Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki
Yıl: 2017 Cilt: 32 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 659 - 675 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.16986/HUJE.2016016394 İndeks Tarihi: 04-04-2019
Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki
Öz: Bu araştırmanın genel amacı, ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öğretmen liderliği davranışları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini Afyonkarahisar ilinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklemin belirlenmesinde oransız küme örneklemesi tekniği kullanılmıştır. Buna göre 338 öğretmen araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Öğretmen Liderliği Ölçeği” ve “Öğrenen Özerkliğini Destekleme Ölçeği” kullanılmıştır. Öğretmen Liderliği Ölçeği, meslektaşlarla işbirliği, kurumsal gelişme ve mesleki gelişim alt boyutlarından oluşmaktadır. Öğrenen Özerkliğini Destekleme Ölçeği ise duygu ve düşünce desteği, öğrenme süreci desteği, değerlendirme desteği alt boyutlarından oluşmaktadır. Her iki ölçek de öğretmenlerin belirtilen alt boyutlardaki davranışların gereklilik ve sergilenme derecesine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktadır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA analizleri ve Pearson korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlarına göre, öğretmenlerin öğretmen liderliği ve öğrenen özerkliğini destekleme davranışlarını sergileme düzeyleri, gerekli görme düzeylerinden daha düşüktür. Öğretmenler, öğretmen liderliği alt boyutları arasında en çok mesleki gelişim alt boyutunun gerekli olduğu ve sergilendiği görüşündedir. Bu alt boyutu sırası ile meslektaşlarla işbirliği ve kurumsal gelişme alt boyutları izlemektedir. Öğretmenler, özerklik desteği alt boyutları arasında ise en çok duygu ve düşünce desteğini gerekli bulmakta ve sergilemektedir. Bu alt boyutu sırası ile öğrenme süreci desteği ve değerlendirme desteği alt boyutları izlemektedir. Öğretmenlerin öğretmen liderliği ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasında anlamlı ilişkiler vardır. Araştırmada, öğretmenlerin öğretmen liderliği ve öğrenen özerkliği destekleme davranışlarının artması için demokratik bir okul ortamının oluşturulması, kişisel gelişim çabalarının desteklenmesi, meslektaşlar arası işbirliğinin özendirilmesi, karar süreçlerine katılımlarının sağlanması gibi öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime: Konular:
The Relationship between Leadership Behaviors and Learner Autonomy Support Behaviors of Teachers
Öz: The purpose of this research study is to determine the relationship between leadership behaviors and learner autonomy support behaviors of primary and secondary education teachers. The study was designed in the survey model. The sample of the study was comprised of 338 teachers working in the province of Afyonkarahisar, Turkey, who were selected by using disproportionate cluster sampling technique. Data were collected through Teacher Leadership Scale’ and ‘Learner Autonomy Support Behaviors’ Scale. The Teacher Leadership Scale consists of three subscales, which are collaboration among colleagues, institutional improvement, and professional improvement. The Learner Autonomy Support Scale consists of three sub-dimensions, which are feeling and thinking support, learning process support and evaluation support. Both scales reveal the views of teachers concerning the necessity and exhibition of their behaviors. Descriptive statistics, t-test, ANOVA and Pearson correlation coefficient were used to analyze the data. Based on the findings, teachers’ level of exhibiting leadership behaviors and learner autonomy support behaviors were higher than they considered such behaviors to be necessary. Teachers considered that, out of teacher leadership sub-dimensions, professional improvement was believed to be the highest for both necessity and exhibition parts. This sub-dimension was followed by the collaboration among colleagues, and institutional improvement. The feeling and thinking support sub-dimension of autonomy support was the one deemed to be the most necessary and the most exhibited. This was followed by learning process support and evaluation support. There were also significant relationships between teacher leadership and learner autonomy support behaviors of teachers. In the study, such recommendations as creating a democratic school atmosphere for increasing the teacher leadership and learner autonomy support behaviors of teachers, supporting personal growth efforts, encouraging the collaboration among colleagues, and enabling them to involve in decision-making processes have been presented.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2012). Being a female school administrator in Turkey: Views of teachers and administrators. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(4), 2227-2238.
- Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2011). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin öğretmenlerin liderlik davranışlarına ilişkin görüşleri. Journal of Qafqaz University, 32, 104-113.
- Angelle, P. S. & DeHart, C.A. (2011). Teacher perceptions of teacher leadership: examining differences by experience, degree and position. Nass Bulletin, 95(2), 141-160.
