Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi

demirağ, hatice; HİNTİSTAN, sevilay; DİNÇ, MÜCELLA; Fıdan uçan, Meral

doi:10.53490/egehemsire.1115416

Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi

Hatice DEMİRAĞ, (Gümüşhane Üniversitesi, Kelkit Sema Doğan Sağlık Hizmetleri Meslek Yükseokulu, Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü, Gümüşhane, Türkiye)

Sevilay HİNTİSTAN, (Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İç Hastalıkları Hemşireliği Bölümü, Trabzon, Türkiye)

Mücella DİNÇ, (Gümüşhane Kelkit Devlet Hastanesi, Gümüşhane, Türkiye)

Meral FİDAN UÇAN (Gümüşhane Kelkit Devlet Hastanesi, Gümüşhane, Türkiye)

Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi

18 13

Yıl: 2023 Cilt: 39 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 333 - 342 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.53490/egehemsire.1115416 İndeks Tarihi: 30-12-2023

Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi

Öz:

Amaç: Bu çalışma, diyabetli gebelerin internet kullanımları ve internet yoluyla karar alma durumlarını incelemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tasarımda gerçekleştirilen bu çalışmanın örneklemini bir Devlet Hastanesi Kadın Doğum Polikliniği ve Gebe Okulu’nda takip edilen 179 diyabetli gebe oluşturdu. Veriler, 1 Mart 2022 - 1 Mayıs 2022 tarihleri arasında “Kişisel Bilgi Formu” ve “Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma Ölçeği” kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde, One-way ANOVA ve post hoc multiple comparisons test, Mann-whitney- U ile Independent Samples t parametrik testleri; Kruskall Wallis H testi ile ileri uygulama Mann Whitney-U non-parametrik testleri ve sayılarla yüzdelik dağılımlar kullanılmıştır. Bulgular: Diyabetli gebelerin internet yoluyla karar aldıkları (%44.7), cep telefonu ile internete erişim sağladıkları (%95.5), bilgiye erişimin kolay olması nedeniyle (%74.3) her gün internet kullandıkları (%75.4) belirlendi. Diyabetli gebelerin Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma Ölçeği toplam puan ortalaması 32.64±8.11, “öz yeterlilik algısı” alt boyutu puan ortalaması 15.58±4.10 ve “öz kontrol algısı” alt boyutu puan ortalaması 17.06±4.52 olarak bulundu. Gebelerin diyabet türü ve gebelik haftası ile Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma Ölçeği toplam puan ortalaması arasında (p<0.001) ve gebelerin gelir algı düzeyi ile Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma Ölçeği sıra ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p<0.05). Sonuç: Çalışmada, diyabetli gebelerin büyük bir çoğunluğunun interneti her gün kullandıkları ve internet yoluyla yüksek oranda karar aldıkları belirlendi.

Anahtar Kelime: Gestasyonel diyabet gebelik internet karar alma

Investigation of Internet Use of Pregnant with Diabetes and Decision Making Situations Via Internet

Öz:

Objective: This study was conducted to examine the internet use and decision-making status of pregnant women with diabetes. Methods: The sample of this descriptive and cross-sectional study consisted of 179 pregnant women with diabetes followed in the State Hospital Obstetrics and Gynecology Outpatient Clinic and Pregnant School. Data were collected between 1 March 2022 and 1 May 2022 using the "Personal Information Form" and the “Decision Making Scale via Internet on Pregnancy”. In the evaluation of the data, One-way ANOVA and post hoc multiple comparisons test, Mann- whitney-U and Independent Samples t parametric tests; Advanced application with Kruskall Wallis H test, Mann Whitney-U non-parametric tests and percentage distributions with numbers were used. Results: It was determined that pregnant women with diabetes made decisions via the internet (44.7%), accessed the internet via mobile phones (95.5%), and used the internet every day (75.4%) due to the easy access to information (74.3%). The mean Decision Making Scale via Internet on Pregnancy total score of pregnant women with diabetes was found to be 32.64±8.11, the mean score of the "perception of self-efficacy" sub-dimension was 15.58±4.10, and the mean score of the "perception of self-control" sub-dimension was 17.06±4.52. A statistically significant difference was found between the diabetes type and gestational week of the pregnant women and the mean Decision Making Scale via Internet on Pregnancy scale total score (p<0.001), and between the income perception level of the pregnant women and the Decision Making Scale via Internet on Pregnancy scale mean rank (p<0.05). Conclusion: In the study, it was determined that the majority of pregnant women with diabetes use the internet every day and make high decisions through the internet.

