Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu
Yıl: 2019 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 26 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.23891/efdyyu.2019.116 İndeks Tarihi: 10-03-2020
Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu
Öz: Toplumsal yaşamda insanlar çok sayıda problemle, çatışma ve seçeneklerle karşı karşıya kalmakta ve bu durum karşısında düşünme becerilerini kazanmış bireylere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu düşünme becerileri içerisinde özellikle eleştirel ve yaratıcı düşünme, karar verme, problem çözme gibi beceriler hayati önem taşımaktadır. Eğitim sistemleri bu üst düzey becerileri bireylere kazandırmayı eğitimin temel amacı olarak görmekte, çocukları ve gençleri bu şekilde hayata hazırlamaktadır. Bu beceriler arasında ise diğerlerinin temelini oluşturması bakımından eleştirel düşünme ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin sınav sorularının öğrencilerin eleştirel düşünme becerisini ölçmedeki uygunluğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. İçerik analizi yoluyla yapılmış nitel bir çalışma özelliği taşıyan bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin, dönem sonu sınavlarda öğrencilerin başarılarını değerlendirmek üzere sorduğu sorular üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Bu kapsamda düşünme basamaklarına göre sınıflama yapılarak; eleştirel düşünmeyi gerektiren sorular özellikle ifade ve anlam açısından incelenmiştir. Öğretmenlerin sınavlarda genel olarak kapalı uçlu ve alt düzey düşünmeyi gerektiren sorular kullandığı, tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
The Appropriateness of Social Studies Teachers' Exam Questions to Measure Critical Thinking Ability of Students
Öz: People face with a lot of problems, conflicts and choices in social life, and individuals who have gained cognitive skills are needed. In these cognitive skills, such skills as especially critical and creative thinking, making decisions, solving problems are vital. Among these skills, critical thinking comes into prominence in terms of its forming others’ base. This study aims to determine the suitability of exam questions prepared by Social Studies teachers to measure critical thinking skills of students. In the study which has a characteristics of qualitative study conducted through content analysis, content analysis has been carried out on exam questions that Social Studies teachers asked in order to evaluate success of students in final exams. In this context, the questions requiring critical thinking have been examined especially in terms of expression and meaning by classifying according to thinking stages. It has been determined that teachers used questions which were generally closed-ended and required low-level thinking
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akbıyık, C. ve Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), s. 90-99.
- Akbulut, T. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin soru sorma becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-115.
- Ayvacı, H.Ş. ve Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13-25.
- Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(1), 1-15.
- Bekdemir M. ve Baş F. (2017). Matematik öğretmenlerinin sınavlarda kullandıkları soruların kavramsal ve işlemsel bilgi boyutunda analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 95-113.
- Browne, M. N. & Keeley, S. (2001). Asking The Right Questions - A Guide to Critical Thinking. (3rd ed.) New Jersey: Prentice - Hall Inc.
- Büyükkaragöz, S. Savaş. (1997). Program geliştirme (2. Baskı). Konya: Selçuk Üniversitesi Eğit. Fak., 1997.
- Demirel, Ö. (2017). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Dindar, H. ve Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96.
- Doğan, H. (2014). İlkokul programında yer alan ortak temel becerilerin öğrenci çalışma kitaplarında bulunan etkinliklerde yer alma düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Ersoy, E. ve Başer, N. (2011). İlköğretim ikinci kademede eleştirel düşünmenin yeri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 1-10.
- Evren, B. (2012). Fen ve teknoloji öğretiminde sorgulayıcı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin sahip oldukları eleştirel düşünme eğilim düzeylerine ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
- Facione, P. A. (1990). Critical thinking: a statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction. executive summary. The Delphi Report. Millbrae: The California Academic Pres. EDRS No. Ed 315423. https://www.researchgate.net/publication/242279575_Critical_Thinking_A_Statement_ of_ Expert_Consensus_for_Purposes_of_Educational_Assessment_and_Instruction.
