KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ
Yıl: 2021 Cilt: 37 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 141 - 156 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.53490/egehemsire.809621 İndeks Tarihi: 29-07-2022
KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ
Öz: Amaç: Bu çalışma kadın işçilerin kanser bilgi yükü ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarıilişkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Araştırma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde Karaman il merkezinde bulunan vardiyasistemi ile çalışan kadın işçilerle yapılmıştır. Fabrikalardaki kadın işçi sayıları kurum politikasıgereği gizli tutulmuştur. Bu nedenle toplam kadın işçi sayısına ulaşılamamıştır. Bu araştırma 380kadın işçi ile tamamlanmıştır. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan Anket Formu, KanserBilgi Yükü Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları II Ölçeği ile toplanmıştır. Verianalizinde Pearson korelasyon analizi, t testi ve Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Kadınlarınkanser bilgi yükü ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanları üzerine primer analizlerde etkisibulunan bağımsız değişkenler çoklu regresyon analizi ile değerlendirilmiştir.Bulgular: Kadın işçilerin %70.6’sı 31 yaş ve üzerinde olup, % 51.3’ü okuryazar/ilköğretimdüzeyinde eğitim almıştır. Katılımcıların %95.3’ü kanser tarama testlerini duymuş olup, %57.9’usağlık çalışanlarından duyarken %42.1’i basın/yayından duymuştur. Kadın işçilerin Kanser BilgiYükü Ölçeği puan ortalaması 19.32±5.38, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği puanortalaması 119.14±22.29’dur. Kadın işçilerin Kanser Bilgi Yükü Ölçeği puanları ile SağlıklıYaşam Biçimi Davranışları Ölçeğinin beslenme, manevi gelişim ve kişiler arası ilişkiler alt boyutpuanları arasında zayıf düzeyde ve pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.05).Sonuç: Kadın işçilerin kanser bilgi yükü arttıkça sağlıklı yaşam biçimi davranışlarındanbeslenme, manevi gelişim ve kişiler arası ilişkilerinin de arttığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime: Investigation ofthe Relationship Between Cancer Information Overload and Healthy Lifestyle Behaviors of FemaleWorkers
Öz: Objective: This study was conducted to examine the relationship between cancer knowledge burden and healthy lifestyle behaviors of female workers. Methods: The research was conducted with a descriptive and relationship seeking female workers working in the shift system in the city center of Karaman. The number of female workers in the factories has been kept confidential as per the corporate policy. For this reason, the total number of female workers could not be reached. This research was completed with 380 women workers. The data were collected using the Questionnaire Form, Cancer Information Overload Scale and Healthy Lifestyle Behaviors II Scale prepared by the researcher. Pearson correlation analysis, t test and Mann Whitney U test were used in data analysis. Independent variables that had an effect on women's cancer knowledge overload and healthy lifestyle behavior scores in the primary analyzes were evaluated by multiple regression analysis. Results: %70.6 of female workers are 31 years old and over, %51.3 of them have received education at the literate/primary level. %95.3 of the participants heard about cancer screening tests, while %57.9 heard from healthcare professionals, %42.1 heard from the press/broadcast. Cancer Information Overload Scale mean score of female workers is 19.32±5.38, Healthy Lifestyle Behaviors II Scale mean score is 119.14±22.29. It was determined that there was a weak and positive significant relationship between the Cancer Information Overload Scale scores of female workers and the nutrition, spiritual development and interpersonal relations sub-dimension scores of the Healthy Lifestyle Behaviors II Scale (p<0.05). Conclusion: It was concluded that as the cancer knowledge load of female workers increased, healthy lifestyle behaviors such as nutrition, spiritual development and interpersonal relations also increased.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akin, LK. (1997). Information overload: a multi-disciplinary explication and citation ranking within three selected disciplines: library studies, psychology/psychiatry, and consumer science: 1960-1996. (Unpublished doctoral dissertation). Texas Woman’s University, Denton,Texas, USA.
