Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

AKFIRAT, OSMAN NEJAT; Çuhadaroglu, Alper

Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Alper ÇUHADAROĞLU, (Yrd.Doç.Dr. Maltepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü,)

Osman Nejat AKFIRAT (Yrd.Doç.Dr. Kocaeli Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü,)

Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

10 2

Yıl: 2017 Cilt: 16 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1030 - 1046 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz:

Kültürel psikolojide özerklik bağlamında kullanılan benlik kurgusu kavramında kültürün benlik üzerindeki etkisine odaklanılmaktadır. İçinde yaşanılan kültürel çevre bireylerin bilişsel, duygusal ve güdülenmeleriyle ilgili yapılarını etkilediği gibi aynı zamanda benliklerini de etkiler. Batı psikolojisinin ileri sürdüğü bağımsız benlik modeli sorgulanmaktadır. Kültürlerarası araştırmalar Batılı benlik modelinin tüm insanların benlik gelişimine uygulanamayacağını göstermiştir. Türkiye'de yapılan araştırmalar sonucunda benlik kurgusunu ikili olarak açıklayan bakış açısına karşı çıkılarak özerkliğin ve ilişkiselliğin bir arada bulunduğu, üç farklı aile biçiminde ortaya çıkan üç farklı benlik kurgusunun (özerk-ayrık, bağımlı-ilişkisel ve özerk-ilişkisel) gelişimini ortaya koyan yeni bir model önerilmiştir. Toplumsal cinsiyet kavramı ise, bir cinsiyete ait kişinin nasıl davranması gerektiğini tanımlayan bir grup norm ya da kültürel olarak tanımlanmış olan beklentilerdir ve içinde belli bir cinsiyete ait genellemeyi yani basmakalıbı da barındırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Maltepe ve Kocaeli Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin benlik kurguları ile toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Ayrıca öğrencilerin benlik kurguları ve toplumsal cinsiyet algıları ile çeşitli sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda Maltepe ve Kocaeli Üniversiteleri Eğitim fakültelerinde öğrenim görmekte olan öğrencilerden 305'i kadın 110'u erkek olmak üzere toplam 415 öğrenci örneklem olarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, öğrencilerin özerk-ilişkisel benlik kurgularının annelerin öğrenim düzeyine ve cinsiyetlerine göre; ilişkisel benlik kurgularının yaşadıkları yere göre; toplumsal cinsiyet algılarının yaşadıkları yere ve cinsiyetlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı saptanmıştır. Ayrıca, öğrencilerin her üç benlik kurgusu ile toplumsal cinsiyet algısı arasında anlamı ve pozitif yönde bir ilişki olduğu bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen bulguların alanyazınla uyumlu olduğu değerlendirilmiştir

Anahtar Kelime:

Examining The Relationship Between Self-Construal and Gender Perceptions of University Students

Öz:

Cultural psychology focuses on the influence of self on the concept of self-construal used in the context of autonomy. Cultural environment in which they live affects their own cognitive, emotional and motivational structures as well as their self. The independent self-model proposed by Western psychology is questioned. Cultural researches have shown that the Western self-model cannot be applied to the self-development of all people. According to research in Turkey a new model was proposed which reveals the development of three different types of self-construal (autonomous-separated, dependent-relational and autonomous-relational) that emerged in the form of three different families in which autonomy and relativity coexist. The concept of gender is a set of norms or culturally defined expectations that describe how a person should be treated, and it also contains stereotypes of a certain sex. The aim of this study is to reveal the relationship between the self-construal and gender perceptions of students who are studying at the Education Faculties of Maltepe and Kocaeli Universities. In addition, the relationships between students' self-construal and gender perceptions and various socio-demographic variables are examined. So, a total of 415 students, 305 of whom are female and 110 of whom are male, are identified as the sample of the students attending Maltepe and Kocaeli Universities Faculties of Education. The results show that, students’ autonomous-relational self-construal differ significantly according to the educational level of their mothers, their sex whereas relational self-construal vary significantly according to their abode and that their gender perceptions change according to their residency and sex. Besides, a significant and positive relationship has been found out between each of the three self-construal and their gender perceptions. Findings from the study were evaluated to be consistent with the literature