- Angelle, P. S., Nixon, T. J., Norton, E. M., & Niles, C. A. (2011, November). Increasing organizational effectiveness: An examination of teacher leadership, collective efficacy, and trust in schools. Paper presented at the annual meeting of the University Council for Educational Administration, Pittsburgh, PA, http://elps.utk.edu/Faculty_ Staff/CE.TL.Trust.11.19.11.pdf
- Apaydın, Ç., Vilkinas, T. ve Cartan, G. (2011). Türkiye’de ortaöğretim okul öğretmenlerinin etkili liderlik belirleyicileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(1), 107-129.
- Assor, A., Kaplan, H., & Roth, G. (2002). Choice is good, but relevance is excellent: Autonomy enhancing and suppressing teacher behaviours predicting students’ engagement in schoolwork. British Journal of Educational Psychology, 72, 261-278.
- Aydoğdu, C. (2009). Yabancı dil öğretiminde otonom öğrenme: Neden ve nasıl? Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 68-74.
- Bakioğlu, A. (1996). Öğretmenlerin kariyer evreleri. II. Ulusal Eğitim Sempozyumu Bildirileri. 18-20 Eylül 1996, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Bakioğlu, A. (1998). Lider öğretmen. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 11-19.
- Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2010). Öğretmen liderliği ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 9(2), 764–775.
- Beycioğlu, K. ve Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(2), 191-223.
- Bieg, S., Backes, S., & Mittag, W. (2011). The role of intrinsic motivation for teaching, teachers’ care and autonomy support in students’ self-determined motivation. Journal for Educational Research Online, 3(1), 122-140.
- Black, A. E. & Deci, E. L. (2000). The effects of instructors' autonomy support and students' autonomous motivation on learning organic chemistry: A self-determination theory perspective. Science Education, 84(6) 740-756.
- Brooks, G. & Books, M. G. (1993). The case for constructivist classrooms. Virginia: ASCD Alexandria.
- Camilleri, A. (1999) The teacher’s role in learner autonomy. In G. Camilleri (Ed.), Learner autonomy-the teachers views (pp.35-40). Strasbourg, Cedex: Council of Europe Publishing.
- Can, N. (2006a). Öğretmen liderliği ve engelleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 137-161.
- Can, N. (2006b). Öğretmen liderliğinin geliştirilmesinde müdürün rol ve stratejileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 349–363.
- Can, N. (2007). Öğretmen liderliği becerileri ve bu becerilerin gerçekleştirilme düzeyi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 263–288.
- Can, N. (2009). Öğretmen liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
- Castle, K. (2004). The meaning of autonomy in early childhood teacher education. Journal of Early Childhood Teacher Education, 25(1), 3-10.
- Coronel, J. M., Moreno, E., & Carrasco, M. J. (2010). Work–family conflicts and the organizational work culture as barriers to women educational managers. Gender, Work and Organization, 17, 219-239.
- Cubillo, L. & Brown, M. (2003). Women into educational leadership and management: international differences? Journal of Educational Administration, 41, 278-291.
- Çankaya, Z. Ç. (2009). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz-belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 23-31.
- Çolak, I., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2014). The relationship between teachers’ teacher leadership roles and organizational commitment levels. Educational Process: International Journal, 3(1-2), 35-51.
- Darling-Hammond. L., Bullmaster, M. L., & Cobb, V.L. (1996). Rethinking teacher leacership through professional development schools. The Elementary School Journal, 96(1),88-106.
- Deci, E. L. & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
- Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1987). The support of autonomy and the control of behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53(6), 1024-1037.
- Deniz, L. ve Hasançebioglu, T. (2003). Öğretmen liderlik stillerini belirlemeye yönelik bir ölçek çalışması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, 55-62.
- Dörnyei, Z. (2007). Creating a motivating classroom environment. in J. Cummins & C. Davison (Eds.) International handbook of English language teaching (pp.719-731) New York: Springer International Handbooks of Education 15.
- Emir, S. ve Kanlı, E. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin öğrencilerini motive etme biçimlerinin incelenmesi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 63-79.
- Ersoy-Kart, M. ve Güldü, Ö. (2008). Özerk benlik yönetimi ölçeği: Uyarlama çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 187-207.
- Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59(1), 58-76.
