Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü

CENKSEVEN ÖNDER, Fulya; YILMAZ, YASIN

Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü

Fulya CENKSEVEN ÖNDER, (Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye)

Yasin YILMAZ (Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

10 0

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1737 - 1748 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü

Öz:

Bu araştırmada ergenlerin anne baba stillerinin ve yaşam doyumlarının kuraldışı davranışları düşük ya da yüksek düzeyde göstermeyi ne derece yordadığını belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada 471’i kız, 410’u erkek olmak üzere toplam 881 ortaöğretim öğrencisine ulaşılmış, bu öğrenciler arasından düşük düzeyde kuraldışı davranış gösteren 262 (%52.2), yüksek düzeyde kuraldışı davranış gösteren 240 (%47.8) olmak üzere toplam 502 öğrenci (242’si kız, 260’ı erkek) üzerinde çalışılmıştır. Araştırmada “Kuraldışı Davranış Ölçeği”, “Anne Baba Tutum Ölçeği”ve “Çokboyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde Lojistik Regresyon Analizi’nden yararlanılmıştır. Lojistik regresyon analizi sonucunda aileden algılanan “kontrol/denetim” ile “okul”, “aile” ve “benlik”ten algılanan yaşam doyumu değişkenlerinin kuraldışı davranışlarda yüksek düzeyde bulunmayı açıklamada anlamlı katkılar yapan değişkenler olduğu saptanmıştır. Sonuçlar daha önce yapılmış araştırmalar çerçevesinde tartışılmış, araştırmanın sınırlılıkları ve daha sonra yapılacak araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

The role of life satisfaction and parenting styles in predicting delinquent behaviors among high school students

Öz:

The purpose of this study is to determine whether the parenting styles and life satisfaction predict delinquent behaviors frequently or not. Firstly the data were collected from 471 girls and 410 boys, a total of 881 high school students. Then the research was carried out with 502 students showing low (n=262, 52.2%) and high level of delinquent behaviors (n=240, 47.8%). The data were collected by means of “Delinquency Scale”, “The Parenting Style Inventory” and “Multidimensional Student’ Life Satisfaction Scale”. The data were analyzed using Logistic Regression statistical method. The results of Logistic Regression Analysis show that the variables of “strictness/ supervision” perceived from family and satisfaction perceived from “school”, “family” and “self” have had meaningful contributions to indicating frequent delinquent behaviors. The results are discussed related to previous research, and study limitations and further research directions are also outlined.