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akın, A., & Demirel, S. (2003). Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25 (4), 73-82.
Altınova, H. H., & Duyan, V. (2013). Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24 (2), 9-22.
Aslan, G. (2015). Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Algılarına İlişkin Metaforik Bir Çözümleme. Eğitim ve Bilim. 40 (181). 363-384.doi: 10.15390/EB.2015.2930
Ataman, H. (2009). LGBT Hakları İnsan Haklarıdır. Ankara: İnsan Hakları Gündemi Derneği Yayını.
Aylaz, R., Güneş, G., Uzun, Ö., & Ünal, S. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rolüne Yönelik Görüşleri. Sted.23 (5). 183 -189.
Basow, S. (1992). Sex role stereotypes: Alternates and Change. Pacific Grove: Brooks/Cole.
Bee, H., & Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. Çev. O. Gündüz, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Beidoğlu, M., & Batman, K.A. (2000). Üniversite Öğrencilerinin Kadının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Görüşleri: Kuzey Kıbrıs Örneği. Kadın/Woman. 15 (1) 45-71
Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
Carpenter, S., & Karakitapoğlu-Aygün, Z. (2005). Importance and Descriptiveness of SelfAspects: A Cross-Cultural Comparison. Cross-Cultural Research, 39 (3), 293-321.doi: 10.1177/1069397104273989
Clarbour, J., & Roger, D. (2004). The Construction and Validation of a New Scale for Measuring Emotional Response Style in Adolescents. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, 496 - 509. doi: 10.1111/j.1469-7610.2004.00240.x
Çileli, M. (2000). Change in Value Orientations of Turkish Youth From 1989 to 1995. TheJournalof Psychology. 134. 297-305. https://doi.org/10.1080/00223980009600869
Dökmen, Z. Y. (2014). Toplumsal Cinsiyet. 5. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Ercan, H. (2013). Genç Yetişkinlerde Benlik Kurgusu Üzerine Bir Çalışma. Zeitschrift für die Welt der Türken.5 (2).157-178.
Franzoi, S.L. (1996). Social Psychology. Dubuque, IA: Brown and Benchmark.
Gander, M.J., & Gardiner, H.W. (2010). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (7. baskı), (Yayıma Haz.:B.Onur). Ankara: İmge Kitabevi.
Gezici, M., & Güvenç, G. (2003). Çalışan Kadınların ve Ev Kadınlarının Benlik Algısı ve Benlik Kurgusu Açısından Karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 18 (51): 1-14.
Giddens, A. (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Göregenli, M. (1995). Kültürümüz Açısından Bireycilik-Toplulukçuluk Eğilimleri: Bir Başlangıç Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10. 1-14.
Güvenç, G., & Aktaş, V. (2006). Ergenlik Döneminde Yaş, Toplumsal Cinsiyet, Bireysel ve İlşkisel Tutumlar, Benlik Değeri ve Yaşam Becerilerine İlişkin Algı Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 21 (57), 45-62.
Hamachek, D.E. (1995). Ergen Benliğinin Psikolojisi ve Gelişimi. Ergenliği Anlamak J.F. Adams (Eds.), Yayına haz.: B. Onur, Çev.: Ö.H. Ersever, Ankara: İmge Kitabevi.
Hortaçsu, N. (1989). Turkish Students’ Self Concepts and Reflected Appraisals of Significant others. International Journal of Psychology, 24, 451-463. doi:https://doi.org/10.1080/00207594.1989.10600058
Hyde, J.S., & Delamater, J.D. (1997). Understanding human sexuality. Sixth Edition, Boston: McGraw Hill Inc.
İmamoğlu, E. O., & Karakitapoğlu-Aygün, Z. (1999). 1970’lerden 1990’lara Değerler: Üniversite Düzeyinde Gözlenen Zaman, Kuşak Ve Cinsiyet Farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 1-22.
İmamoğlu, E. O., Küller, R., İmamoğlu, V., & Küller, M. (1993). The Social Psychological Worlds of Swedens and Turks in and around Retirement. Journal of Cross-Cultural Psychology, 24, 26–41. doi: https://doi.org/10.1177/0022022193241002
İmamoğlu, E.O. (1998). Individualism and Collectivism in a Model and Scale of Balanced Differentiation and İntegration. The Journal of Psychology, 132 (1), 95-105. doi: http://dx.doi.org/10.1080/00223989809599268
Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Özerk-İlişkisel Benlik: Yeni bir Sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 11, 36- 44.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel Psikoloji: Kültür Bağlamında İnsan ve Aile. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2001). İnsan Aile ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Autonomy and Relatedness in Cultural Context: Implications for Self and Family. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 4, 403-422.doi: 10.1177/0022022105275959
Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self, and Human Development Across Cultures, Theory and Applications (2nd ed.). London: Lawrence Erlbaum Associates.
Kalaycı, N., Hayırsever F., & Özcan, F. Z. (2012). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Algıları. 2.Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, 27-29 Eylül 2012, Bolu.
Karakitapoğlu-Aygün, Z. (2004). Self, İdentity, Emotional Well-Being Among Turkish University Students. The Journal of Psychology, 138 (5), 457-478.doi: http://dx.doi.org/10.3200/JRLP.138.5.457-480
Karakitapoğlu-Aygün, Z., & İmamoğlu, E. O. (2002). Value Domains of Turkish Adults and University Students. The Journal of Social Psychology, 142,333-351.doi: http://dx.doi.org/10.1080/00224540209603903
Kitayama, S., Markus, H.R., Matsumoto, H., & Norasakkunkit, V. (1997). Individual and Collective Processes in the Construction of the Self: Self-Enhancement in the United States and self-criticism in Japan. Journal of Personality and Social Psychology, 72,1245-1267.doi: 10.1037/0022-3514.72.6.1245
Leadbeater, B. J., Kuperminc, G. P., Hertzog, C., & Blatt, S.J. (1999). A Multivariate model of Gender Differences in adolescents’ Internalizing and Externalizing Problems. Developmental Psychology, 35, 1268 - 1282.doi: 10.1037//0012-1649.35.5.1268
Markus, H. R., & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for Cognition, Emotion, and Motivation. Psychological Review, 98, 224–253.
Matsumato, D., & Juang, L. (2008) Culture & Psychology. Belmont.Thomson-Wadsworth. Oakley, A. (1985). Sex, Gender And Society: Towards a New Society. USA: Arena.
Öngen, B., & Aytaç, S. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48(2): 1-18.
Powell, G.N., & Greenhaus, J.H. (2010). Sex, Gender, and Decisions at the Family - Work İnterface. Journal of Management. 36 (4),1011-1039.
Quatman, T., & Watson, C. M. (2001). Gender Differences in Adolescent self - Esteem: an Exploration of Domains. Journal of Genetic Psychology, 162, 93-18.doi: http://dx.doi.org/10.1080/00221320109597883
Sampson, E. E. (2000). Reinterpreting İndividualism and Collectivism. American Psychologist, 55, 1425–1432.
Sayıl, M., Yılmaz, A. G., & Uçanok, Z. (2002). Ergenliğe Geçişte Bilgilendirmenin Ergenin Bilgi Düzeyi ve Benlik Algısına Etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17, 47 - 58.
Seçgin, F., & Tural, A. (2011). Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. E-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(4): 2446-2458.
Singelis, T.M. (1994). The Measurement of İnterdependent and İndependent Self Construal. Personality and Social Psychology Bulletin, 20, 580–591. doi: https://doi.org/10.1177/0146167294205014
Steinberg, L. (2007). Ergenlik. Yayıma Haz.: F.Çok. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Sunar, D. (2009). Mothers’ and Fathers’ Child-Rearing Practices and Self-Esteem in Three Generations of Urban Turkish Families. S. Bekman ve A. Koç, (Ed.), Perspectives on Human Development, Family and culture. (126-139).Cambridge University Press.
Üner, S. (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Temel Eğitim Seti. TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, UNFPA, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara: Dumat Ofset.
Üskül, A.K., Hynie, M., & Lalonde, R.N. (2004). Interdependence as a Mediator Between Culture and İnterpersonal Closeness for Euro-Canadians and Turks. Journal of Cross-Cultural Psychology, 35 (2), 174-191.doi: https://doi.org/10.1177/0022022103262243
Vefikuluçay, D., Demirel, S., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2007). Kafkas Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Bakış Açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 14 (2): 26–38.
Yağmurlu, B., Çıtlak, B., Dost, A., & Leyendecker, B. (2009). Türk Annelerin Çocuk Sosyalleştirme Hedeflerinde Eğitime Bağlı Olarak Gözlemlenen Farklılıklar. Türk Psikoloji Dergisi, 24 (63), 1-15.