- Ankem, K. (2006). Factors influencing information needs among cancer patients: a metaanalysis. Library Information Science Research, 28, 7-23. doi: org/10.1016/j.lisr.2005.11.003
- Aşılar, R., Köse, S., Yıldırım, A. (2015). Kadınların servikal kanser ve pap smear testine ilişkin bilgi, inanç ve davranışları. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 7(2), 102-111. doi: 10.5336/nurses.2014-42620
- Avcı, İ. (2008). Factors associated with breast self-examination practices and beliefs in female workers at a muslim community. European Journal of Oncology Nursing, 12, 127–133. doi:10.1016/j.ejon.2007.11.006
- Aydın, Aİ., Erdoğan, KT. (2015). Fındık fabrikasında çalışan işçilerde obezite sıklığı ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull, 14, 364-369.
- Aygın, D., Uludağ, C., Şahin, S. (2004). Gençlerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, 7(4), 1-6.
- Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F., Kıssal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-13.
- Bayçelebi, G., Aydın, F., Gökosmanoğlu, F., Tat, T., Varım, C. (2015). Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. J Hum Rhythm, 1(3), 90-94.
- Beckjord, EB., Finney, Rutten, LJ., Arora, NK., Moser, RP., Hesse, BW. Information processing and negative affect: Evidence from the 2003 health information national trends survey. Health Psychol, 27(2), 249–257. doi: 10.1037/0278-6133.27.2.249
- Chae, J. (2016). Who avoids cancer information? Examining a psychological process leading to cancer information avoidance. J Health Commun, 21, 837-844. doi.org/10.1080/10810730.2016.1177144
- Chae, J., Lee, CJ., Jensen, JD. (2016). Correlates of cancer information overload: Focusing on individual ability and motivation. Health Communication, 31(5), 626-634. doi.org/10.1080/10410236.2014.986026
- Chee, HL., Rashidah, S., Shamsuddin, K., Intan, O. (2003). Foctors Related to the Practice of Breast Self Examination (BSE) and Pap Smear Screening Among Malaysian Women Workers in Selected Electronics Factories. Erişim adresi: http://www.biomedcentral.com/1472-6874/3/3 doi: 10.1186/1472-6874-3-3
- Cürcani, M., Tan, M., Özdelikara, A. (2010). Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. TAF Preventice Medicine Bulletin, 9(5), 487-492.
- Duman, N., Koçak, D., Albayrak, S., Topuz, Ş., Yılmazel, G. (2015). Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren, 1(1), 30-38. doi: 10.5222/jaren.2015.030
- Erdem, SS., Yılmaz, M., Yıldırım, H., Mayda, AS., Bolu, F., Durak, AA., Şener, Ö. (2017). Düzce’de yaşanların kanser ve kanser risk faktörleri hakkında bilgi düzeyi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-10.
- Ersin, F., Kıssal, A., Polat, P., Koca, B., Erdoğan, M. (2017). Kadın sağlık personelinin servikal kansere yönelik algıları ve bunu etkileyen faktörler. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 18(2-3), 31-43.
- Günay, E., Beşer, A. (2011). Sociodemographic characteristics of women who engage in early breast cancer diagnostic behaviors. AAOHN Journal, 59(10), 421-428.
- Göçer, Ş., Mazıcıoğlu, MM., Ulutabanca, RÖ., Ünalan, D., Karaduman, M. (2020). Assessment of healthy lifestyle behaviors in travelling seasonal. Public Health 180. 149-153. doi.org/10.1016/j.puhe.2019.11.013
- Gözüyeşil, E., Taş, F., Düzgün, AA. (2019). 15-49 yaş kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Çukurova Medical Journal, 44(4), 1215-1225. doi: 10.17826/cumj.493360
- Globocan, Cancer Today , (2018). Erişim Tarihi: 25.12.2019 http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx
- Hornik, R., Parvanta, S., Mello, S., Freres, D., Kelly, B., Schwartz, S. (2013). Effects of scanning-routine health information exposure-on cancer screening and prevention behaviors in the general population. J Health Commun, 18(12), 1422-1435. doi:10.1080/10810730.2013.798381
- İlhan, N., Batmaz, M., Akhan, L. (2010). Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi, 3(3), 34-44.
