Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma

Pelit, Elbeyi; GÜÇER, Evren; Demirdağ, Şerif Ahmet; KELEŞ, YASİN

Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma

Evren GÜÇER, (Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Ankara, Türkiye)

Elbeyi PELİT, (Afyon Kocatepe Üniversitesi Turizm Fakültesi Afyonkarahisar, Türkiye)

Şerif Ahmet DEMİRDAĞ, (Giresun Üniversitesi Bulancak Kadir Karabaş Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Giresun, Türkiye)

Yasin KELEŞ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Turizm Fakültesi Samsun, Türkiye)

İşletme Araştırmaları Dergisi

19 5

Yıl: 2017 Cilt: 9 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 14 - 36 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma

Öz:

Faaliyette bulunduğu sektör türü ne olursa olsun, örgütler ancak insan kaynaklarının özverili çalışmaları neticesinde başarıya ulaşırlar. Çalışanların işlerine yansıttığı bilinçli veya bilinçsiz davranışlar sonucu ortaya çıkan başarısızlıklar, örgütü doğrudan etkilemektedir. Bu kapsamda önemli örgütsel sorunlardan biri niteliğinde değerlendirilebilen sosyal kaytarma davranışının da gerek çalışanlar gerek örgüt üzerinde yarattığı olumsuz etkiler göz ardı edilemez. Buradan hareketle, bu çalışmanın amacı otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin, işyerinde algıladıkları sosyal kaytarma davranışlarının işten ayrılma niyetlerine etkisini ortaya koymaktır. Araştırmada, sosyal kaytarma davranışı öz-yeterlik teorisi ve X-Y teorileri kapsamında incelenerek açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda, Antalya'da faaliyet gösteren 9 adet beş yıldızlı otel işletmesinde çalışan toplam 422 işgören üzerinde anket tekniği ile veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler, betimleyici analizler, faktör analizi, korelasyon ve regresyon analizi kullanılarak çözümlenmiş ve yorumlanmıştır. Söz konusu analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre, araştırma kapsamında incelenen otel işletmeleri işgörenlerinin iş arkadaşlarının sosyal kaytarmaya ilişkin algıları ile işten ayrılma niyetleri düşük sayılabilecek bir düzeyde gerçekleşmiştir. Öte taraftan otel işletmeleri işgörenlerinin işyerinden algıladıkları sosyal kaytarma davranışları ile işten ayrılma niyetleri arasında pozitif ilişki/etki belirlenmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Otelcilik, Konaklama, Spor ve Turizm İşletme İktisat İşletme Finans

The Impact Of Social Loafing On Intention To Leave: A Study On Hotels

Öz:

The organizations achieve the success only with their members' devoted works, no matter that the organization operates in any kind of sectors. In this context, the human element comes at the beginning of the resources that organizations have to use this element efficient and effective. Indeed, the failures that employees reflect consciously and/or unconsciously to their work affect the organization directly. In this context, social loafing which is the considered/can be considered one of the important organizational issues, and the negative effects of its on the employees and organization should not be ignored. Hence, the aim of this study is to determine the hotel employees' perceptions on social loafing behavior by their colleagues and to reveal the impact of this behavior on intention to leave. In this study, social loafing behavior has attempted to clarify by the scope of examining the self-efficacy theory and the X-Y theories. For the aim of this study, the data were collected by the questionnaire technique which applied on the 422 employees work in 9 five-star hotels in Antalya. The obtained data were decoded and interpreted by the descriptive analysis, factor analysis, correlation and regression analysis. According to the findings obtained from the aforementioned analysis, the social loafing behavior of colleagues perceived by the hotel employees and their intention to leave were realized at a level that can be considered low. On the other hand, a positive correlation/impact determined between the hotel employees' perceptions on social loafing behavior of their colleagues and the intention to leave

Anahtar Kelime:

Konular: Otelcilik, Konaklama, Spor ve Turizm İşletme İktisat İşletme Finans

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akça, R. (2014). Otel İşletmelerinde Mobbing, İş Stresi ve İşgörenlerin İşten Ayrılma Niyetleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2003). “Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlığı ve Bilgisayar Öz-Yeterlik Algıları Üzerine Bir Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt.24, Sayı.2003, 1-10.
Akova, O., Tanrıverdi, H. ve Kahraman, O. C. (2015). “Otel İşletmelerinde İşgören Devir Hızına Etki Eden Risk Faktörlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt.6, Sayı.12, 87- 107.
Aşkar, P. ve Umay, A. (2001). “İlköğretim Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilgisayarla İlgili Öz-Yeterlik Algısı”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt.21, Sayı.2001, 1-8.
Avcı, N. ve Küçükusta, D. (2009). “Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Öğrenme, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişki”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt.20, Sayı.1, 33-44.
Aydın, Ş. (2004). Otel İşletmelerinde Stres Faktörleri ile İş Bırakma İlişkisi: 4-5 Yıldızlı Otel İşletmeleri Uygulaması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Babakus, E., Yavas, U. ve Karatepe, O. M. (2008). “The Effects of Job Demands, Job Resources and Intrinsic Motivation on Emotional Exhaustion and Turnover Intentions: A Study in The Turkish Hotel Industry”, International Journal of Hospitality & Tourism Administration, Vol.9, No.4, 384-404.
Bandura, A. (1977). “Self-Efficacy Theory: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change”, Psychological Review, Vol.84, No.2, 191-215.
Bandura, A. (1986). Social Foundations of Though and Action: A Social Cognitive Theory, Englewood Cliffs, Prentice-Hall, New Jersey.
Bandura, A. (1989). Self-Regulation of Motivation and Action Through Internal Standarts and Goal Systems. In: L. A. Pervin (Ed.), Goal Concepts in Personality and Social Psychology, Hillsdale, NJ: Erlbaum, pp.19-85.
Bozkurt, F. G. (2012). Yetki Devrinin Psikolojik Güçlendirme ve Amirin Algılanan Soysal Kaytarması ile İlişkisinde Amire Duyulan Güvenin Düzenleyici Etkisine Yönelik Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Buz, E. (2011). The Relationship Between Perceived Group-Based Performance Appraisal and Social Loafing and The Moderating Role of Task Visibility. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, D. ve Klesh, J. (1979). Michigan Organizational Assessment Questionnaire. (Yayınlanmamış Deneme Yazısı), University of Michigan, Ann Arbor.
Cantürk Günhan, B. ve Başer, N. (2007). “Geometriye Yönelik Öz-Yeterlik Ölçeğinin Geliştirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt.33, Sayı.2007, 68-76.
Chalkiti, K. ve Sigala, M. (2010). “Staff Turnover in The Greek Tourism Industry: A Comparison Between Insular and Peninsular Regions”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol.22, No.3, 335-359.
Çamlıbel, Z. (2010). İş Güçlüğü ve İş Değiştirme Niyeti İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Kadın Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Deery, M. ve Jago, L. (2009). “A Framework for Work-Life Balance Practices: Addressing The Needs of The Tourism Industry”, Tourism and Hospitality Research, Vol.9, No.2, 97-108.
Duffy, M. K. ve Shaw, J. D. (2000). “The Salieri Syndrome: Consequences of Envy in Groups”, Small Group Research, Vol.31, No.1, 3-23.
Ehtiyar, R. (1995). Otel İşletmelerinde Çalışan Personelin İş Tatmini ve Verimliliğin Bir Göstergesi Olan İşgören Devir Hızı İle İlişkisinin Değerlendirilmesine Yönelik Antalya Yöresindeki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Araştırmalı Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Gagné, M. ve Zuckerman, M. (1999). “Performance and Learning Goal Orientations as Moderators of Social Loafing and Social Facilitation”, Small Group Research, Vol.30, No.5, 524-541.
George, J. M. (1992). “Extrinsic and Intrinsic Origins of Perceived Social Loafing in Organizations”, Academy of Management Journal, Vol.35, No.1, 191-202.
Güçer, E. ve Demirdağ, Ş. A. (2014). “Organizational Trust and Job Satisfaction: A Study on Hotels”, Business Management Dynamics, Vol.4, No.1, 12-28.
Gülertekin, S. (2013). Duygu İklimi ve Liderlik Tarzının İşten Ayrılma Niyetine Etkileri: Alanya’daki Turizm İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Gün, G. (2008). Konaklama İşletmelerinde İşgören Devir Hızının Personel Motivasyonuna Etkisini Belirlemeye Yönelik Kapadokya Bölgesinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
Harkins, S. G. ve Petty, R. E. (1982). “Effects of Task Difficulty and Task Uniqueness on Social Loafing”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.43, No.6, 1214-1229.
Hemdi, M. A. ve Nasurdin, A. M. (2007). “Investigating The Influence of Organizational Justice on Hotel Employees’ Organizational Citizenship Behavior Intentions and Turnover Intentions”, Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, Vol.7, No.1, 1-23.
Høigaard, R., Säfvenbom, R. ve Tønnessen, F. E. (2006). “The Relationship Between Group Cohesion, Group Norms, and Perceived Social Loafing in Soccer Teams”, Small Group Research, Vol.37, No.3, 217-232.
Ilgın, B. (2010). Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Oluşumunda ve Sosyal Kaytarma İle İlişkisinde, Duygusal Zekâ ve Lider Üye Etkileşiminin Rolü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ingham, A. G., Levinger, G., Graves, J. ve Peckham, V. (1974). “The Ringelmann Effect: Studies of Group Size and Group Performance”, Journal of Experimental Social Psychology, Vol.10, No.4, 371-384.