Anahtar Kelime: Gestational diabetes pregnancy internet decision making

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Al-Dahshan, A., Chehab, M., Mohamed, A., Al-Kubaisi, N., Selim, N. (2021). Pattern of internet use for pregnancy-related information and its predictors among women visiting primary healthcare in Qatar: a cross-sectional study. BMC Pregnancy and Childbirth, 21(1), 747. https://doi.org/10.1186/s12884-021-04227-0.
Aluş Tokat, M., Elmas, E., Yeyğel, Ç. (2017). Gestasyonel diyabetin emzirme sonuçlarına ve emzirme öz-yeterlilik algısına etkisinin incelenmesi. DEUHFED, 10(4), 193-200.
Bakhireva, L., Young, B., Dalen, J., Phelan, S.T., Rayburn, W.F. (2011). Patient utilization of information sources about safety of medications during pregnancy. J Reprod Med, 56(78), 339-343.
Barlow, J.H., Stapley, J., Ellard, D.R., Gilchrist, M. (2007). Information and self-management needs of people living with bleeding disorders: a survey. Hemophilia, 13, 264-270.
Bayrak, E., Kanbur, A. (2022). Gebelerde internet yoluyla karar alma ile sağlık uygulamaları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Inonu University Health Services Vocational School, 10(1), 255-269. doi: 10.33715/inonusaglik.1010546.
Bert, F., Gualano, M. R., Brusaferro, S., De Vito, E., de Waure, C., La Torre, G., … Siliquini, R. (2013). Pregnancy e-health: A multicenter Italian cross-sectional study on internet use and decision-making among pregnant women. Journal of Epidemiology and Community Health, 67(12), 1013-1018. doi:10.1136/jech-2013-202584.
Bjelke, M., Martinsson, A. K., Lendahls, L., Oscarsson, M. (2016). Using the internet as a source of information during pregnancy-A descriptive cross-sectional study in Sweden. Midwifery, 40, 187-191. doi:10.1016/ j.midw.2016.06.020.
Cemek, T. (2018). Gebelerde internet yoluyla karar alma durumlarının yaşam kalitesiyle ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Chatoupis, C. (2007). Decision making in physical education: theoretical perspectives. Studies in Physical Culture and Tourism, 14(2), 195-204.
Conrad, P., Stults, C. (2010). The internet and the experience of illness. In C.E. Bırd, P. Conrad, A.M. Fremont, & S. Tımmermans (Eds.), Handbook of Medical Sociology (pp. 179–191). Sixth Edition, Vanderbilt University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv16h2n9s.14.
Criss, S., Woo Baidal, J. A., Goldman, R. E., Perkins, M., Cunningham, C., Taveras, E. M. (2015). The role of health information sources in decision-making among hispanic mothers during their children’s first 1000 days of life. Maternal and Child Health Journal, 19(11), 2536-2543. doi:10.1007/s10995-015-1774-2.
Çobaner, A.A., Köksoy, S. (2014, Şubat). Sağlık alanında sosyal medyanın kullanımı: Twitter’da sağlık mesajları. Akademik Bilişim 14 - XVI. Akademik Bilişim Konferansı’nda sunulan bildiri, Mersin.
Demir, Y., Gözüm, S. (2011). Sağlık eğitiminde yeni yönelimler; web destekli sağlık eğitimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4, 196-203.
Dıckerson, S.S. (2006). Women’s use of the internet: what nurses need to know. Journal of Obstetric Gynecologic and Neonatal Nursing, 35(1), 151-156.
Garnweidner-Holme, L., Hoel Andersen, T., Sando, M. W., Noll, J., Lukasse, M. (2018). Health care professionals' attitudes toward, and experiences of using, a culture-sensitive smartphone app for women with gestational diabetes mellitus: qualitative study. JMIR mHealth and uHealth, 6(5), e123. https://doi.org/10.2196/mhealth.9686.
Given, J. E., Bunting, B. P., O'Kane, M. J., Dunne, F., Coates, V. E. (2015). Tele-mum: a feasibility study for a randomized controlled trial exploring the potential for telemedicine in the diabetes care of those with gestational diabetes. Diabetes Technology & Therapeutics, 17(12), 880–888. https://doi.org/10.1089/dia.2015.0147.
Güneş Öztürk, G., Ünlü, N., Nur Uzunkaya, .E, Karaçam Z. (2020). Gebelerin bilgi kaynağı olarak internet ve sosyal medya kullanım durumları. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(3), 210-220. doi: 10.46237/amusbfd.667048.
Güneş Öztürk, G., Ünlü, N., Nur Uzunkaya, E., Karaçam, Z. (2020). Gebelerin bilgi kaynağı olarak internet ve sosyal medya kullanım durumları. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(3), 210-220. https://doi.org/10.46237/amusbfd.667048.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. Erişim adresi: http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/08/TNSA2018_ana_Rapor.pdf. Erişim Tarihi: 06.05.2022.
Hadımlı, A., Demirelöz Akyüz, M., Tuna Oran, N. (2018). Gebelerin interneti kullanma sıklıkları ve nedenleri. Life Sciences (NWSALS), 13(3), 32-43. doi:10.12739/NWSA.2018.13.3.4B0018.
Huberty, J., Dinkel, D., Beets, M. W., Coleman, J. (2013). Describing the use of the internet for health, physical activity and nutrition information in pregnant women. Maternal and Child Health Journal, 17(8), 1363-1372. doi:10.1007/s10995- 012- 1160-2.
