Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Önder, Alev; GÜLAY OGELMAN, Hülya; BERENGİ, Semra; SEÇER, Zarife

Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Zarife SEÇER, (Selçuk Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, Çocuk Gelisimi ve Eğitimi Anabilim Dalı Konya, Türkiye)

Hülya GÜLAY OGELMAN, (Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye)

Alev ÖNDER, (Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye)

Semra BERENGİ (Milli Eğitim Bakanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Konya, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

38 0

Yıl: 2012 Cilt: 12 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1993 - 2008 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Öz:

Bu araştırmada, annelerin özyeterlik algılarının okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkilerine etkisi incelenmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu, 5-6 yaş grubu (kız= 96, erkek= 104) 200 çocuk ve annesi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Ladd ve Profile Çocuk Davranış Ölçeği, Akranlarının Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği ve Ebeveynliğe Yönelik Tutum Ölçeği-Anne Formu kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre annelerin özyeterlik algıları ile çocukların saldırganlık, dışlanma, korkulu-kaygılı olma, aşırı hareketlilik ve akran şiddetine maruz kalma değişkenleri arasında olumsuz yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca annelerin özyeterlik algılarının çocukların saldırganlık, dışlanma, korkulu-kaygılı olma, aşırı hareketlilik ve akran şiddetine maruz kalma düzeylerini anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Annelerin özyeterlik algıları ile çocukların olumlu sosyal davranış ve sosyal olmayan davranış düzeyleri arasındaki ilişkinin anlamlı olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Psikoloji Aile Çalışmaları

Analysing mothers’ self-efficacy perception towards parenting in relation to peer relationships of 5-6 year-old preschool children

Öz:

The purpose of this study was to investigate the effect of self – efficacy perception of mothers’ towards parenting on the peer relations of children aged between 5 and 6. The sample group of this study comprised of 200, 5 – 6 year old children (girls= 96, boys= 104), and their mothers. The Ladd and Profilet Child Behaviour Scale, the Peer Victimisation Scale and the Parenting Sense of Competence Scale – Mother Form were used to collect data of this study. Study results concluded that there was a negative significant relationship between the level of self-efficacy perceived by mothers towards parenting and variables of aggression, exclusion, fearful-anxiety, hyperactivity, and peer victimisation of their children. Another conclusion obtained from this study was that the level of self-efficacy perceived by mothers towards parenting had a predictor effect on their child’s level of aggression, exclusion, fearful-anxiety, hyperactivity, and peer victimisation. There was no significant relationship between the level of self-efficacy perceived by mothers towards parenting and their child’s level of prosocial and asocial behaviour.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Psikoloji Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akduman, G. G. (2010). Okul öncesi dönem çocuğu olan annelerin uyguladıkları disiplin yöntemlerinin çocuk istismarı açısından değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 38-49.
Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009) Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10 (1), 59-68.
Asher, S. R., MacEvoy, J. P., & McDonald, K. L. (2008). Children’s peer relations, social competence, and school adjustment: A social tasks and social goals perspectives. In M. L. Maehr, S. Karabenick, & T. Urdan (Eds.), Advances in achievement and motivation (vol. 15, Social psychological perspectives, pp. 357-390). Bingley, UK: Emerald
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
Bayraktar, F., Özdikmenli-Demir, G., ve Sayıl M. (2008, Haziran). Ebeveyne duyulan güvenin psikolojik kontrol ve zorbalık / zorbalıga maruz kalma arasındaki aracı rolünün incelenmesi. 2. Psikoloji Lisansüstü Ögrencileri Kongresinde sunulmuş sözel bildiri, Ilgaz.
Beyazkürk, D., Anlıak, S. ve Dinçer, Ç. (2007). Çocuklukta akran ilişkileri ve arkadaşlık. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 13-26.
Bilgiç, E. ve Yurtal, F. (2009). Zorbalık eğilimlerinin sınıf iklimine göre incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5 (2),180-194
Boivin, M. (2005). The origin of peer relationship difficulties in early childhood and their impact on children’s psychosocial adjustment and development. In Tremblay, R. E., Barr, R. G., Peters RDeV (Eds.), Encyclopedia on early childhood development [online] (pp. 1-7). Montreal, Quebec: Center of Excellence for Early Childhood Development.
Brody, G., Flor, D., & Gibson, N. (1999). Maternal efficacy beliefs, developmental goals, parenting practices, and child competence in rural single-parent African-American families. Child Development 70, 1197–1208.
Chan, S. M. (2010). Aggressive behavior in early elementary school children: Relations to authoritarian parenting, children’s negative emotionalay and coping strategies. Early Child Development and Care, 180 (9), 1253-1269.
Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (1998). Self-efficacy and parenting quality: Finding and future applications. Developmental Review, 18 (1), 47-85.
Çetinkaya, S., Nur, N., Ayvaz, A., Özdemir, D. ve Kavakçı, Ö. (2009) Sosyoekonomik durumu farklı üç ilköğretim okulu oğrencilerinde akran zorbalığının depresyon ve benlik saygısı düzeyiyle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10 (2), 151-158.
Diken, İ. H. ve Diken, Ö. (2008). Turkish mothers’ verbal interactions practices and self-efficacy beliefs regarding with their children with expressive language delay. Intenational journal of special education, 23 (3), 110-117.
Dodge, K. A., Pettit, G. S., & Bates, J. E. (1994). Effects of physical maltreatment on the development of peer relations. Development and Psychopathology, 6, 43-55.
Efe, Ş. Y., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2009). Postnatal depression and effecting factors in Turkey. J Turkish-German Gynecol Assoc., 10, 14-20.
Erbay, E. (2008). Okul öncesi eğitim alan ve almayan ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin sosyal becerilere sahip olma düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Fagot, B. I., Hagan, R., Youngblade, L. M., & Potter, L. (1989). A comparison of the play behaviors of sexually abused, physically abused, and nonabused preschool children. Topics in Early Childhood Special Education, 9 (2), 88-100.
Gibaud-Wallston, J. & Wandersman, L. P. (1978, August). Development and utility of the parenting sense of competence scale. Paper presented at the meeting of the American Psychological Association, Toronto.
Gilmore, L. A., & Cuskelly, M. (2008). Factor structure of the parenting sense of competence scale using a normative sample. Child Care, Health & Development, 38 (1), 48-55.
Gülay, H. (2008). Standatization of a scale for measuring peer relations among 5-6 years old children and studying the relations between some familial variables and peer relations of children at this age. Unpublished doctoral dissertation, Marmara University, Istanbul.
Gülay, H. (2009a). 5-6 yaş çocuklarının sosyal konumlarını etkileyen çeşitli değişkenler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 104-121.
Gülay, H. (2009b), Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22),82-93.
Gülay, H. (2009c). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
Gülay, H. (2011). 5-6 yaş grubu çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (36), 1-10.
Hamamcı, Z. ve Köksal-Akyol, A. (2004). 3-6 yaşlarında çocukları olan anne babaların eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi. Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı Bildiri Kitabı 1 içinde (s. 136-148). İstanbul: Ya-Pa Yayın Yayınları.
Izzo, C., Weiss, L., Shanahan, T., & Rodriguez-Brown, F. (2000) Parental self-efficacy and social support as predictors of parenting practices and children’s socioemotional adjustment in Mexican immigrant families. Journal of Prevention and Intervention in the Community, 20 (1-2), 197-213.
Jackson, A. P., & Huang, C. C. (2000). Parenting stress and behavior among single mothers of preschoolers: The mediating role of self-efficacy. Journal of Social Service Research, 26 (4), 29-42.
