Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi
Yıl: 2019 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 44 - 69 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30703/cije.450242 İndeks Tarihi: 06-02-2020
Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi
Öz: Model ve modelleme bilimsel sürecin özünde yer alan, gerek bilim insanları ve gerekse öğretmenler tarafından yaygın olarak kullanılan kavramlardır. Bu bağlamda model ve modelleme kavramlarının öğretim programlarında ve ders kitaplarında nasıl yer aldığının araştırılması ve anlaşılması önemlidir. Araştırmanın amacı, ülkemizde 2017 yılında yenilenen fen öğretim programlarında ve ders kitaplarında model ve modelleme kavramlarına yer verilme durumunun incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel araştırma desenlerinden birisi olan doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. Veri kaynağı olarak 2017 yılında yenilenen Fen Bilimleri, Fizik, Kimya, Biyoloji ve Coğrafya Dersi Öğretim Programları ile 2017-2018 eğitim-öğretim yılında kullanılan ilgili ders kitapları içerik analizi yöntemiyle sistematik olarak analiz edilmiştir. Sonuçlar, incelenen fen öğretim programlarında model ve modelleme kavramlarına değinildiğini, ancak bilimsel modeller ve bu modellerin bilimsel süreçteki rolüne yer verilmediğini göstermektedir. 2017 Fen Bilimleri Öğretim Programı’nda (3-8. Sınıflar) ilişkili kazanımların oranı %6,9, 2017 ortaöğretim fen dersleri öğretim programları (9-12. Sınıf) bir bütün olarak dikkate alındığında ise %7,5 olarak tespit edilmiştir. Diğer taraftan, bilimsel süreç becerileri dikkate alındığında modelleme çalışmalarının genellikle fiziksel ve ölçeklendirilmiş modellere yönelik olduğu ancak teorik, kavramsal ve matematiksel modellere değinilmediği gözlenmiştir. Sonuç olarak, yeni 2017 fen öğretim programları ve ders kitapları model ve modelleme kavramları açısından yetersiz kalmaktadır.
Anahtar Kelime: Konular:
Analysis of Model and Modeling Concepts in Current Science Curricula and Textbooks
Öz: Model and modeling concepts are commonly used by both scientists and teachers, and these concepts are placed at the core of scientific processes. Therefore, it is important to understand how the concepts of model and modeling are included in science curriculum and textbooks. So, the aim of this research was to examine the situation of these concepts in recently administered 2017 science curricula and textbooks in Turkey. For this purpose, the qualitative research design was chosen, and the data were collected and analyzed through document and content analysis methods. 2017 Physics, Chemistry, Biology, Geography and Science Education curricula and their textbooks were used and systematically analyzed by using content analysis method. The results showed that the concepts are stated and mentioned in the curriculum, but explanation of scientific models and the role of these models in scientific progress are not mentioned. It was found that 6.9% of the 2017 Science Education curriculum (Grades 5-8) and 7.5% of the 2017 secondary education science curricula (Grades 9-12) standards are related to these concepts only. Nonetheless, when scientific process skills are taken into consideration, it is observed that modeling activities are generally directed to physical and scaled models, while the other types of models, such as theoretical, conceptual and mathematical models were not addressed. Overall, the new 2017 science curricula and their textbooks’ program gains have been found insufficient in terms of model and modeling concepts.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AAAS (1990). Science for All Americans. New York, NY: Oxford University Press.
- Akerson, V.L., Townsend, J., Donnelly, L.A., Hanson, D.L., Tira, P. and White, O. (2009). Scientific modeling for inquiring teachers network (SMITN): The Influence on elementary teachers’ views of nature of science, inquiry, and modeling. Journal of Science Teacher Education, 20(1), 21–40. https://doi.org/10.1007/s10972-008-9116-5
- Aksakal, M., Karataş, A. ve Laçin-Şimşek, C. (2015). Mayoz bölünme konusunun öğretiminde modellerle zenginleştirilmiş̧ laboratuvar ortamının akademik başarıya etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 49-60.
- Aktan, M.B. (2016). Pre-service science teachers’ perceptions and attitudes about the use of models. Journal of Baltic Science Education, 15(1), 7-17.
- Aktan, M.B. (2013). Pre-service science teachers’ views and content knowledge about models and modeling. Education and Science, 38(168), 398-410.
- Alkan, İ., Akkaya, G. ve Köksal, M.S. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının mitoz ve mayoz bölünmeye ilişkin kavram yanılgılarının model oluşturma yaklaşımıyla belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 121-135.