APA	Çuhadaroglu A, AKFIRAT O (2017). Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. , 1030 - 1046.
Chicago	Çuhadaroglu Alper,AKFIRAT OSMAN NEJAT Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (2017): 1030 - 1046.
MLA	Çuhadaroglu Alper,AKFIRAT OSMAN NEJAT Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. , 2017, ss.1030 - 1046.
AMA	Çuhadaroglu A,AKFIRAT O Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. . 2017; 1030 - 1046.
Vancouver	Çuhadaroglu A,AKFIRAT O Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. . 2017; 1030 - 1046.
IEEE	Çuhadaroglu A,AKFIRAT O "Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi." , ss.1030 - 1046, 2017.
ISNAD	Çuhadaroglu, Alper - AKFIRAT, OSMAN NEJAT. "Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi". (2017), 1030-1046.

APA	Çuhadaroglu A, AKFIRAT O (2017). Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(4), 1030 - 1046.
Chicago	Çuhadaroglu Alper,AKFIRAT OSMAN NEJAT Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16, no.4 (2017): 1030 - 1046.
MLA	Çuhadaroglu Alper,AKFIRAT OSMAN NEJAT Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.16, no.4, 2017, ss.1030 - 1046.
AMA	Çuhadaroglu A,AKFIRAT O Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2017; 16(4): 1030 - 1046.
Vancouver	Çuhadaroglu A,AKFIRAT O Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2017; 16(4): 1030 - 1046.
IEEE	Çuhadaroglu A,AKFIRAT O "Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi." Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, ss.1030 - 1046, 2017.
ISNAD	Çuhadaroglu, Alper - AKFIRAT, OSMAN NEJAT. "Üniversite Öğrencilerinin Benlik Kurgularıyla Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi". Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/4 (2017), 1030-1046.