Jones, T. L., & Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25 (3), 341-363 (Doi:10.1016/j. cpr.2004.12.004).
Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 (1), 1-13.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
Karataş, H. ve Öztürk, C. (2009). Sosyal bilişsel teori ile zorbalığa yaklaşım. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2 (2), 61-74
Kendall, S., & Bloomfield, L. (2005). Developing and validating a tool to measure parenting self-efficacy. Journal of Advanced Nursing, 51 (2), 174-181
Keown, L. J., & Woodward, L. J. (2006). Preschool boys with pervasive hyperactivity: Early peer functioning and mother–child relationship influences. Social Development, 15 (1), 23-45.
Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 111-133.
Ladd, G. W., & Kochenderfer-Ladd, B. (2002). Identifying victims of peer aggression from early to middle childhood: Analysis of cross-prevalence of victimization and characteristics of identified victims. Psychological Assessment, 14, 74-96.
Ladd, G. W., & Profilet, S. M. (1996). The child behavior scale: A teacher-report measure of young children’s aggressive, withdrawn, and prosocial behaviors. Developmental Psychology, 32, 1008-1024.
Leerkes, E. M., & Burney, R. V. (2007). The development of parenting efficacy among new mothers and fathers. Infancy, 12 (1), 45-67.
Leerkes, E. M., & Crockenberg, S. C. (2002). The development of maternal self-efficacy and its impact on maternal behavior. Infancy, 3 (2), 227–247.
Maniadaki, K., Sonuga-Barke, E., Kakouros, E., & Karaba, R. (2006) . Maternal emotions and self-efficacy beliefs in relation to boys and girls with AD/HD. Child Psychiatry and Human Development, 35 (3), 245-263 (Doi: 10.1007/s10578-004- 6460-3 245).
Mash, E. J., & Johnston, C. (1983). Parental perceptions of child behavior problems, parenting selfesteem, and mothers’ reported stress in younger and older hyperactive and normal children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 51, 86-99.
McLaughlin, D. P., & Harrison, C. A. (2006). Parenting practices of mothers of children with ADHD: The role of maternal and child factors. Child and Adolescent Mental Health, 11 (2), 82–88 (doi: 10.1111/j.1475-3588.2005.00382).
Michiels, D., Grietens, H., Onghena, P., & Kuppens, S. (2010). Perceptions of maternal and paternal attachment security in middle childhood: Links with positive parental affection and psychosocial adjustment. Early Child Development and Care, 180 (1-2), 211-225.
Montigny, F., & Lacharite, C. (2005). Perceived parental efficacy: Concept analysis. Journal of Advanced Nursing, 49 (4),387-396.
Nacak, M., Yağmurlu, B., Durgel, E. ve Vijver, F. (2011). Metropol ve Anadolu’da ebeveynlik: Biliş ve davranışlarda şehrin ve eğitim düzeyinin rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 26 (67), 85-100.
Nelson, D. A., Hart, C. H., Yang, C., Olsen, J. A., & Jin, S. (2006) Aversive parenting in China: Associations with child physical and relational aggression. Child Development, 77 (3), 554-572 (Doi: 10.1111/j.1467-8624.2006.00890.x).
O’Neil, J., Wilson, M. L., Shaw, D. S., & Dishion, T. J. (2009). The relationship between parental efficacy and depressive symptoms in a diverse sample of low income mothers. Journal of Child and Family Studies, 18, 643-645.
Önder, A. (2005). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. A. Oktay ve Ö. P. Unutkan (Der.), Okul öncesi eğitimde güncel konular kitabı içinde (s. 249-265). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları
Perry, D. G., Kusel, D. G., & Perry, L. C. (1988). Victims of peer aggression. Developmental Psychology, 24, 807-814.
Sanders, M. R., & Woolley, M. L. (2004). The relationship between maternal self-efficacy and parenting practices: Implications for parent training. Child: Care, Health & Development, 31 (1), 65–73.
Sayıl, M. (t.y.) Okulöncesi dönem. www.devpsy.hacettepe.edu. tr/dosyalar/annebaba/okuoncesidonem.pdf adresinden 17 Temmuz 2011 tarihinde edinilmiştir.
Seçer, Z., Çeliköz, N. ve Yaşa, S. (2008). The attitude mothers of preschool children have regarding parenting. Selcuk University Journal of Social Sciences Institute, 7, 413-428.
Seçer, Z., Çeliköz, N., & Yaşa, S. (2007). The attitudes fathers of preschool children have regarding fatherhood based on certain personal characteristics. Selcuk University Journal of Social Sciences Institute, 6, 425-438.
Sevigny, P. R., & Loutzenhiser, L. (2009). Predictors of parenting self-efficacy in mothers and fathers of toddlers. Child: Care, Health and Development, 36 ( 2), 179-189 (doi:10.1111/ j.1365-2214.2009.00980.x).
Spielman, V., & Ben-Ari, O. T. (2009). Parental self-efficacy and stress-related growth in the transition to parenthood: A comparison between parents of pre- and full-term babies. Health Soc. Work, 34 (3), 201-212.
Stein, A., Malmberg, L. E., Sylva, K., Barnes, J., Leach, P. & the FCCC team (2008). The influence of maternal depression, caregiving, and socioeconomic status in the post-natal year on children’s language development. Child: Care, Health and Development, 34 (5), 603–612 (doi:10.1111/j.1365- 2214.2008.00837.x).
Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö. ve Er, S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 257-270.
Şirvanlı-Özen, D. (2010). Ergenlerde akran zorbalığına maruz kalmanın cinsiyet, yaş ve içe yönelim türü problem davranışlarla ilişkisi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17 (1) , 5-12.
Teti, D. M., & Gelfand, D. M. (1991). Behavioral competence among mothers of infants in the first year: The meditational role of maternal self-efficacy. Child Development, 62, 918-929.
Weaver, C. M., Shaw, D. S., Dishion, T. J., & Wilson, M. N. (2008). Parenting self-efficacy and problem behavior in children at high risk for early conduct problems: The mediating role of maternal depression. Infant Behavior and Development, 31 (4), 594-605.
Wood, J. J., Emmerson, N. A., & Cowan, P.A. (2004). Is early attachment security carried forward into relationships with preschool peers? British Journal of Developmental Psychology, 22, 245–253
Yanık, B. (2011). Okulöncesinde okul, sınıf ve akran kültürüne etnografik bakış. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukorova Üniversitesi, Adana.
Yıldız, E. Ç., & Sümer, Z. H. ( 2010). Preschool children and violence: Exposure and victimization levels. Elementary Education Online, 9 (2), 630–642.

