Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü

BAYRAM, AYHAN; YILMAZ, Ece ZEYBEK

Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü

Ayhan BAYRAM, (Giresun Üniversitesi, Görele Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Ulaştırma ve Lojistik Bölümü, Giresun, Türkiye)

Ece ZEYBEK YILMAZ (İstanbul Arel Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi

3 1

Yıl: 2019 Cilt: 11 Sayı: 21 Sayfa Aralığı: 511 - 528 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 05-03-2021

Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü

Öz:

İnsanın yaşamı boyunca karşılaştığı şiddetin psikolojik açıdan iş hayatında birçok olumsuz etkileribulunmaktadır. Duygusal zekânın kişinin karşılaştığı olumsuzlukların üstesinden gelmesi ile olan ilişkisi de gözönünde bulundurulduğunda gelişimine etki eden duygusal zekâ (EI) oranlarının farklılık gösterdiği, bu nedenlegelişim için duygusal zekânın rolünün çok daha fazla olduğu söylenebilir. Kişisel gelişim inisiyatifi alma becerisiçalışanların kendi görev tanımlarında olmaksızın bireysel performanslarını ve örgütün etkililiğini arttırmak içinüstlendikleri roller olarak da ifade edilmektedir. Araştırmada seyahat acentesi çalışanlarında duygusal zekânınkişisel gelişim inisiyatifi alma becerisine etkisinde psikolojik şiddetin aracılık etkisini belirlemek için kolaydaörnekleme yöntemine göre İstanbul ilinde faaliyet gösteren seyahat acentalarında çalışmakta olan 361 kişiyeanket yapılmış, hatalı ve eksik olan 11 anket elendikten sonra 350 ankete analiz uygulanmıştır. Elde edilen verilerSPSS 24, Amos 24 ve Process makrosu kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonunda, duygusal zekânın kişiselgelişim inisiyatifi alma becerisi üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Psikolojik şiddetin kişiselgelişim inisiyatifi alma becerisi üzerindeki etkisi araştırılmış negatif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğusaptanmıştır. Analizler sonucunda, duygusal zekânın kişisel gelişim inisiyatifi alma becerisi üzerindeki etkisindepsikolojik şiddetin kısmi aracı etkisinin olduğu belirlenmiştir. Duygusal zekâ düzeyinin artırılması seyahatacenteleri çalışanlarının kişisel gelişim inisiyatifi alma becerisi düzeylerine katkı sağlayacaktır. Çalışanlarınduygusal zekâ düzeylerini artırıcı faaliyetler, etkinlikler ve uygulamaların yapılması, psikolojik şiddetiazaltmasından dolayı çalışma ortamına olumlu etki sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelime:

Mediating Role of Psychological Violence in the Effect of Emotional Intelligence on the Purpose of Personal Development Initiative Skills in Employees of Travel Agencies

Öz:

During people life of lives violence that there are many negative effects of in terms of psychology of business life. Considering the relation of emotional intelligence to overcoming the negativities of the person, it can be said that the rates of emotional intelligence (EI) affecting development are different and therefore the role of emotional intelligence for development is much more. Personal development initiative skills are also expressed as roles that employees undertake to increase their individual performance and organizational effectiveness without their job descriptions. In the study, in order to determine the mediating effect of psychological violence on the effect of emotional intelligence on personal ability to take personal development initiative, firstly survey was done to 361 people working in the province of Istanbul operating in travel agencies and according to the sampling method the analysis 350 questionnaires were performed after 11 questionnaires were eliminated which are incorrect or missing. The data were analyzed by using SPSS 24, Amos 24 and Process macro. As a result of analyzes, it has been determined that psychological violence has a partial mediating effect on the effect of emotional intelligence on the initiative skills of personal development. Increasing the level of emotional intelligence will contribute to the level of the skills of travel agents to take personal development initiatives. It is thought that the employees will have a positive effect on the work environment because of reducing the psychological violence, making business, activities and practices that increase the level of emotional intelligence.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akın, A. ve Anlı, G. (2011). Bireysel Gelişim İnisiyatifi Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 42- 49.
Akın, A. (2013). Pozitif Psikoloji (1 b., Cilt Güncel Psikolojik Kavramlar 1), Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Akın, U. (2014). Okul Müdürlerinin İnisiyatif Alma Düzeyleri ile Öz-Yeterlikleri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(2), 125-149.
Altunışık R, Coşkun R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 7. basım. Sakarya Kitabevi.
Barnes, J., Cote, J., Cudeck, R. & Malthouse, E. (2001). Factor Analysis -Checking Assumptions of Normality Before Conducting Factor Analysis. Journal of Consumer Psychology, 10(1), 79–81.
Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986), The Moderator–Mediator Variable Distinction In Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, And Statistical Considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Bayram, A. ve Atan, Ö. (2016). Sürücü Davranışlarıyla Psikolojik Şiddet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: İstanbul Örneği, Transist İstanbul Ulaşım Kongresi ve Fuarı Sempozyum Bildirileri, İstanbul Kongre Merkezi, 401-410.
Büyükbeşe, T. ve Dağ, K. (2018), Etik Liderliğin Örgütsel Adalet Algısına Etkisinde Örgütsel Güvenin Aracı Rolü, Social Sciences Studies Journal, 4(15), 979-994.
Çekin A. (2014). Çalışma Hayatında İnsan Onuruna Karşı Psikolojik Bir Şiddet Örneği: Mobbing. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 5-22.
Çınar, M. ve Özyürek, A. (2015). Araştırma Görevlisi Akademisyenlerin İş Yerinde Psikolojik Şiddet Davranışı (Mobing) Algısı ve Duygusal Zeka Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Akademik Bakış Dergisi, 47, 141-154.
Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing; İş Yerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri. Timaş Yayınları Psikoloji Dizisi.
Deniz, M. E., Özer, E. ve Işık, E. (2013). Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği - Kısa Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Eğitim ve Bilim, 38(169), 407-419.
Doğan, S. ve Şahin, F. (2007). Duygusal Zekâ: Tarihsel Gelişimi ve Örgütler İçin Önemine Kavramsal Bir Bakış. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 231-252.
Doğan, T. (2013). Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Öznel İyi Oluş, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
Duyan, V., Gülden, Ç. ve Gelbal, S. (2012). Öz Denetim Ölçeği-ÖDÖ: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 23(1), 25-38.
Einarsen, S. (1999). The Nature and Causes of Bullying at Work. International Journal of Manpower, 1/2(20), 16-27.
Eröz, S.S. (2013). Örgütlerde Duygusal Zeka, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 213-242.
Fay, D., ve Frese, M. (2001). The Concept of Personal Initiative: An Overview of Validity Studies, Human Performance, 14(1), 97-124.
Fettahlıoğlu, Ö. ve Tatlı, H. (2015). Psikolojik Şiddet ve Yabancılaşmanın Destekleyici Örgüt İklimine Etkisi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 55-72.
Frese, M., ve Fay, D. (2001). Personal Initiative : An Active Performance Concept for Work in the 21st Century. Research in Organizational Behavior, 23, 133-187.
Goleman, D. (2010). Duygusal Zekâ, EQ Neden IQ'dan Daha Önemlidir? (33. Baskı b.). (Çev. O. Deniztekin, Dü., ve B. Yüksek Seçkin) İstanbul: Varlık Yay.
Göktaş-Kulualp, H. ve Erol, S. (2017). Mikro Açıdan Turizm Sektörü Yöneticilerinin Duygusal Zeka Düzeylerini Etkileyen Demografik Değişkenler, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17(Özel Sayı), 106-119.
Güçlü Nergiz, H. (2015). Otel Çalışanlarının Duygusallıklarının Genel İş Tatminleri ve İşte Kalma Niyetleri Üzerindeki Etkisi, 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 14-16 Mayıs 2015, Muğla, 762-767.
Gürel, E., ve Tat, M. (2010). Çoklu Zekâ Kuramı: Tekli Zekâ Anlayışından Çoklu Zekâ Yaklaşımına. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11), 336-356.
İnce Ayaydın, Ç. (2012). İşyerinde Psikolojik Şiddetin İş Tatmini, İşe Yabancılaşma ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Karslıoğlu Yeni, G. (2013). Mobbing: İşyerindePsikolojik Taciz, Türk Metal Yayınları, Ziraat Grup Matbaacılık A. Ş., Ankara.
Kavgacı, H. ve Çalık, T. (2017). Öğretmenlerin İşle Bütünleşme Düzeylerinin Örgütsel ve Bireysel Değişkenlerle İlişkisi: Bir Çoklu Aracılık Modeli, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23 (2), 223-248.
Kayış, A. (2010). Güvenilirlik analizi. Ş. Kalaycı (Ed.) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. (5.b), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Kement, Ü. ve Batga, B. (2016). Mobbing’in Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Eğlence ve İkram Amaçlı Hizmet Veren Rekreasyon İşletmelerinde Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 400-420.
Kırel, Ç. (2007). Örgütlerde Mobbing Yönetiminde Destekleyici Ve Risk Azaltıcı Öneriler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 317-334.
Kırdök, O. ve Aslan Sarpkaya, A. (2017). Okul Psikolojik Danışmanlarının Duygusal Zekâ Düzeylerinin İş Doyumu Düzeylerini Yordama Gücünün İncelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 86-100.
Köse Günal, E. ve Yıldırım, D. (2013). Bir Üniversite Hastanesinde Hekim ve Hemşirelerin Algıladıkları Örgüt Kültürünün Mobbing Davranışlarına Etkisi, 1. Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz (Mobbing) Panel ve Çalıştayı Bildiriler Kitabı, 95-112.
López-Cabarcos, Á. M., Machado-Lopes-Sampaio-de Pinho, A. I., ve Vázquez-Rodríguez, P. (2015). Organizational Justice and Personal initiative, Mediating Role of Affective Commitment. Journal of Service Theory and Practice, 25(6), 854-876.
Martinez, M. N. (1997). The Smarts That Count. HR Magazine, 42(11), 72-80.
Mayer, J. D., Caruso, D. R., ve Salovey, P. (1999). Emotional Intelligence Meets Traditional Standards for An Intelligence. Intelligance, 27(4), 267-298.
Nayır, F., ve Taşkın, P. (2017). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Destek Algısı İle İnisiyatif Alma Davranışı Arasındaki İlişki. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1319-1356.
Okyay, B. (2012). Yönetici ve Çalışanların Özgüven Düzeyleri ve Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerilerinin Karşılaştırılması, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
Özen, Y. (2013). Saldırganlık, Duygusal Zeka Arasındaki İlişki, Akademik Bakış Dergisi, 35, 1- 14.
Sellie-Dosunmu, M. (2006). Using Emotional Intelligence in the Workplace. Association For Talent Development.
Tengilimoğlu, D., ve Mansur Akdemir, F. (2009). İşletmelerde Uygulanan Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(3), 69-84.
Tınaz, P. (2013). Çalışma Psikolojisi Boyutuyla Mobbinge Yaklaşım ve Öneriler, 1. Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz Çalıştayı, 329-337.
Turhan, M. ve Çetinsöz, B.C. (2019). Duygusal Zekâ ve Motivasyon Arasındaki İlişki: Turizm Programı Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 268-287.
Türkiye'nin Mobing Haritası Çalışanların % 90'ı Mobing Mağduru Olduğunu Düşünüyor (https://www.haberturk.com/izmir-haberleri/65254405-turkiyenin-mobingharitasicalisanlarin-yuzde-90i-mobbing-magduru-oldugunu-dusunuyor, Erişim Tarihi: 07.11.2019).
Ulacia, I., Gorostiaga, A., Balluerk, N., ve Aliri, J. (2017). Development of Personal Initiative: Impact of an Intervention Applied to The Educational Field. Infancia y Aprendizaje Journal for the Study of Education and Development, 40(2), 277-301.
Yalçın, İ. ve Tekin, D. (2016). Çalışma Yaşamında Mobingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Niğde İlinde Bir Araştırma, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-9.
Yılmaz, V. ve Varol, S. (2015). Hazır Yazılımlar İle Yapısal Eşitlik Modellemesi: Amos, EQS, Lisrel, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44(4), 28-44.