- Ayvacı, H.Ş., Bebek, G., Atik, A., Keleş, C.B. ve Özdemir, N. (2016). Öğrencilerin sahip oldukları zihinsel modellerin modelleme süreci içerisinde incelenmesi: Hücre konusu örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 175-188. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.711
- Ayvacı, H.Ş., Bebek, G. ve Durmuş, A. (2015). Fen Bilimleri Programındaki modelleme kazanımlarının önemi ve uygulanabilirliği hakkında öğretmen görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 334-350.
- Ayvacı, H.Ş. ve Bebek, G. (2017). 2013 Yılında revize edilen Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programında yer alan kazanımların incelenmesi: Model oluşturma ve kullanma konusu. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 69-80.
- Bernard, H.R. (2002). Research methods in anthropology. Walnut Creek, CA: Altamira Press.
- Bowen, G.A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
- Büyükalan Filiz, S. ve Kaya, V.H. (2013). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ile Fen Bilgisi Öğretmenliği lisans ve lisansüstü öğretim programının felsefe, amaç ve içerik ilişkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2) 185-208.
- Büyüköztürk, Ş, Çakmak, E.K., Akgün, O.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Coll, R.K., France, B. and Taylor, I. (2005). The role of models and analogies in science education: implications from research. International Journal of Science Education, 27(2), 183-198. https://doi.org/10.1080/0950069042000276712
- Dagher, Z.R. (1994). Does the use of analogies contribute to conceptual change. Science Education, 78(6), 601-614. https://doi.org/10.1002/sce.3730780605
- Danusso, L., Testa, I. and Vicentini, M. (2010). Improving prospective teachers’ knowledge about scientific models and modelling: design and evaluation of a teacher education intervention. International Journal of Science Education, 32(7), 871-905. https://doi.org/10.1080/09500690902833221
- Drisko, J.W. and Maschi, T. (2016). Content Analysis. New York, NY: Oxford University Press.
- Ercan, S. ve Şahin, F. (2015). Fen eğitiminde mühendislik uygulamalarının kullanımı: Tasarım temelli fen eğitiminin öğrencilerin akademik başarıları üzerine etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 128-164. https://doi.org/10.17522/nefefmed.67442
- Gilbert, J.K. and Boulter, C.J. (Eds.). (2000). Developing models in science education. Dordrecht: Kluwer. https://doi.org/10.1007/978-94-010-0876-1
- Gilbert, S.W. and Ireton, S.W. (2003). Understanding models in earth and space science. Arlington, VA: NSTA Press.
- Greca, I.M. and Moreira, M.A. (2000). Mental models, conceptual models, and modelling. International Journal of Science Education, 22(1), 1-11. https://doi.org/10.1080/095006900289976
- Grosslight, L., Unger, C., Jay, E. and Smith, C.L. (1991). Understanding models and their use in science: conceptions of middle and high school students and experts. Journal of Research in Science Teaching, 28(9), 799-822. https://doi.org/10.1002/tea.3660280907 Gümüş, İ., Demir, Y.,
- Koçak, E., Kaya, Y. ve Kırıcı, M. (2008). Modelle öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1). 65-90.
- Günbatar, S. ve Sarı, M. (2005). Elektrik ve manyetizma konularında anlaşılması zor kavramlar için model geliştirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-197.
- Güneş, B., Gülçiçek, Ç. ve Bağcı, N. (2004). Eğitim fakültelerindeki fen ve matematik öğretim elemanlarının model ve modelleme hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 35-48.
- Harman, G. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının model ve modelleme ile ilgili bilgilerinin incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde, 27-30 Haziran 2012.
- Harrison, A.G. (2001). How do teachers and textbook writers model scientific ideas for students? Research in Science Education, 31, 401–435. https://doi.org/10.1023/A:1013120312331
- Harrison, A.G. and Treagust, D.F. (1996). Secondary students' mental models of atoms and molecules: Implications for teaching chemistry. Science Education, 80(5), 509-534. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(199609)80:5<509::AID-SCE2>3.0.CO;2-F
- Harrison, A.G. and Treagust, D.F. (2000). Learning about atoms, molecules, and chemical bonds: A case study of multiple‐model use in grade 11 chemistry. Science Education, 84(3), 352–381. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(200005)84:3<352::AID-SCE3>3.0.CO;2-J
- Henze, I., van Driel, J. H. and Verloop, N. (2007). Science teachers' knowledge about teaching models and modelling in the context of a new syllabus on public understanding of science. Research in Science Education, 37(2), 99-122. https://doi.org/10.1007/s11165-006-9017-6
- Hsieh, H.F. and Shannon, S.E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
- İyibil, Ü. ve Sağlam Arslan, A. (2010). Fizik öğretmen adaylarının yıldız kavramına dair zihinsel modelleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 25-46.