APA	SEÇER Z, GÜLAY OGELMAN H, Önder A, BERENGİ S (2012). Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. , 1993 - 2008.
Chicago	SEÇER Zarife,GÜLAY OGELMAN Hülya,Önder Alev,BERENGİ Semra Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (2012): 1993 - 2008.
MLA	SEÇER Zarife,GÜLAY OGELMAN Hülya,Önder Alev,BERENGİ Semra Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. , 2012, ss.1993 - 2008.
AMA	SEÇER Z,GÜLAY OGELMAN H,Önder A,BERENGİ S Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. . 2012; 1993 - 2008.
Vancouver	SEÇER Z,GÜLAY OGELMAN H,Önder A,BERENGİ S Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. . 2012; 1993 - 2008.
IEEE	SEÇER Z,GÜLAY OGELMAN H,Önder A,BERENGİ S "Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi." , ss.1993 - 2008, 2012.
ISNAD	SEÇER, Zarife vd. "Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi". (2012), 1993-2008.

APA	SEÇER Z, GÜLAY OGELMAN H, Önder A, BERENGİ S (2012). Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1993 - 2008.
Chicago	SEÇER Zarife,GÜLAY OGELMAN Hülya,Önder Alev,BERENGİ Semra Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12, no.3 (2012): 1993 - 2008.
MLA	SEÇER Zarife,GÜLAY OGELMAN Hülya,Önder Alev,BERENGİ Semra Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.12, no.3, 2012, ss.1993 - 2008.
AMA	SEÇER Z,GÜLAY OGELMAN H,Önder A,BERENGİ S Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(3): 1993 - 2008.
Vancouver	SEÇER Z,GÜLAY OGELMAN H,Önder A,BERENGİ S Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2012; 12(3): 1993 - 2008.
IEEE	SEÇER Z,GÜLAY OGELMAN H,Önder A,BERENGİ S "Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, ss.1993 - 2008, 2012.
ISNAD	SEÇER, Zarife vd. "Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/3 (2012), 1993-2008.