Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi

UZUN, Müge; Ayoglu, Ferruh; KÜRTÜNCÜ, MELTEM

Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi

Meltem KÜRTÜNCÜ, (Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü, Zonguldak, Türkiye)

Müge UZUN, (Bülent Ecevit Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü, Zonguldak, Türkiye)

Ferruh Niyazi AYOĞLU (Bülent Ecevit Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Zonguldak, Türkiye)

Yükseköğretim ve Bilim Dergisi

15 3

Yıl: 2015 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 187 - 195 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi

Öz:

Çalışma lise eğitimine devam eden ergenlerin riskli sağlık davranışlarının belirlenerek, bu davranışlardan korunma ve çözüm önerilerine yönelik modül bazlı eğitimler verilmesi (üreme sağlığı ve doğum kontrolü, cinsel yolla bulaşan infeksiyonlar, zararlı alışkanlıklar, psikososyal davranışlar) yoluyla öğrencilerin bilinçlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kesitsel tipte planlanan çalışma, Eylül 2013-Haziran 2014 tarihleri arasında, Zonguldak Merkezdeki üç devlet ve bir özel lisede eğitim gören, 14-19 yaş aralığında öğrencilerle yapılmıştır. Çalışmaya eğitim öncesi 926 ve eğitim sonrası 534 öğrenci katılmıştır. Ergenlere verilen riskli davranışları önleme eğitimlerinin sonucunda; şiddete yönelik tutumlar ölçeği, risk alma ölçeği ve toplumsal konumla ilgili risk alma, trafikle ilgili risk alma, madde kullanımı ile ilgili risk alma alt grup puanları ortalamalarının düştüğü belirlenmiştir. Ergenlerde sorunlarla başa çıkma ölçeği ve alt grupları, beslenme davranış ölçeği ve beslenme tutum ölçeği puanları ortalamalarında ise yükselme olmuştur. Yine hijyen, uyku, egzersiz gibi ergenin sağlık algısını yansıtan alan puanlarında yükselme olurken, karın ağrısı, baş ağrısı, halsizlik gibi somatik belirtileri gösteren alan puanlarında düşme olmuştur. Sonuç olarak; ergenlere riskli sağlık davranışları hakkında verilen eğitimin, riskli davranışlardan korunma ve olumlu sağlık algısı geliştirilmesi yönünde etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji Psikiyatri

The Effect of Adolescent Training Program on Risky Health Behaviours and Health Perception

Öz:

The aim of this study was to determine the risky health behaviors and to raise the awareness of adolescents (attending high school education) about prevention of risky behaviors and solutions by the effect of module-based training courses (about reproductive health and birth control, sexually transmitted infections, harmful habits, psychosocial behavior). Being planned as cross-sectional, this study was performed between September 2013-June 2014 in three states and a private high school in Zonguldak and conducted with a group of students aged between 14 and 19.926 students have participated before the training and 534 students have participated after training. It was seen that the mean scores of The Adolescent Risk-Taking Questionnaire , The Adolescent s Attitudes Towards Violence Scaleand taking risk about social status , traffic , subtance use subscales have decreased after the risk prevention trainings. The means scores of Adolescent Coping with Problems Scale , Nutrition Behaviour Scale and Nutrition Attitude Scale have raised. Hence, the scores of domains reflecting adolescent health perception such as hygiene, sleep and exercise have raised while the scores of somatic symptoms domain, such as abdominal pain, headache, and fatigue have been failed. Consequently, it was determined that the training courses about risky health behaviours were effective in preventing risky health behaviors and creating positive health perceptions of adolescents.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Alıcı, S.U. & Sarıkaya Ö. (2009). Sağlık davranışlarının geliştirilmesinde yaşantılayarak öğrenme uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(3), 95-101.
Aras, Ş., Günay, T., Özan, S. & Orçın, E. (2007). İzmir ilinde lise öğ- rencilerinin riskli davranışları. Anatolian Journal of Psychiatry, 8, 186-196.
Azak, A. (2006). Sağlık memurluğu öğrencilerinin sigara kullanımı- nı etkileyen faktörler. Toraks Dergisi, 7(2), 120-124.
Balkıs, M., Duru, E., Buluş. M. (2005). Şiddete yönelik tutumların özyeterlilik, medya, şiddete yönelik inanç, arkadaş grubu ve okula bağlılık duygusu ile ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi, 6(2):81-97.
Bedel, A. & Arı, R. (2011). Kişilerarası sorun çözme beceri eğitiminin yetiştirme yurdunda yaşayan ergenlerin yapıcı problem çözme ve sürekli öfke düzeylerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğ- retim Dergisi, 1(4), 1-10.
CDC, NCHHSTP (2014). Sexually transmitted disease morbidity for selected STDs by age, race/ethnicity, and gender, 1996-2011, CDC WONDER Online Database, Feb 2014. Retrieved from http://wonder.cdc.gov/std-std-race-age.html
Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişme. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimleri Etkinlikleri Serisi. Adolesan Sağlığı II Sempozyum Serisi No: 63, 19-21.
Elias, M. J. (2006). The connection between academic and social‐emotional learning. In M. J. Elias ve H. Arnold (eds.), The educators guide to emotional intelligence and academic achievement. Thousand Oaks: CorwinPress.
Fletcher, A. C., Steinberg, L. & Williams-Wheeler, M. (2004). Parental influences on adolescent problem behavior: Revisiting Stattin and Kerr. Child Development, 75(3), 781- 796.
Gençoğlu C., Kumcağız H. & Ersanlı, K. (2014). Ergenlerde şiddet eğilimine etki eden ailevi faktörler. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 639-652.
Gültekin, K., Tarı, I. & Eke, C.Y. (2006). Okullarda suç ve şiddeti önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları, no: 17.
Kabakçı, Ö.F. & Korkut, F. (2008). 6‐8. sınıftaki öğrencilerin sosyal‐duygusal öğrenme becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 33(148), 77-86.
Kara, B., Hatun, Ş., Aydoğan, M., Babaoğlu, K. & Gökalp, A.S. (2003). Kocaeli ilindeki lise öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışların değerlendirilmesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 46, 30-37.
Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (26. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kıran, B. (2002). Akran baskısı düzeyi farklı olan öğrencilerin risk alma, sigara içme davranışı ve okul başarılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Korkut, F. (2004). Okul Temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Anı Yayıncılık.
Öğülmüş, S. (2006). Okullarda şiddet ve alınabilecek önlemler. Eğitime Bakış. Retrieved from http://vizyon21yy.com/documan/ Egitim_Ogretim/Rehberlik/Okullarda_Siddet_ve_Alinabilecek_Onlemler.pdf
Öngen, D. (2002). Ergenlerde sorunlarla başa çıkma davranışları. Eğitim ve Bilim, 27(125), 54-61.
Özcebe, H. (2007). Gençlerde riskli davranışlar ve sağlığın geliştirilmesi: Türkiyede gençlerin sağlığına genel bir bakış. XI. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kitabı, Denizli.
Özmen, D., Çetinkaya, A.Ç., Ergin, D., Şen, N. & Dündar Erbay, P. (2007). Lise öğrencilerinin yeme alışkanlıkları ve beden ağırlığını denetleme davranışları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(2), 98-105.
Savcı, S., Öztürk, M., Arıkan, H., İnal, İ. D., & Tokgözoğlu, L. (2006). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 34, 166-172.
Siyez, D.M. (2006). Yeme bozukluğu olan ergenler ve etyolojisi ile ilgili çalışmalar, müdahale değerlendirme ve tedavi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 21-27.
Siyez, D.M. (2013). Ergenlerde Problem Davranışlar. Ankara: Pegem Akademi.
Spear, H.J. & Kulbok, P.A. (2001). Adolescent health behaiors and related factors: a review. Public Health Nursing, 18(2), 82-93.
Tanrıverdi, D., Savaş, E., Gönüllüoğlu, N., Kurdal, E. & Balık, G. (2011). Lise öğrencilerinin yeme tutumları, yeme davranışları ve benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep Tıp Dergisi, 17(1), 33-39.
Taşçı E, Atan ŞÜ, Durmaz N., Erkuş, H. & Sevil, Ü. (2005). Kız meslek lisesi öğrencilerinin madde kullanma durumları. Bağımlılık Dergisi, 6(3), 122-128.
Teksöz, E.. (2010). Coop adolescent chartın geçerlilik güvenilirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Telef, B.B. & Karaca, R. (2011). Ergenlerin öz-yeterliklerinin ve psikolojik semptomlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 499-518.
TUİK (2009). Retrieved from www tuik.gov.tr
Turconi, G., Guarcello, M., Maccarini, L., Cignoli, F., Setti, S., Bazzano, R. & Roggi, C. (2008). Eating habits and behaviors, physical activity. Nutritional and food safety knowledge and beliefs in an adolescent Italian population. J Am Coll Nutr, 27(1), 31-43.
Türnüklü, A. & Şahin, İ. (2004). 13-14 yaş grubu öğrencilerin çatışma çözme stratejilerinin incelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 7(13), 45-61.
Uludağlı, N.P. & Sayıl, M. (2009). Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı: Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 14-24.
WHO. (2010). World Health Statistics. Retrieved from http:// www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/ EN_WHS10_Full.pdf.
Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R., Karakurt, P. & Türkleş, S. (2011). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri ve etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 905-921.
Yıldız, S.A. & Eşkisu, M. (2011). Problem çözme becerisini geliştirme programının 9. Sınıf öğrencilerinin problem çözme becerisi üzerindeki etkisi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 189- 206.
Yılmaz, N. (2004). Öfke ile başa çıkma eğitiminin ve grupla psikolojik danışmanın ergenlerin öfke ile başa çıkabilmeleri üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

