Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi

AYDIN, Yıldıray

Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi

Yıldıray AYDIN (Toplu Konut İlkokulu - Etimesgut, Ankara)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi

30 9

Yıl: 2016 Cilt: 22 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 165 - 192 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin örgütsel sessizlik, okul yönetiminde kayırmacılık ve öz yeterlik algılarını ve bu değişkenler arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Araştırmanın örneklemini Ankara ili merkez ilçelerindeki 24 ilkokulda görev yapan 473 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırma verilerinin toplanmasında Öğretmenler İçin Örgütsel Sessizlik Ölçeği, Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği ve Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimleyici analizler, korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının orta düzeyde; okul yönetiminde kayırmacılık algılarının düşük düzeyde; öz yeterlik algılarının ise yüksek düzeyde olduğu ortaya çıkmıştır. Örgütsel sessizlik okul yönetiminde kayırmacılık ile orta düzeyde, olumlu yönde ve anlamlı düzeyde ilişkilidir. Buna karşılık öğretmenlerin öz yeterlik, örgütsel sessizlik ve okul yönetiminde kayırmacılık algıları arasında anlamlı düzeyde ilişki yoktur. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucuna göre, kayırmacılığın koordinasyon ve değerlendirme alt boyutları, örgütsel sessizliğin korku ve algılanan risk alt boyutunu anlamlı düzeyde yordamaktadır. Kayırmacılığın değerlendirme alt boyutu ise örgütsel sessizliğin bağlamsal faktörler alt boyutunu anlamlı düzeyde yordamaktadır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, okul yönetimleri tarafından okulda kayırmacılık sorununun daha kapsamlı bir şekilde ele alınmasının ve öğretmenlerin okulda gözlemledikleri sorunları dile getirmeleri konusunda teşvik etmelerinin gerektiği söylenebilir

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

The Relationship of Organizational Silence with Favoritism in School Management and Self-Efficacy Perception of Teachers

Öz:

The purpose of this study is to explore the perception of teachers' about organizational silence, favoritism in school management and self-efficacy and relationships among these variables. The study's sample consists of 473 teachers that work in 24 primary schools in the central districts of the city of Ankara. It is descriptive study in relational screening model. The study's data were collected by The Organizational Silence Scale for Teachers, The Favoritism Scale in the School Management and Teacher's Sense of Efficacy Scale. Descriptive analysis, Pearson Product-Moment Correlation Analysis, Multiple Linear Regression Analysis are used for the analysis of the data. As a result of the study, the organizational silence perceptions of teachers are revealed as being on the medium level; favoritism in school management is revealed as being on the low level; and self-efficacy perceptions are revealed as being on the high level. It is found that, organizational silence and favoritism in school management are related significantly and positively on the medium level. By contrast, the self-efficacy perceptions of teachers are observed to be not significantly related to organizational silence and favoritism in school management perceptions of teachers. As a result of the performed multiple linear regression analysis, coordination and evaluation sub-dimensions of favoritism are observed to be significant predictors of fear and perceived risk. Furthermore, the evaluation dimension of favoritism is determined as a significant predictor of contextual factors dimension of organizational silence. Based on the research results, it is suggested that the problem of nepotism in the school should be evaluated in a comprehensive manner and teachers should be encouraged to express problems observed at school by school administrators