Jackson, J. M. ve Harkins, S. G. (1985). “Equity in Effort: An Explanation of the Social Loafing Effect”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.49, No.5, 1199-1206.
Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2014). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar – Sosyal Psikolojiye Giriş, Evrim Yayınevi ve Bilgisayar San. Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
Kanten, P. (2014). “İşyeri Nezaketsizliğinin Sosyal Kaytarma Davranışı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Duygusal Tükenmenin Aracılık Rolü”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.6, Sayı.1, 11-26.
Karau, S. J. ve Williams, K. D. (1993). “Social Loafing: A Meta-Analytic Review and Theoretical Integration”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.65, No.4, 681-706.
Karau, S. J. ve Hart, J. W. (1998). “Group Cohesiveness and Social Loafing: Effects of a Social Interaction Manipulation on Individual Motivation Within Groups”, Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, Vol.2, No.3, 185-191.
Kesgin, S. (2013). “Theory X and Y (X ve Y Kuramları)” İçinde: M. A. Özer (Der.), 21. Yüzyılın Modern Yönetimi İçin Geleceğe Yön Veren Yönetim Teorileri, Ankara: Gazi Kitabevi, ss.399-425.
Kılıç, T. (2013). Bireysel ve Kolektif Yeterlilik Süreci, Belirleyicileri ve Sonuçlarına İlişkin Bir Model Önerisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Kim, W. G., Leong, J. K. ve Lee, Y. K. (2005). “Effect of Service Orientation on Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Intention of Leaving in A Casual Dining Chain Restaurant”, International Journal of Hospitality Management, Vol.24, No.2005, 171-193.
Koçel, T. (2015). İşletme Yöneticiliği, Beta Basım A.Ş., İstanbul. Kurbanoğlu, S. S. (2004). “Öz-Yeterlik İnancı ve Bilgi Profesyonelleri İçin Önemi”, Bilgi Dünyası, Cilt.5, No.2, 137-152.
LaLopa, J. M. (1997). “Commitment and Turnover in Resort Jobs”, Journal of Hospitality and Tourism Research, Vol.21, No.2, 11-26.
Latané, B. (1973). A Theory of Social Impact, Psychonomic Society, St. Louis, Mo. Latané, B., Williams, K. ve Harkins, S. (1979). “Many Hands Make Light the Work: The Causes and Consequences of Social Loafing”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.37, No.6, 822-832.
McGregor, D. M. (1960). The Human Side of Enterprise, McGraw-Hill, New York. Murphy, S. M., Wayne, S. J., Liden, R. C. ve Erdogan, B. (2003). “Understanding Social Loafing: The Role of Justice Perceptions and Exchange Relationships”, Human Relations, Vol.56, No.1, 61-84.
Nadiri, H. ve Tanova, C. (2010). “An Investigation of The Role of Justice in Turnover Intentions, Job Satisfaction, and Organizational Citizenship Behavior in Hospitality Industry”, International Journal of Hospitality Management, Vol.29, No.1, 33-41.
Özdemir, S. M. (2008). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretim Sürecine İlişkin ÖzYeterlik İnançlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt.54, Sayı.2008 Bahar, 277-306.
Öztaş, N. (2015). Yönetim-Örgüt ve Yönetim Kuramları, Otorite Yayınları, Antalya. Pelit, E., Güçer, E. ve Demirdağ, Ş. A. (2016). “Kadın İşgörenlerin Karşılaştığı Sorunların İş Bırakma Eğilimlerine Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.8, Sayı.15, 43-65.
Pelit, E. ve Öztürk, Y. (2011). “Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Davranışsal ve Psikolojik Güçlendirme Algılamalarındaki Farklılıklar”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt.7, Sayı.1, 1-28.
Pelit, N. ve Pelit, E. (2014). Örgütlerde Kanser Yapıcı İki Başat Faktör: Mobbing ve Örgütsel Sinizm (Teori – Süreç ve Örgütlere Yansımaları), Detay Yayıncılık, Ankara.
Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. ve Mainous III, A. G. (1988). “Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: An Integrative Model of Responses to Declining Job Satisfaction”, Academy of Management Journal, Vol.31, No.3, 599-627.
Sanna, L. J. (1992). “Self Efficacy-Theory: Implications for Social Facilitation and Social Loafing”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.62, No.5, 774-786.
Stark, E. M., Shaw, J. D. ve Duffy, M. K. (2007). “Preference for Group Work, Winning Orientation, and Social Loafing Behavior in Groups”, Group & Organization Management, Vol.32, No.6, 699-723.
Steiner, I. (1972). Group Process and Productivity, Academic Press, New York. Szymanski, K. ve Harkins, S. G. (1987). “Social Loafing and Self-Evaluation with a Social Standard”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.53, No.5, 891-897.
Şeşen, H. ve Kahraman, Ç. A. (2014). “İş Arkadaşlarının Sosyal Kaytarmasının, Bireyin İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve Kendi Kaytarma Davranışlarına Etkisi”, İş ve İnsan Dergisi, Cilt.1, Sayı.1, 43-51.
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, Detay Yayıncılık, Ankara.
Ülke, H. E. (2006). Investigating The Role of Personality and Justice Perceptions on Social Loafing. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2009). “Ortaöğretim Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt.9, Sayı.17, 1-16.
Williams, K. D. ve Karau, S. J. (1991). “Social Loafing and Social Compensation: The Effects of Expectations of Co-Worker Performance”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.61, No.4, 570-581.
Yang, J. T. (2008). “Effect of Newcomer Socialisation on Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Turnover Intention in The Hotel Industry”, The Service Industries Journal, Vol.28, No.4, 429-443.

