Daha önce Çubukludağ Graben’i olarak bilinen Cumaovası havzası, Batı Anadolu genişleme provensi içerisindeki Gediz ve Küçük Menderes grabenlerinin batı ucunda bulunur. Doğrultu atımlı ve oblik atımlı normal fayların kontrolünde gelişen havza 5–17-km genişliğinde, 35-km uzunluğunda ve yaklaşık KKD–GGB uzanımlı asimetrik bir havzadır. Havza açısal uyumsuzlukla birbirinden ayrılan iki farklı dolgu ile temsil edilir: (1) eski havza dolgusu flüviyal-gölsel çökelim ortamında biriken ve daha sonra KD–GB-uzanımlı doğrultu atımlı faylarla deforme olan Erken Miyosen–Pliyosen yaşlı istiflerle simgelenir; (2) yeni havza dolgusu doğrultu atım ve normal faylar kontrolünde gelişen Pliyo–Kuvaterner yaşlı birimler içerir. Bu faylardaki hareket Pliyo–Pleyistosen Görece formasyonu ve güncel alüvyonu eğimlendirmiştir. Kırmızı renkli alüvyon yelpazesi çökellerinden oluşan Görece formasyonu, alüvyon yelpazesi, alüvyon düzlüğü ve akarsu kanal çökellerinden oluşan güncel alüvyon birimini uyumsuz olarak üzerler. Menderes Masifi’ne ait metamorfik ve Bornova melanjına ait kayalar havza dolgusu birimlerinin temelini oluşturur. Cumaovası havzasının kuzey ve güney sınır faylarından elde edilen yapısal veriler oblik atımlı normal faylanmayı karakterize ederken, batı kenarı doğrultu atımlı faylarla sınırlıdır. Cumaovası havzasının batı sınırında topoğrafik haritalar, uydu fotoğrafları ve arazi gözlemleri ile saptanan jeomorfolojik indisler ve fay yüzeylerinde yapılan kinematik analiz çalışmaları iki farklı hareketi destekler niteliktedir. Cumaovası havzasının çok evreli gelişimini gösteren transpresyondan transtensiyona değişen nicel indisler gerilme tensörünün düşey eksen boyunca saat yönünün tersine dönüşü ile ilişkilidir. Bu evrimin ilk safhası olan sol yönlü doğrultu atımlı faylanma Orhanlı Fay Zonu boyunca gözlenen yüzleklerde bulunur. Bu transpresyon rejimden KB–GD sıkışma ve bununla ilişkili KD–GB açılma gerilmeleri sorumlu görülmektedir. Havzadan elde edilen daha genç yapısal veriler, yaklaşık K–G genişleme ve D–B sıkışma gerilmeleri ile ilişkili transtensiyonal tektonik rejim altında, normal ve doğrultu atımlı hareketin birlikte işlediğini destekler niteliktedir. Aktif fay düzlemleri ve deprem odak mekanizma çözümleri bölgedeki bu transtensiyonal rejimin halen devam ettiğini göstermektedir. Cumaovası havzasında saptanan tektonik rejimin transpresyondan transtansiyona değişimi bölgedeki yersel gerilmenin terslenmesi ile ilişkilidir. Yersel gerilme dağılımındaki bu terslenme Batı Anadolu’ nun bölgesel tektoniğini tartışılırken gözardı edilmemelidir.