- İnci, F., Başkale, H., Ak, P. (2019). Kanser bilgi yükü ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik-güvenilirlik çalışması. Çukurova Medical Journal, 44(1), 127-135. doi: 10.17826/cumj.423997
- Illic, D., Risbridger, GP., Green, S. (2005). The informed men: Attitudes ad information needs on prostate C-cancer screening. Journal of Men’s Health and Gender, 2(4), 414-420. doi: 10.1016/j.jmhg.2005.10.006
- Işık, O., Çelik, M., Keten, H., Dalgacı, A., Yıldırım, F. (2016). Kadın doktorların pap smear testi konusunda bilgi tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Çukurova Medikal Journal, 41(2), 291-98. doi: 10.17826/cutf.208422
- Jensen, JD., Carcioppolo, N., King, AJ., Scherr, CL., Jones, CL., Niederdieppe, J. (2014). The cancer information overload (CIO) scale: Establishing predictive and discriminant validity. Patient Educ Couns, 94, 90-96. doi.org/10.1016/j.pec.2013.09.016
- Kelly, B., Hornik, R., Romantan, A., Schwartz, JS., Armstrong, K., Demichele, A., Fishbein, M., Gray, S., Hull, S., Kim, A., Nagler, R., Niederdeppe, J., Ramirez, AS., Smith, A., Wong, N. (2010). Cancer information scanning and seeking in the general population. J Health Commun, 15(7), 734-753. doi:10.1080/10810730.2010.514029
- Keshavarz, Z., Simbar, M., Ramezankhani. (2011). Factors for performing breast and cervix cancer screening by Iranian female workers: A qualitative-model study. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 12, 1587- 1592.
- Kim, K., Lustria, M., Burke, D., Kwon, N. (2007). Predictors of cancer information overload: Findings from a national survey. Erişim adresi: http://informationr.net/ir/12-4/paper326.html
- Koçoğlu, D., Akın, B. (2009). Sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. DEUHYO ED, 2(4), 145-154.
- Kolaç, N., Balcı, AS., Şişman, FN., Ataçer, BE., Dinçer, S. (2018). Fabrika çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışı ve sağlık algısı. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 267-274. doi: 10.5350/BTDMJB.20170328092601
- Küçük, E. (2016). Health perception and healthy lifestyle behaviors of female factory workers. Archives of Environmental and Occupational Health, 71, 216-221. doi.org/10.1080/19338244.2015.1058237
- Küçükkaya, B., Erçel, Ö. (2019). Jiinekolojik kanserli hastalarda hastalık algısının öz-bakım gücüne etkisi. EGEHFD, 35(3):137-145.
- Niederdeppe, J., Lee, T., Robbins, R., Kim, HK., Kresovich, A., Kirshenblat, D. (2014). Content and effects of news stories about uncertain cancer causes and preventive behaviors. Health Commun, 29, 332-346. doi.org/10.1080/10410236.2012.755603
- Özen, B., Zincir, H., Erten, ZK., Özkan, F., Elmalı, F. (2013). Genç kadınların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi konusunda bilgi ve tutumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları. J Breast Health, 9, 200-204. doi: 10.5152/tjbh.2013.33
- Özyazıcıoğlu, N., Kılıç, M., Erdem, N., Yavuz, C., Afacan, S. (2011). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 277-232.
- Pirinççi, S., Benli, C., Okyay, P. (2015). Üçüncü basamak sağlık merkezine başvuranlarda kolorektal kanser tarama programı farkındalık çalışması. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(3), 209-214. doi: 10.5455/pmb.1-1398327138
- Renahy, E., Parizot, I., Chauvin, P. (2008). Health information seeking on the internet: a Double Divide? Results from a representative survey in the Paris Metropolitan Area, France, 2005–2006. BMC Public Health, 8(69), 1-10. doi:10.1186/1471-2458-8-69
- Siegel, R., Miller, K., Jemal, A. (2018). Cancer Statistics, 2018. Cancer Journal For Clinicians, 68, 7-30. doi: 10.3322/caac.21442
- Sudenga, S., Rositch, A., Otineo, W., Smith, J. (2013). Brief Report: Knowledge, attitudes, practices and perceived risk of cervical cancer among kenyan women. NIH-PA Author Manuscript Int J Gynecol Cancer, 23(5), 895- 899. doi:10.1097/IGC.0b013e31828e425c
- Şahin, N., Üner, B., Aydın, M., Akçan, A., Gemalmaz, A., Dişçigil, G., Demirağ, S., Başak, O. (2015). Aydın merkez ilçede kolorektal kanser taramasına ilişkin bilgi, tutum ve engeller. Türk Aile Hekim Dergisi, 19(1), 37-48. doi: 10.15511/tahd.15.01037
- Şeker, N., Yasin, Y., Özaydın, E., Çapacı, B., Okyay, P. (2017). Üçüncü basamak sağlık kuruluşundaki hemşirelerin kanser tarama programları bilgileri ile tarama testlerini yaptırma durumları. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 19(1), 14-18.