- Justi, R. and Gilbert, J.K. (2000). History and philosophy of science through models: some challenges in the case of 'the atom'. International Journal of Science Education, 22(9), 993-1009. https://doi.org/10.1080/095006900416875
- Justi, R. and van Driel, J.H. (2005). The development of science teachers' knowledge on models and modelling: promoting, characterizing, and understanding the process. International Journal of Science Education, 27(5), 549-573. https://doi.org/10.1080/0950069042000323773
- Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- MEB, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. T.C. MEB, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
- MEB, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). İlköğretim kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. T.C. MEB, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
- MEB, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Öğretim programları. Erişim tarihi: 04/02/ 2018, http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx.
- Metin, D. ve Leblebicioglu, G. (2015). Development of elementary 6th and 7th grade students' views about scientific model and modeling throughout a summer science camp. Education and Science, 40(177), 1-18. https://doi.org/10.15390/EB.2015.1507
- Miles, M.B. and Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
- Neuendorf, K.A. (2002). The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
- NGSS Lead States. (2013). Next generation science standards: For states, by states. Washington, DC: The National Academies Press.
- NRC, National Research Council. (2012). A framework for k-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. Washington, DC: The National Academies Press.
- Oh, P.S. and Oh, S.J. (2011). What teachers of science need to know about models: an overview. International Journal of Science Education, 33(8), 1109-1130. https://doi.org/10.1080/09500693.2010.502191
- Oliveria, M.T. and Cachapuz, A.F. (1992). Pupils’ understanding of atomic structure and the interactive use of analogy. Paper presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching. Boston, MA.
- Pashley, M. (1994). A-level students: their problems with gene and allele. Journal of Biological Education, 28(2), 120-126. https://doi.org/10.1080/00219266.1994.9655377
- Strauss, A. and Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Treagust, D. F., Chittleborough, G. and Mamiala, T. L. (2002). Students' understanding of the role of scientific models in learning science. International Journal of Science Education, 24(4), 357-368. https://doi.org/10.1080/09500690110066485
- Ünal, G. ve Ergin, O. (2006). Fen eğitimi ve modeller, Millî Eğitim Dergisi, 171, 188-196.
- Yenilmez Turkoglu, A. and Oztekin, C. (2016). Science teacher candidates’ perceptions about roles and nature of scientific models. Research in Science and Technological Education, 34(2), 219-236. https://doi.org/10.1080/02635143.2015.1137893
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- White, M.D. and Marsh, E.E. (2006). Content analysis: A flexible methodology, Library Trends, 55(1), 22-45. https://doi.org/10.1353/lib.2006.0053
- van Driel, J.H. and Verloop, N. (1999). Teachers' knowledge of models and modelling in science. International Journal of Science Education, 21(11), 1141-1153. https://doi.org/10.1080/095006999290110
| APA | AKTAN M, KAYNAK S, abdüsselam Z, ARDOĞAN E (2019). Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. , 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| Chicago | AKTAN MUSTAFA B,KAYNAK Samet,abdüsselam Zennure,ARDOĞAN Ezgi Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. (2019): 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| MLA | AKTAN MUSTAFA B,KAYNAK Samet,abdüsselam Zennure,ARDOĞAN Ezgi Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. , 2019, ss.44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| AMA | AKTAN M,KAYNAK S,abdüsselam Z,ARDOĞAN E Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. . 2019; 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| Vancouver | AKTAN M,KAYNAK S,abdüsselam Z,ARDOĞAN E Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. . 2019; 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| IEEE | AKTAN M,KAYNAK S,abdüsselam Z,ARDOĞAN E "Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi." , ss.44 - 69, 2019. 10.30703/cije.450242 |
| ISNAD | AKTAN, MUSTAFA B vd. "Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi". (2019), 44-69. https://doi.org/10.30703/cije.450242 |
| APA | AKTAN M, KAYNAK S, abdüsselam Z, ARDOĞAN E (2019). Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1), 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| Chicago | AKTAN MUSTAFA B,KAYNAK Samet,abdüsselam Zennure,ARDOĞAN Ezgi Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 8, no.1 (2019): 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| MLA | AKTAN MUSTAFA B,KAYNAK Samet,abdüsselam Zennure,ARDOĞAN Ezgi Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, vol.8, no.1, 2019, ss.44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| AMA | AKTAN M,KAYNAK S,abdüsselam Z,ARDOĞAN E Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 2019; 8(1): 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| Vancouver | AKTAN M,KAYNAK S,abdüsselam Z,ARDOĞAN E Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi. 2019; 8(1): 44 - 69. 10.30703/cije.450242 |
| IEEE | AKTAN M,KAYNAK S,abdüsselam Z,ARDOĞAN E "Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi." Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8, ss.44 - 69, 2019. 10.30703/cije.450242 |
| ISNAD | AKTAN, MUSTAFA B vd. "Güncel Fen Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Model ve Modelleme Kavramlarının Analizi". Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 8/1 (2019), 44-69. https://doi.org/10.30703/cije.450242 |
