OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

ŞAYİR, Gönül; ayık, ahmet

OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Ahmet AYIK, (ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ/KAZIM KARABEKİR EĞİTİM FAKÜLTESİ/EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ)

Gönül ŞAYİR (Adres Yazılmamış)

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik)

46 5

Yıl: 2014 Cilt: 13 Sayı: 49 Sayfa Aralığı: 253 - 279 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-07-2020

OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz:

Bu araştırmada, öğretmenlerin görüşlerine göre öğretim liderliği ile örgüt iklimi arasındaki ilişkilerincelenmiştir. Araştırmanın örneklemini 2012-2013 eğitim öğretim yılında Erzurum il merkezindeki Milli EğitimBakanlığına bağlı devlet ilköğretim okullarında görev yapmakta olan 249 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerintoplanması için Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları Anketi ve Örgüt İklimi Ölçeği kullanılmıştır.Betimsel bir çalışma olan bu araştırmada verilerin çözümlenmesinde standart sapma, ortalama, PearsonMomentler Çarpım korelasyonu ve çoklu doğrusal regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırmanınsonuçları, örgüt iklimi boyutlarının öğretimsel liderliğin bütün boyutlarıyla pozitif yönde orta düzeyde ilişkiliolduğunu göstermiştir. Regresyon analizi sonuçları, örgüt ikliminin destekleyici müdür davranışı, emredicimüdür davranışı ve umursamaz öğretmen davranışı boyutlarının, öğretimsel liderliğin aynı boyutu (düzenliöğrenme-öğretme çevresi ve iklimi oluşturma) tarafından yordandığını göstermiş ve öğretimsel liderliğinboyutlarından sadece eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi boyutu örgüt ikliminin destekleyici müdürdavranışı boyutunu pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordamıştır. Araştırmanın sonuçları, okul müdürlerininöğretim liderliği davranışları ve okul ikliminin geliştirilmesi bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

THE RELATION BETWEEN, INSTRUCTIONAL LEADERSHIP BEHAVIOURS OF SCHOOL PRINCIPALS AND ORGANIZATIONAL CLIMATE

Öz:

This study examined the relationship between instructional leadership and organizational climate according to the perceptions of teachers. The sample of this study consisted of 249 working for elementary schools during 2012-2013 academic years in Erzurum. The School Principals' Instructional Leadership Behaviors Scale and Organizational Climate Scale were used to gather data. In order to analyze the data collected for the study, several statistical techniques such as descriptive statistical analyses, correlation analysis and multiple regression analysis were used. Research result showed that organizational climate dimensions have got a positive relation with all dimensions of the instructional leadership. Results of regression analysis showed to be predicted supportive principal behavior, mandatory principal behavior and unconcerned teacher behavior by same dimension of instructional leadership (regular teaching - learning environment and creating a climate). Only education programs and teaching process management among dimensions of instructional leadership predicted positively and meaningfully by dimensions of supportive principal behavior among dimensions of organizational climate. Result of the search had been argued in the context of being developed teaching leadership behaviors of school principal and climate of the school.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acarbay, F. Y. (2006). Kapsamlı okul iklimini değerlendirme ölçeğinin (öğrenci formu) Türkçe dilsel eşdeğerlik güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Adeogun A. A. ve Olisaemeka- Blessing, U. (2011). Influence of school climate on students’ achievement and teachers’ productivity for sustainable development. US-China Education Review, 8, 552-557.
Aksoy, E. ve Işık, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 235-249.
Argon, T. ve M. Mercan. (2009). İlköğretim okul yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirebilme düzeyleri. The First International Congress Of Educational Research, Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Arslantaş, H. İ. ve Özkan, M. (2012). Okul müdürlerinin çatışma çözmede yapıcı – yıkıcı olmaları ile öğretim liderliği arasındaki ilişki. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 231-240.
Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi (9. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Basım. Bailey, S. (1990). The relationship styles of high school principals and school climate. Distertation Abstract International, 9.
Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme: kuram, uygulama ve araştırma (2. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Baykal, İ. (2007). İlköğretim okullarının örgüt ikliminin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Bayraker, B. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları (Denizli örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Can, N. (2007). İlköğretim okulu yöneticisinin bir öğretim lideri olarak yeni öğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki yeterliliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3, 228-244.
Chell, J. (1995). Introducing principals to the role of instructional leadership. A summary of a master’s project. SSTA Research Centre Report.
Çalık, T., Sezgin, F., Kavgacı, H. ve Kılınç, Ç. A. (2012). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmen öz yeterliği ve kolektif öğretmen yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 2488-2504.
Çekmecelioğlu, H. (2007). Örgüt ikliminin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 79-97.
Çelik, V. (1999) Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çubukçu, Z. ve Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16.
Demirel, T. (1997). Örgüt iklimi, farklı örgüt iklimlerine sahip örgütlerin etkinliklerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Derbedek, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlikleri üzerindeki etkileri (Bursa ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Desrochers, J. (2007). School-based mental health services and school-wide interventions. Paper presented at the National Association of School Psychologists Special Education Nexus Briefing Series, New Canaan, CT.
Doğan, S. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile kullandıkları çatışma çözüm stratejileri arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2, 226- 233.
Emeksiz, Ö. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okul iklimi ve liderlik etkenlerine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kocatepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
Gedikoğlu, T. ve Tahaoğlu, F. (2010). İlköğretim okullarının örgüt iklimi: Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkamil ilçeleri örneği. Milli Eğitim, 186, 38-54.
Gök, S. (2009). Örgüt ikliminin çalışanların motivasyonuna etkisi üzerine bir araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6, 587-605.
Gökyer, N. (2004). Okul müdürlerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirme düzeyler ve bu rolleri sınırlayan etkenler (Bingöl ili örneği). Yayınlanmış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
Gökyer, N. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirme düzeyleri ve bu rolleri sınırlayan etkenler. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 29, 113-129.
Gümüşeli, A.İ. (2001). Çağdaş okul müdürlerinin liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
İnandı, Y. ve Özkan, M. (2006). Resmi ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre müdürler ne derece öğretim liderliği davranışları göstermektedir. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 123-149.
Johnson, B., ve Stevens, J. J. (2006). Student achievement and elementary teachers’ perceptions of school climate. Learning Environments Research, 9, 111–122.
Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karataş, S. (2008). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi (İstanbul Fatih ve Eminönü ilçeleri örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kaya, Ş. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin cinsiyetlerine göre okul ikliminin oluşturulmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Kazancıoğlu, M. M. (2008). Özel okullarda üst düzey yöneticilerin liderlik tarzları ve okul etkililiği üzerine bir çalışma (İstanbul örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Klein, J., Cornell, D. ve Konold, T. (2012). Relationships between bullying school climate and student risk behaviors. School Psychology Quarterly, 27, 154–169.
Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17, 117-139.
Memişoğlu, S. P. (2006). Lise müdürlerinin liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 179-189.
Morrison, J., Placier, P., Levitch, A., Zhang, C., Lambert, M. ve Pearce, I. (2008). Parental thoughts about school climate in missouri. Human Development and Family Studies Educational Leadership and Policy Analysis Sociology University of Missouri, 18.
Ninan, M. (2006). School climate and its impact on school effectiveness: A case study. Paper presented at the International Congress for School Effectiveness and Improvement, Fort Lauderdale, Florida.
Oktaylar, H.C. (1997). Ağrı’da görev yapan ilkokul öğretmenlerinin çalıştıkları okulların örgütsel iklimini algılama düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 266-282.
Özdemir, S. ve Yalın, H. (2000). Öğretmenlik mesleğine giriş (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E., ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
Özdemir, S., Yalın, H. İ. ve Sezgin, F. (2008). Eğitim bilimine giriş (6. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özden, Y. (2010). Eğitimde yeni değerler: eğitimde dönüşüm (8.Baskı). Ankara, Pegem Yayıncılık.
Paksoy, M. (2002). Çalışma Ortamında İnsan ve Toplam Kalite Yönetimi. İstanbul, İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları.
Pantaleno, A. (2007). School psychology’s next generation. Lew York School Psychologist, 25, 4-5.
Poyraz, H. (2002). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeyleri (Buca örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Sağır, M. ve Memişoğlu, S. P. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen ve yönetici algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2, 1-12.
Sandberg, A. (2007). Evaluating outcomes: Best practices in reducing stigma in schools by promoting school moral climate. Lational Association of School PsychologistsCommunique, 35, 30-33.
Saygınar, S. (2007). Hava sınıf okulları ve teknik eğitim merkezi komutanlığında görev yapan okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 2, 67-78.
Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı yayıncılık.
Süpçin, E. (2000). İlköğretim okullarında örgüt iklimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Pamukkale.
Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11, 1909-1928.
Şentürk, C. ve Sağnak, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 29-47.
Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Şişman, M. (2012). Eğitimde mükemmellik arayışı: etkili okullar (3.Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Tahaoğlu, F. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rollerinin örgüt iklimi üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Tahaoğlu, F. ve Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58, 274-298.
Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin okul müdürlerinden bekledikleri öğretimsel liderlik davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 67-73.
Tezcan, M. (1985). Eğitimcilerin gençlere ilişkin olumlu ve olumsuz tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 18.
Turan, S. (1998). Measuring Organizational Climate and Organizational Commitment in the Turkish Educational Context. Paper Presented at the Annual Meeting of the University Council for Educational Administration. October 29- November 1, 1998, St. Louis, Missouri, USA.
Ünal, A. ve Çelik, M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 239-258.
Yıldız, E. ve Sümer, Z. (2010). Saldırgan davranışlarını yordamada çevresel risk, çevresel güvenlik ve okul iklimi algısı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 34, 161- 173.
Yılmaz, E. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri ile etkili okul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2013). Örgütsel iklim ölçeğinin Türkçe ’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 1-11.

APA	ayık a, ŞAYİR G (2014). OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. , 253 - 279.
Chicago	ayık ahmet,ŞAYİR Gönül OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. (2014): 253 - 279.
MLA	ayık ahmet,ŞAYİR Gönül OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. , 2014, ss.253 - 279.
AMA	ayık a,ŞAYİR G OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. . 2014; 253 - 279.
Vancouver	ayık a,ŞAYİR G OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. . 2014; 253 - 279.
IEEE	ayık a,ŞAYİR G "OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ." , ss.253 - 279, 2014.
ISNAD	ayık, ahmet - ŞAYİR, Gönül. "OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ". (2014), 253-279.

APA	ayık a, ŞAYİR G (2014). OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 13(49), 253 - 279.
Chicago	ayık ahmet,ŞAYİR Gönül OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 13, no.49 (2014): 253 - 279.
MLA	ayık ahmet,ŞAYİR Gönül OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.13, no.49, 2014, ss.253 - 279.
AMA	ayık a,ŞAYİR G OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2014; 13(49): 253 - 279.
Vancouver	ayık a,ŞAYİR G OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2014; 13(49): 253 - 279.
IEEE	ayık a,ŞAYİR G "OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 13, ss.253 - 279, 2014.
ISNAD	ayık, ahmet - ŞAYİR, Gönül. "OKUL MÜDÜRLERİNiN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖRGÜT İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 13/49 (2014), 253-279.