Kavlak, O., Atan SU, Güleç, D., Öztürk, R., Atay, N. (2012). Pregnant women’s use of the internet in relation to their pregnancy in Izmir, Turkey. Inform Health Soc Care, 37(4), 253-63.
Kayabalı, K. (2011). İnternet ve sosyal medya evreninde sağlık. İstanbul Kültür Üniversitesi Dergisi, 25, 14-20.
Kiarie, K.A., Mugambi, M.M. (2016). Social media and teenage pregnancy among students in Kiarie Antony Kimemia Secondary Schools in Imenti North Sub-County, Meru County. Kenya International Journal of Scientific Research and Management, 4(9), 4586-4606. doi: 10.18535/ijsrm/v4i9.18.
Koyun, A., Erbektaş, G. (2018). Gebelikte internet yoluyla karar alma ölçeği”nin geliştirilmesi. International Refereed Journal of Gynaecological Diseases and Maternal Child Health, 12, 25-38. doi: 10.17367/JACSD.2018.1.6.
Lagan, B.M., Sinclair, M., Kernohan, W.G. (2006). Pregnant women’s use of the internet: a review of published and unpublished evidence. Evid Based Midwifery, 4(1), 17-23.
Lagan, B.M., Sinclair, M., Kernohan, W.G. (2010). Internet use in pregnancy informs women’s decision making: a web-based survey. Birth-Issues in Perinatal Care, 37(2), 106-115.
Laz, T. H., Berenson, A. B. (2013). Racial and ethnic disparities in internet use for seeking health information among young women. Journal of Health Communication, 18(2), 250-260. doi:10.1080/10810730.2012.707292.
Mihmanlı, V., Mihmanlı, M. (2015). Diabetes mellitus ve gebelik. Okmeydanı Tıp Dergisi, 31(Ek sayı), 17-22. doi:10.5222/otd.2015.017.
Narasimhulu, D. M., Karakash, S., Weedon, J., Minkoff, H. (2016). Patterns of internet use by pregnant women and reliability of pregnancy-related searches. Maternal and Child Health Journal, 20(12), 2502-2509. doi:10.1007/s10995-016- 2075-0.
Özpulat, F. (2016). Öz yeterlilik düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 37-44.
Safiee, L., Rough, D. J., Whitford, H. (2022). Barriers to and facilitators of using ehealth to support gestational diabetes mellitus self-management: systematic literature review of perceptions of health care professionals and women with gestational diabetes mellitus. Journal of Medical Internet Research, 24(10), e39689. https://doi.org/10.2196/39689.
Satyanarayana, V.A., Lukose, A., Srinivasan, K. (2011). Maternal mental health in pregnancy and child behavior. Indian J Psychiatry, 53(4), 351-361.
Surendran, S., Lim, C. S., Koh, G. C. H., Yew, T. W., Tai, E. S., Foong, P. S. (2021). Women's usage behavior and perceived usefulness with using a mobile health application for gestational diabetes mellitus: mixed-methods study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), 6670. https://doi.org/10.3390/ijerph18126670.
Tekin Yanık, Y., Erol Ö. (2016). Tip 2 diyabetli bireylerin öz-yeterlilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(3), 166-174.
Türk Dil Kurumu. (TDK). (2022). Karar. Erişim adresi: www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 29.04.2022.
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı. (TUIK). (2013). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2013. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028. Erişim Tarihi: 07.05.2022.
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı. (TUIK). (2016). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2013. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779. Erişim Tarihi: 07.05.2022.
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı. (TUIK). (2021). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2021. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437. Erişim Tarihi: 29.04.2022.
Ulusal Diyabet Konsensus Grubu. (2017). TÜRKDİAB diyabet tanı ve tedavi rehberi. (7. Baskı) (s.13-22). İstanbul: Armoni Nüans Baskı Sanatları A.Ş. ISBN 978-975-98038-2-7. Erişim adresi: https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Diyabet_tani_ve_tedavi__kitabi.pdf. Erişim Tarihi: 29.04.2022.
Urrutia, R.P., Berge A.A., Ivins, A., Beckham, A., Thorp, J., Nicholson, K.W. (2015). Internet use and access among pregnant women via computer and mobile phone: Implications for delivery of perinatal care. JMIR Mhealth Uhealth, 3(1), e25. doi:10.2196/mhealth.3347.
Usluoğlu H, Güngörmüş Z. (2018). Diyabetik hastaların öz yeterlilikleri ile öz bakım aktiviteleri arasındaki ilişki. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 4(21), 3165-3170.
Üstün Tokay, A., Gülen Savaş, H., Süzer Özkan, F. (2019, Ekim). Gebelikte internet kullanımının gebelikte karar alma sürecine etkisinin saptanması. 2. Uluslararası 3. Ulusal Doğum Sonu Bakım Kongresi’nde sunulan bildiri Bildiri Kitabı, Konya.
Vatansever, Z., Okumuş, H., (2013). Gebelerin doğum şekline karar verme durumlarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 6(2), 82-87.
Yenal, K., Okumuş, H., Sevil, Ü. (2010). Web ortamında interaktif-antenatal danışmanlık ile gebeliğe ilişkin bilgi gereksinimlerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3, 9-14.
Yener Öztürk F, Altuntaş Y. (2015). Gestasyonel diabetes mellitus. The Medical Bulletin of Şişli Etfal Hospital, 49(1), 1-10.