- Frost, D. & Durrant, J. (2003). Teacher Leadership: rationale, strategy and impact. School Leadership & Management, 23(2), 173-186.
- Glickman, C. D., Gordon, S. P., & Ross-Gordon, J. M. (2014). Denetim ve öğretimsel liderlik (Çev. Edt: M. Aksu Bilgin & E. Ağaoğlu). Ankara: Anı.
- Gömleksiz, M. N. & Bozpolat, E. (2012). Learner autonomy in foreign language learning in elementary school. Journal of World of Turks, 4(3), 95-114.
- Greenlee, J. B. (2007). Building teacher leadership capacity through educational leadership programs. Journal of Research for Educational Leaders, 4(1), 44-74.
- Güllü, M. ve Arslan, C. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin liderlik stilleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 353-368.
- Günbayı, I. (2005). Women and men teachers’ approaches to leadership styles. Social Behavior and Personality, 33(7), 685-698.
- Güvenç, H. (2011). Sınıf öğretmenlerinin özerklik destekleri ve mesleki özyeterlik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(1), 99-116.
- Güvenç, E. ve Güvenç, H. (2014). İlköğretim matematik ile fen ve teknoloji öğretmenlerinin sınıf yönetim biçemleri ve özerklik desteği algıları. NWSA-Education Sciences, 9(3), 311-322.
- Harris, A. (2005), Teacher leadership: More than just a feel-good factor? Leadership and Policy in Schools, 4(3), 201–219.
- Harrison, C. & Killion, J. (2007). Teachers as leaders. Educational Leadership, 65(1), 74-77.
- Heron, J. (1999). The complete facilitator’s handbook. London: Kogan Page.
- Holec, H. (1991). Autonomie de l’ apprenant: de l’enseignement a l’apprentissage. Education Permanente, 107-199.
- Katyal, K. R. & Evers, C. W. (2004). Teacher leadership and autonomous student learning: Adjusting to the new realities. International Journal of Educational Research, 41, 367-382.
- Kılınç, A.Ç. ve Recepoğlu, E. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin öğretmen liderliğine ilişkin algı ve beklentileri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(2), 175-215.
- Kıranlı, S. (2013). Teachers' and school administrators' perceptions and expectations on teacher leadership. International Journal of Instruction, 6(1), 179-194. Lieberman, A. & Friedrich, L. (2007). Teachers, writers, leaders. Educational Leadership, 65(1), 42-47.
- Lieberman, A. & Miller, L. (2005). Teachers as leaders. The Educational Forum, 69, 151-159.
- Muijs, D., & Harris, A. (2003). Teacher leadership-improvement through empowerment? An overview of the literature. Educational Management, Administration and Leadership, 31(4), 437-448.
- Oğuz, A. (2013a). Öğrenen özerkliğini destekleme ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2177-2194.
- Oğuz, A. (2013b). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğinin desteklenmesini ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1-26.
- Oğuz, A., Altınkurt, Y., Yılmaz, K. ve Hatipoğlu, S. (2014). Öğretmenlerin eğitim inançları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studiess, 1(1), 22-51.
- Oktar-Ergür, D. (2010). Öğrenen özerkliğinin kazandırılmasında öğretmenin rolü. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Iconte, 11-13 November, 2010, Antalya, 354-359.
- Özkal, N. ve Demirkol, A. Y. (2014). Öğrenen özerkliğinin desteklenmesinin gerekliliğine ve sergilenmesine ilişkin öğretmen görüşleri. NWSA-Education Sciences, 9(3), 293-310.
- Öztürk, B, Koç, G. ve Tezel Şahin F. (2002). Sınıf öğretmenlerinin yüksek ve düşük beklenti geliştirdikleri öğrencilere yönelik davranışlarının farklılaşma durumu. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(2), 161-181.
- Öztürk, İ. H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 271-299.
- Pounder, S. J. (2006). Transformational classroom leadership: the fourth wave of teacher leadership? Educational Management Administration Leadership, 34, 533-545.
- Reeve, J. & Halusic; M. (2009). How K-12 teachers can put self-determination theory principles into practice. Theory and Research in Education, 7(2) 145–154.
- Reeve, J. & Jang, (2006). What teachers say and do to support students’ autonomy during a learning activity. Journal of Educational Psychology, 98(1), 209-218.
- Reeve, J., (2009). Why teachers adopt a controlling motivating style toward students and how they can become more autonomy supportive. Educational Psychologist, 44(3), 159–175.