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Adams, G. R., & Berzonsky, M. D. (2003). Blackwell handbook of adolescence. Australia: Blackwell.
Akduman, G. G., Akduman, B. ve Cantürk, G. (2007). Ergen suçluluğunda bazı kişisel ve ailesel özelliklerin incelenmesi. Türk Pediatri Arşivi, 42, 156-161.
Aras, Ş., Günay, T., Özan, S. ve Orçın, E. (2007). İzmir ilinde lise öğrencilerinin riskli davranışları. Anatolian Journal of Psychiatry, 8, 186-196.
Balkaya, A. ve Ceyhan, E. (2007). Lise öğrencilerinin suç davranışı düzeylerinin bazı kişisel ve ailesel nitelikler bakımından incelenmesi. Aile ve Toplum Dergisi, 11, 13-27.
Bulut, F. (2010). Ergenlerde görülen kuraldışı davranışların aile işlevselliği, aile risk faktörü ve yaşam kalitesi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Cenkseven Önder, F. ve Yurtal, F. (2008). Zorba, kurban ve olumlu özellik taşıyan ergenlerin aile özelliklerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 8, 805-832.
Çivitçi, A. (2007). Çok Boyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 26, 51-60.
Çuhadaroglu-Çetin, F., Canat, S., Kılıç, E., Şenol, S., Rugancı, N., Öncü, B. ve ark. (2004). Ergen ve ruhsal sorunlar: Durum saptama çalışması. Ankara: TÜBİTAK Matbaası.
Delikara, İ. (2002). Ergenlerin akran ilişkileri ile suç kabul edilen davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. I. Ulusal Çocuk ve Suç: Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu bildirileri içinde (s. 147-160). Ankara: Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı.
Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55, 34-43.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75.
Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Gilman, R., & Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35, 293-301.
Grotevant, H. D., & Cooper, C. R. (1986). Individuation in family relationships: A perspective on individual differences in the development if identity and role taking skill in adolescence. Human Development, 29, 82-100.
Haugaard, J. J. (2001). Problematic behaviors during adolescence. New York: McGraw-Hill.
Hill, J. P., & Holmbeck, G. N. (1986). Attachment and autonomy during adolescence. Annals of Child Development, 3, 145-189.
Hilooğlu, S. ve Cenkseven Önder, F. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde zorbalığı yordamada sosyal beceri ve yaşam doyumunun rolü [Online]. İlköğretim Online, 9 (3), 1159-1173. http://ilkogretim-online.org.tr adresinden 20.11.2010 tarihinde edinilmiştir.
Huebner, E. S. (1991). Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6, 103-111.
Jessor, R. (1991). Risk behavior in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action. Journal of Adolescent Health, 12, 597-605.
Jessor, R. (1998). New perspectives on adolescent risk behavior. In R. Jessor (Ed.), New perspectives on adolescent risk behavior (pp. 90-149). USA: Cambridge University Pres.
Kaner, S. (2002). Suç davranışı ölçeği geliştirme çalışması. 1. Ulusal Çocuk ve Suç: Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu bildirileri içinde (s. 79-90). Ankara: Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı.
Lindberg, L. D., Boggess, S., Porter, L., & Williams, S. (2000). Teen risk-taking: A statistical portrait. Urban Institute. Retrieved April 28, 2010, from http://www.urban.org/UploadedPDF/ TeenRiskTaking.pdf
Maxson, T. S. (1998, August). Parenting style: Effects on children’s views of authority. Paper presented at the 106th Annual Conference of the American Psychological Association, San Francisco, CA.
Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6, 10-19.
Olweus, D. (2005). Bullying at school. Australia: Blackwell.
Ögel, K., Tarı, I. ve Eke-Yılmazçetin, C. Y. (2006). Okullarda suç ve şiddeti önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları.
Peterson, F. L., Walker, L., Whatt, T. J., Rheinboldt, K., White, C., & Hogkinson, M. (2003, November). Evidence-based sexuality education: Moving from just say no to just say know. Paper presented at the annual conference of American Public Health Association 2003 Annual Conference. San Francisco, CA.
Peterson, G. W., Bush, K. R., & Supple, A. (1999). Predicting adolescent autonomy from parents: Relationship, connectedness and restrictiveness. Sociological Inquiry, 69, 431-457.
Rigby, B. T., & Huebner, E. S. (2005). Do causal attributions mediate the relationship between personality characteristics and life satisfaction in adolescence?. Psychology in the Schools, 42, 91-99.
Robin, A. L., & Foster, S. L. (1989). Negotiating parent-adolescent conflict. NewYork: The Guilford Press.
Siegel, A., & Scovill, L. (2000). Problem behavior: The double aymptom of adolescence. Development and Psychopathology, 12, 763-793.
Siyez, D. M. (2006) 15-17 yaş arası ergenlerde görülen problem davranışların koruyucu ve risk faktörleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Siyez, D. M. (2007) Lise öğrencilerinde problem davranışların görülme sıklığı: İzmir örneklemi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 28, 15-28
Siyez, D. M. (2009) Ergenlerde problem davranışlar okul temelli önleme çalışmaları ile ilgili uygulama örnekleri. Ankara: Pegem Akademi.
Slicker, E. K., & Kim, J. K. (1996, August). Parenting style and family type revisited: Longitudinal relationship to older adolescent behavioral outcome. Paper presented to the annuel convention of the American Psychological Association, Toronto, Canada.
Smith, C., & Sandhu, D. S. (2004). Toward a positive perspective on violence prevention in schools: Building connections. Journal of Counseling & Development, 82, 287-293.
Smollar, J., & Younnis, J. (1989). Transformations in adolescent’s perceptions of parents. International Journal of Behavior, 12, 71-84
Sprinthall, A., & Collins, W. A. (1995). Adolescent psychology developmental view. New York: McGraw-Hill.
Steinberg, L. (2007). Ergenlik (çev. F. Çok). Ankara: İmge Kitabevi. Tamar, M. (2005). Gençlikte değişim ve süreklilik. İzmir: Çelikkol Yayıncılık.
Valois, R. F., Paxton, R. J., Zullig, K. J., & Huebner, E. S. (2006). Life satisfaction and violent behaviors among middle school students. Journal of Child and Family Studies, 15, 695-707.
Valois, R. F., Zullig, K. J., Huebner, E. S., & Drane, J. W. (2001). Relationship between life satisfaction and violent behaviors among adolescents. American Journal of Health Behavior, 25, 353-366.
Veenhoven, R. (1996). Is happiness relative? Social Indicators Research, 24, 1-34.
Yavuzer, H. (2002). Ana-baba ve çocuk (15. bs). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yazgan-İnanç, B., Bilgin, M. ve Kılıç-Atıcı, M. (2004). Gelişim psikolojisi: Çocuk ve ergen gelişimi. Adana: Nobel Kitabevi.
Yılmaz, A. (1999). Çocuk yetiştirme tutumları: Kuramsal yaklaşımlar ve görgül çalışmalar. Türk Psikoloji Yazıları, 1 (3), 99-118.
Yılmaz, A. (2000). Anne-baba tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Çocuk Ruh Sağlığı Dergisi, 7 (3), 160-172.
Yılmaz, T. (2000). Ergenlerde risk alma davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.

APA	CENKSEVEN ÖNDER F, YILMAZ Y (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. , 1737 - 1748.
Chicago	CENKSEVEN ÖNDER Fulya,YILMAZ YASIN Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. (2012): 1737 - 1748.
MLA	CENKSEVEN ÖNDER Fulya,YILMAZ YASIN Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. , 2012, ss.1737 - 1748.
AMA	CENKSEVEN ÖNDER F,YILMAZ Y Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. . 2012; 1737 - 1748.
Vancouver	CENKSEVEN ÖNDER F,YILMAZ Y Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. . 2012; 1737 - 1748.
IEEE	CENKSEVEN ÖNDER F,YILMAZ Y "Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü." , ss.1737 - 1748, 2012.
ISNAD	CENKSEVEN ÖNDER, Fulya - YILMAZ, YASIN. "Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü". (2012), 1737-1748.

APA	CENKSEVEN ÖNDER F, YILMAZ Y (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1737 - 1748.
Chicago	CENKSEVEN ÖNDER Fulya,YILMAZ YASIN Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12, no.3 (2012): 1737 - 1748.
MLA	CENKSEVEN ÖNDER Fulya,YILMAZ YASIN Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.12, no.3, 2012, ss.1737 - 1748.
AMA	CENKSEVEN ÖNDER F,YILMAZ Y Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(3): 1737 - 1748.
Vancouver	CENKSEVEN ÖNDER F,YILMAZ Y Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(3): 1737 - 1748.
IEEE	CENKSEVEN ÖNDER F,YILMAZ Y "Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, ss.1737 - 1748, 2012.
ISNAD	CENKSEVEN ÖNDER, Fulya - YILMAZ, YASIN. "Ortaöğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve Anne-Baba stillerinin rolü". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/3 (2012), 1737-1748.