- Tan, A., Gibson, L., Zafar, H., Gray, S., Hornik, R., Armstrong, K. (2014). Associations between cancer-related information seeking and receiving PET imaging for routine cancer surveillance-an analysis of longitudinal survey data. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 23, 481-489. doi:10.1158/1055-9965.EPI-13-0999
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kanser İstatistikleri. (2017). Erişim Tarihi: 02.05.2018 http://kanser.gov.tr/Dosya/ca_istatistik/2014-RAPOR._uzun.pdf
- Tekpınar, H., Aşık, Z., Özen, M. (2018). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların kanser taramalarına ilişkin yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 22(1), 28-36. doi: 10.15511/tahd.18.00128
- Torgbor, J., King, J., Velez, I. (2017). Barriers and facilitators of cervical cancer screening practices among african immigrant women living in Brisbane Australia. European Journal of Oncology Nursing, 31, 22-29. doi.org/10.1016/j.ejon.2017.09.005
- Uğur, H., Avcı, İ. (2015). Kanser tarama merkezine başvuran kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının erken tanı bilgi ve uygulamalarına etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 244-258.
- Yılmaz, H., Aksüyek, H. (2012). Bursa ilinde meme kanserinin erken tanısında farkındalığın önemi-alan çalışması. The Journal of Breast Health, 8(2), 76-80.
- Yılmazel, G., Naçar, M., Çetinkaya, F. (2016). Bir sanayi kuruluşunda çalışan işçilerin sağlığı geliştirme davranışları. TAF Prev Med Bull, 14, 161-170. doi:10.5455/pmb1-1410340413
- Yiğitbaş, Ç., Bulut, A., Semerci, M. (2016). Bingöl devlet hastanesine başvuran yetişkinlerin kanser tarama testlerine ilişkin bilgi ve tutumları. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, 2, 29-38. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/319180445
- Yirmibeşoğlu, E., Öztürk, AS., Erkal, HŞ., Egehan, İ. (2005). Kanser hastalarının bilgi arayışında internet kullanımı. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(2), 125-128.
- Walker, SN., Hill-Polerecky, DM. (1996). Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center.
- World Cancer Day. World Health Organization (WHO). (2018). Erişim adresi:http://www.who.int/cancer/worldcancer-day/2018/en/
APA | ÖZTOPRAK F, EGE E (2021). KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. , 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
Chicago | ÖZTOPRAK FATMA SULTAN,EGE EMEL KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. (2021): 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
MLA | ÖZTOPRAK FATMA SULTAN,EGE EMEL KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. , 2021, ss.141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
AMA | ÖZTOPRAK F,EGE E KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. . 2021; 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
Vancouver | ÖZTOPRAK F,EGE E KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. . 2021; 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
IEEE | ÖZTOPRAK F,EGE E "KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ." , ss.141 - 156, 2021. 10.53490/egehemsire.809621 |
ISNAD | ÖZTOPRAK, FATMA SULTAN - EGE, EMEL. "KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ". (2021), 141-156. https://doi.org/10.53490/egehemsire.809621 |
APA | ÖZTOPRAK F, EGE E (2021). KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(2), 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
Chicago | ÖZTOPRAK FATMA SULTAN,EGE EMEL KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 37, no.2 (2021): 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
MLA | ÖZTOPRAK FATMA SULTAN,EGE EMEL KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, vol.37, no.2, 2021, ss.141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
AMA | ÖZTOPRAK F,EGE E KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021; 37(2): 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
Vancouver | ÖZTOPRAK F,EGE E KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021; 37(2): 141 - 156. 10.53490/egehemsire.809621 |
IEEE | ÖZTOPRAK F,EGE E "KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ." Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37, ss.141 - 156, 2021. 10.53490/egehemsire.809621 |
ISNAD | ÖZTOPRAK, FATMA SULTAN - EGE, EMEL. "KADIN İŞÇİLERİN KANSER BİLGİ YÜKÜ İLE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ". Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 37/2 (2021), 141-156. https://doi.org/10.53490/egehemsire.809621 |