APA	GÜÇER E, Pelit E, Demirdağ Ş, KELEŞ Y (2017). Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. , 14 - 36.
Chicago	GÜÇER Evren,Pelit Elbeyi,Demirdağ Şerif Ahmet,KELEŞ YASİN Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. (2017): 14 - 36.
MLA	GÜÇER Evren,Pelit Elbeyi,Demirdağ Şerif Ahmet,KELEŞ YASİN Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. , 2017, ss.14 - 36.
AMA	GÜÇER E,Pelit E,Demirdağ Ş,KELEŞ Y Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. . 2017; 14 - 36.
Vancouver	GÜÇER E,Pelit E,Demirdağ Ş,KELEŞ Y Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. . 2017; 14 - 36.
IEEE	GÜÇER E,Pelit E,Demirdağ Ş,KELEŞ Y "Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma." , ss.14 - 36, 2017.
ISNAD	GÜÇER, Evren vd. "Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma". (2017), 14-36.

APA	GÜÇER E, Pelit E, Demirdağ Ş, KELEŞ Y (2017). Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 14 - 36.
Chicago	GÜÇER Evren,Pelit Elbeyi,Demirdağ Şerif Ahmet,KELEŞ YASİN Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi 9, no.2 (2017): 14 - 36.
MLA	GÜÇER Evren,Pelit Elbeyi,Demirdağ Şerif Ahmet,KELEŞ YASİN Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.2, 2017, ss.14 - 36.
AMA	GÜÇER E,Pelit E,Demirdağ Ş,KELEŞ Y Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(2): 14 - 36.
Vancouver	GÜÇER E,Pelit E,Demirdağ Ş,KELEŞ Y Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2017; 9(2): 14 - 36.
IEEE	GÜÇER E,Pelit E,Demirdağ Ş,KELEŞ Y "Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma." İşletme Araştırmaları Dergisi, 9, ss.14 - 36, 2017.
ISNAD	GÜÇER, Evren vd. "Sosyal Kaytarmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma". İşletme Araştırmaları Dergisi 9/2 (2017), 14-36.