APA	demirağ h, HİNTİSTAN s, DİNÇ M, Fıdan uçan M (2023). Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. , 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
Chicago	demirağ hatice,HİNTİSTAN sevilay,DİNÇ MÜCELLA,Fıdan uçan Meral Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. (2023): 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
MLA	demirağ hatice,HİNTİSTAN sevilay,DİNÇ MÜCELLA,Fıdan uçan Meral Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. , 2023, ss.333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
AMA	demirağ h,HİNTİSTAN s,DİNÇ M,Fıdan uçan M Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. . 2023; 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
Vancouver	demirağ h,HİNTİSTAN s,DİNÇ M,Fıdan uçan M Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. . 2023; 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
IEEE	demirağ h,HİNTİSTAN s,DİNÇ M,Fıdan uçan M "Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi." , ss.333 - 342, 2023. 10.53490/egehemsire.1115416
ISNAD	demirağ, hatice vd. "Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi". (2023), 333-342. https://doi.org/10.53490/egehemsire.1115416

APA	demirağ h, HİNTİSTAN s, DİNÇ M, Fıdan uçan M (2023). Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 39(3), 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
Chicago	demirağ hatice,HİNTİSTAN sevilay,DİNÇ MÜCELLA,Fıdan uçan Meral Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 39, no.3 (2023): 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
MLA	demirağ hatice,HİNTİSTAN sevilay,DİNÇ MÜCELLA,Fıdan uçan Meral Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, vol.39, no.3, 2023, ss.333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
AMA	demirağ h,HİNTİSTAN s,DİNÇ M,Fıdan uçan M Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2023; 39(3): 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
Vancouver	demirağ h,HİNTİSTAN s,DİNÇ M,Fıdan uçan M Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2023; 39(3): 333 - 342. 10.53490/egehemsire.1115416
IEEE	demirağ h,HİNTİSTAN s,DİNÇ M,Fıdan uçan M "Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi." Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 39, ss.333 - 342, 2023. 10.53490/egehemsire.1115416
ISNAD	demirağ, hatice vd. "Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi". Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 39/3 (2023), 333-342. https://doi.org/10.53490/egehemsire.1115416