- Feldman, R. (2009). Thinking, reasoning, and education. The Oxford Handbook of Philosophy of Education. Newyork: Oxford University Press. DOI: 10.1093/oxfordhb/ 9780195312881.003.0005
- Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 57-74.
- Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 17(32), 127-146.
- Kıncal, R.Y. (2011). Eğitim bilimine giriş. (Ed. R.Y Kıncal) Ankara: Grafiker Yayınları. Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Kurt, A.A. ve Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: kavramsal bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 20-34.
- Kürüm, D. (2003). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Anadolu Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 141-158.
- Orhan, S. (2010). Altı şapkalı düşünme tekniğinin ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerini geliştirmesine etkisi. Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Özden, Y. (2014). Öğrenme ve öğretme. (12. Baskı) Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
- Paul, R. ve Elder, L. (2008), Mini-guide de la pensée critique concepts et instruments, Foundation for Critical Thinking Press, www. criticalthinking.org.
- Safran, M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış, İçinde Bayram Tay ve Adem Öcal (Eds.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Sağlam A. Ç. ve Büyükuysal E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10 (1), 258-278.
- Sönmez, V. (2015). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. (18.baskı) Ankara: Anı Yayıncılık.
- Söylemez, Y. (2016). İçerik analizi: eleştirel düşünme. EKEV Akademi Dergisi, 20(66), 671,696.
- Şanlı, C. ve Pınar, A. (2017). Sosyal bilgiler dersi sınav sorularının yenilenen Bloom taksonomisine göre incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 949-959.
- Şenlik, N.Z., Balkan, Ö. ve Aycan, Ş. (2011) Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri: Muğla Üniversitesi örneği. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 67–76, DOI: 10.17556/jef.27258
- Şenşekerci, E. ve Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
- Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri (1.baskı). Epsilon Yayınevi, İstanbul.
- Turgut, M.F. ve Baykul, Y. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (7.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 24, 543-559.
- Uysal, A. (1998). Sosyal bilimler öğretim yöntemlerinin eleştirici düşünme gücünün gelişmesindeki rolü. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İnönü Üniversitesi, Malatya.
- Yeşil, R. (2011). 21. yüzyıl eğitiminde yeni yönelimler ve uygulamalar. Eğitim Bilimine Giriş (1. Baskı). R.Y. Kıncal (Ed). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9.Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, H.İ. ve Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 523-540.
| APA | Yeşil S, KINCAL R (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. , 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| Chicago | Yeşil Serdar,KINCAL REMZİ YAVAŞ Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. (2019): 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| MLA | Yeşil Serdar,KINCAL REMZİ YAVAŞ Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. , 2019, ss.1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| AMA | Yeşil S,KINCAL R Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. . 2019; 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| Vancouver | Yeşil S,KINCAL R Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. . 2019; 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| IEEE | Yeşil S,KINCAL R "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu." , ss.1 - 26, 2019. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| ISNAD | Yeşil, Serdar - KINCAL, REMZİ YAVAŞ. "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu". (2019), 1-26. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.116 |
| APA | Yeşil S, KINCAL R (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| Chicago | Yeşil Serdar,KINCAL REMZİ YAVAŞ Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16, no.1 (2019): 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| MLA | Yeşil Serdar,KINCAL REMZİ YAVAŞ Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.16, no.1, 2019, ss.1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| AMA | Yeşil S,KINCAL R Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 16(1): 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| Vancouver | Yeşil S,KINCAL R Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 16(1): 1 - 26. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| IEEE | Yeşil S,KINCAL R "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu." Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, ss.1 - 26, 2019. 10.23891/efdyyu.2019.116 |
| ISNAD | Yeşil, Serdar - KINCAL, REMZİ YAVAŞ. "Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınav Sorularının Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerisini Ölçmedeki Uygunluğu". Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/1 (2019), 1-26. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.116 |