APA	BAYRAM A, YILMAZ E (2019). Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. , 511 - 528.
Chicago	BAYRAM AYHAN,YILMAZ Ece ZEYBEK Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. (2019): 511 - 528.
MLA	BAYRAM AYHAN,YILMAZ Ece ZEYBEK Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. , 2019, ss.511 - 528.
AMA	BAYRAM A,YILMAZ E Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. . 2019; 511 - 528.
Vancouver	BAYRAM A,YILMAZ E Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. . 2019; 511 - 528.
IEEE	BAYRAM A,YILMAZ E "Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü." , ss.511 - 528, 2019.
ISNAD	BAYRAM, AYHAN - YILMAZ, Ece ZEYBEK. "Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü". (2019), 511-528.

APA	BAYRAM A, YILMAZ E (2019). Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 511 - 528.
Chicago	BAYRAM AYHAN,YILMAZ Ece ZEYBEK Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 11, no.21 (2019): 511 - 528.
MLA	BAYRAM AYHAN,YILMAZ Ece ZEYBEK Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, vol.11, no.21, 2019, ss.511 - 528.
AMA	BAYRAM A,YILMAZ E Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 11(21): 511 - 528.
Vancouver	BAYRAM A,YILMAZ E Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 11(21): 511 - 528.
IEEE	BAYRAM A,YILMAZ E "Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü." Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11, ss.511 - 528, 2019.
ISNAD	BAYRAM, AYHAN - YILMAZ, Ece ZEYBEK. "Seyahat Acenteleri Çalışanlarında Duygusal Zekânın Kişisel Gelişim İnisiyatifi Alma Becerisine Etkisinde Psikolojik Şiddetin Aracı Rolü". Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 11/21 (2019), 511-528.