- Reeve, J., Bolt, E., & Cai, Y. (1999). Autonomy supportive teachers: How they teach and motivate students. Journal of Educational Psychology, 91(3), 537-548.
- Reeve, J., Jang, H., Carrell, D., Jeon, S., & Barch, J. (2004). Enhancing students' engagement by increasing teachers' autonomy support. Motivation and Emotion, 28, 147-169.
- Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
- Scharle, A. & Szabo, A. (2000). Learner autonomy a guide to developing learner responsibility. United Kingdom, Cambrige University Press.
- Seçgel, N. (2005). Müzik öğretmenlerinin liderlik stilleri. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Sert, N. (2007). A preliminary study on learning autonomy. İlköğretim Online, 6(1), 180-196.
- Sierens, E., Vansteenkiste, M., Goossens, L., Soenens B. & Dochy, F. (2009). The synergistic relationship of perceived autonomy support and structure in the prediction of self-regulated learning. British Journal of Educational Psychology, 79, 57-68.
- Stefanou, C. R., Perencevich, K. C., DiCintio, M., & Turner, J. C. (2004). Supporting autonomy in the classroom: Ways teachers encourage student decision making and ownership. Educational Psychologist, 39(2), 97-110.
- Strober, M. H, & Tyack, D. (1980). Why do women teach and men manage? A report on research on schools. SignsJournal of Women in Culture and Society, 3, 494-503.
- Sünbül, A. M., Kesici, Ş. ve Bozgeyikli, H. (2003). Öğretmenlerin psikolojik ihtiyaçları, öğrencileri motive ve kontrol etme düzeyleri. Selçuk Üniversitesi Araştırma Fonu Projesi, Proje No: 2002-236, Konya.
- Usluer, L. (2000). Views of teachers and administrators on why female teachers are not promoted to administrative positions. Unpublished Master Dissertation. Ankara University, Ankara.
- Üstünoğlu, E. (2009). Dil öğrenmede özerklik: Öğrenciler kendi öğrenme sorumluluklarını üstlenebiliyorlar mı? Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 148-169.
- Wang, P. (2011). Constructivism and learner autonomy in foreign language teaching and learning: To what extent does theory inform practice? Theory and Practice in Language Studies, 1(3), 273-277.
- Yiğit, Y., Doğan, S. ve Uğurlu, C. T. (2013). Öğretmenlerin öğretmen liderliği davranışlarına ilişkin görüşleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(2), 93-105.
- York-Barr, J. & Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255–316.
- Yorulmaz, Y. İ., Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2015). The relationship between teachers’ occupational professionalism and organizational alienation. Educational Process: International Journal, 4(1-2), 31-44.
| APA | YILMAZ K, OĞUZ A, Altınkurt Y (2017). Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. , 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| Chicago | YILMAZ Kürşad,OĞUZ AYTUNGA,Altınkurt Yahya Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. (2017): 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| MLA | YILMAZ Kürşad,OĞUZ AYTUNGA,Altınkurt Yahya Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. , 2017, ss.659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| AMA | YILMAZ K,OĞUZ A,Altınkurt Y Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. . 2017; 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| Vancouver | YILMAZ K,OĞUZ A,Altınkurt Y Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. . 2017; 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| IEEE | YILMAZ K,OĞUZ A,Altınkurt Y "Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki." , ss.659 - 675, 2017. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| ISNAD | YILMAZ, Kürşad vd. "Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki". (2017), 659-675. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016016394 |
| APA | YILMAZ K, OĞUZ A, Altınkurt Y (2017). Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| Chicago | YILMAZ Kürşad,OĞUZ AYTUNGA,Altınkurt Yahya Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32, no.3 (2017): 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| MLA | YILMAZ Kürşad,OĞUZ AYTUNGA,Altınkurt Yahya Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.32, no.3, 2017, ss.659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| AMA | YILMAZ K,OĞUZ A,Altınkurt Y Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 32(3): 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| Vancouver | YILMAZ K,OĞUZ A,Altınkurt Y Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 32(3): 659 - 675. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| IEEE | YILMAZ K,OĞUZ A,Altınkurt Y "Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, ss.659 - 675, 2017. 10.16986/HUJE.2016016394 |
| ISNAD | YILMAZ, Kürşad vd. "Öğretmenlerin Liderlik Davranışları ile Öğrenen Özerkliğini Destekleme Davranışları Arasındaki İlişki". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32/3 (2017), 659-675. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016016394 |