APA	KÜRTÜNCÜ M, UZUN M, Ayoglu F (2015). Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. , 187 - 195.
Chicago	KÜRTÜNCÜ MELTEM,UZUN Müge,Ayoglu Ferruh Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. (2015): 187 - 195.
MLA	KÜRTÜNCÜ MELTEM,UZUN Müge,Ayoglu Ferruh Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. , 2015, ss.187 - 195.
AMA	KÜRTÜNCÜ M,UZUN M,Ayoglu F Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. . 2015; 187 - 195.
Vancouver	KÜRTÜNCÜ M,UZUN M,Ayoglu F Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. . 2015; 187 - 195.
IEEE	KÜRTÜNCÜ M,UZUN M,Ayoglu F "Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi." , ss.187 - 195, 2015.
ISNAD	KÜRTÜNCÜ, MELTEM vd. "Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi". (2015), 187-195.

APA	KÜRTÜNCÜ M, UZUN M, Ayoglu F (2015). Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(2), 187 - 195.
Chicago	KÜRTÜNCÜ MELTEM,UZUN Müge,Ayoglu Ferruh Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 5, no.2 (2015): 187 - 195.
MLA	KÜRTÜNCÜ MELTEM,UZUN Müge,Ayoglu Ferruh Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, vol.5, no.2, 2015, ss.187 - 195.
AMA	KÜRTÜNCÜ M,UZUN M,Ayoglu F Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2015; 5(2): 187 - 195.
Vancouver	KÜRTÜNCÜ M,UZUN M,Ayoglu F Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2015; 5(2): 187 - 195.
IEEE	KÜRTÜNCÜ M,UZUN M,Ayoglu F "Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi." Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5, ss.187 - 195, 2015.
ISNAD	KÜRTÜNCÜ, MELTEM vd. "Ergen Eğitim Programının Riskli Sağlık Davranışları ve Sağlık Algısına Etkisi". Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 5/2 (2015), 187-195.