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2004). Öğretmenlerin bilgi okuryazarlığı öz- yeterlik inancı üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 11-20.
Arlı, D. (2013). İlkokul müdürlerinin örgütsel sessizlik ile ilgili görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 69-84.
Aydoğan, İ. (2009). Favoritism in the Turkish educational system: Nepotism, cronyism and patronage. Educational Policy Analysis and Strategic Researchi, 4(1), 19-35.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Barth, R. S. (2001). Teacher leader. Phi Delta Kappan, 82, 443-447.
Büte, M. (2011). Nepotizmin iş stresi, iş tatmini, olumsuz söz söyleme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Aile işletmeleri üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 177-194.
Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P., & Malone, P. S. (2006). Teachers' self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students' academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44, 473-490.
Cemaloğlu, N. (2012). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. İçinde S. Özdemir (Ed.), Okulun psikolojik yönü (ss. 197-225). Ankara: Pegem Akademi.
Cemaloğlu, N., Daşçı, E. ve Şahin, F. (2013). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizlik yaşama nedenleri: Nitel bir çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 112-124.
Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Ankara: Eğiten.
Çakıcı, A. (2008a). Örgütlerde sessiz kalınan konular, sessizliğin nedenleri ve algılanan sonuçları üzerine bir araştırma. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 117-134.
Çakıcı, A. (2008b). İş ve özel yaşama psikolojik bakışlar. İçinde T. Solmuş (Ed.), Örgütlerde sessizlik tercihi ve sessizlik türleri (ss. 85-109). İstanbul: Epsilon.
Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). Development and validation of Turkish version of teachers' sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim, 30 (137), 74-81.
Durak, İ. (2012). Korku kültürü ve örgütsel sessizlik. Bursa: Ekin.
Ehtiyar, R. ve Yanardağ, M. (2008). Organizational silence: A survey on employees working in a chain hotel. Tourism and Hospitality Management, 16(1), 51-68.
Erdem, R. (2010). Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık. R. Erdem (Ed.), Kayırmacılık/ayrımcılık içinde (ss. 1-2). İstanbul: Beta.
Erdem, M. ve Meriç, E. (2012). Okul yönetiminde kayırmacılığa ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 141-154.
Erigüç, G., Özer, Ö., Sonğur, C. ve Turaç, İ. S. (2014). Bir devlet hastanesinde hemşirelerde örgütsel sessizlik üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 61-84.
Eroğlu, E. H., Adıgüzel, O. ve Öztürk, U. C. (2011). Sessizlik girdabı ve bağlılık ikilemi: İşgören sessizliği ile örgütsel bağlılık ilişkisi ve bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 97-124.
Evans, R. (1996). The human side of school change: Reform, resistance, and the real life problems of innovation. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Gömleksiz M. N. ve Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 8(7), 202-221.
Gül, H. ve Özcan, N. (2011). Mobbing ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiler: Karaman il özel idaresinde görgül bir çalışma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2, 80-134.
Kahveci, G. (2010). İlköğretim okullarında örgütsel sessizlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013a). Öğretmenler için örgütsel sessizlik ölçeği geliştirme çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 167-187.
Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013b). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları. Eğitim ve Bilim, 38(167), 50-64.
Kahya, C. (2015). Mesleki öz yeterlilik ve örgütsel sessizlik ilişkisini belirlemeye yönelik ampirik bir çalışma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(5), 293-314.
Karabağ Köse, E. (2014). Dezavantajlı okullarda öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 28-36.
Kaygın, E. ve Atay, M. (2014). Mobbingin örgütsel güven ve örgütsel sessizliğe etkisi-Kamu kurumunda bir uygulama. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(2), 95-113.
Kelm, J. L., & McIntosh, K. (2012). Effects of school-wide positive behavior support on teacher self-efficacy. Psychology in the Schools, 49(2), 137-147.
Kılıçlar, A. ve Harbalıoğlu, M. (2014). Örgütsel sessizlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Antalya'daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi 6(1), 328-346.
Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London: Routledge.
Kurt, T. (2009). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stilleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliği ve öz yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(10), 195-227.
Kurt, T. (2016). Öğretmen liderliğini açıklamaya yönelik bir model: Dağıtımcı liderlik, örgütsel öğrenme ve öğretmenlerin öz yeterlik algısının öğretmen liderliğine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 41(183), 1-28.
Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2014). Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 153- 173.
Kutlay, Y. (2012). Araştırma görevlilerinin örgütsel adanmışlık ve öz yeterliklerinin örgütsel sessizlikleri üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Mangin, M. M. (2005). Distributed leadership and the culture of schools: Teacher leaders' strategies for gaining access to classrooms. Journal of School Leadership, 15(4), 456-484.
Meriç, E. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
Meriç E. ve Erdem, M. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 19(3), 467-498.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2015). 2014-2015 Öğretim yılı ilkokul istatistikleri (resmi+özel). Retrieved from http://ankara.meb.gov.tr/www/egitim- istatistikleri/icerik/24
Morrison, E. W., & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25(4), 706-725.
Milliken, F. J., & Morrison, E. W. (2003). Shades of silence: Emerging themes and future directions for research on silence in organizations. Journal Of Management Studies, 40(6), 1563-1568.
Nartgün, Ş. S. ve Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47-67.
Özdemir, L. ve Uğur, S. S. (2013). Çalışanların örgütsel ses ve sessizlik algılamalarının demografik nitelikler açısından değerlendirilmesi: Kamu ve özel sektörde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1), 257-281.
Özgan, H. ve Külekçi, E. (2012). Öğretim elemanlarının sessizlik nedenleri ve üniversitelerine etkileri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 33-49.
Özgen, I. ve Sürgevil, O. (2009). Turizm işletmelerinde örgütsel davranış. İçinde Z. Sabuncuoğlu (Ed.), Örgütsel sessizlik olgusu ve turizm işletmeleri açısından değerlendirilmesi (ss. 303-328) Bursa: MKM.
Özkanan, A. ve Erdem, R. (2014). Yönetimde kayırmacı uygulamalar: Kavramsal bir çerçeve. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 179-206.
Pinder, C. C., & Harlos, K. H. (2001). Employee silence: Quiescence and acquiescence as response to perceived injustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
Polat, S. ve Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 71-92.
Pounder, D. G. & Blase, J. J. (1988). Principal favoritism: Explanations, effects and implications for practice. University of Arkansas University Libraries, 19(1), 3-7.
Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. Ankara: Siyasal.
Sakız, G. (2013). Başarıda anahtar kelime: Öz-yeterlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 185-209.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2014). Teacher self-efficacy and perceived autonomy: Relations with teacher engagement, job satisfaction, and emotional, exhaustion. Psychological Reports: Employment Psychology & Marketing, 114(1), 68-77.
Spaulding, A. (1997). Life in schools - A qualitative study of teacher perspectives on the politics of principals: Ineffective leadership behaviors and their consequences upon teacher thinking and behavior. School Leadership & Management, 17(1), 39-55.
Şimşek, E. ve Aktaş, H. (2014). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121-136.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
Taşkıran, E. (2011). Liderlik ve örgütsel sessizlik arasındaki etkileşim (Örgütsel adaletin rolü). İstanbul: Beta.
Tschannen-Moran, M., Woolfolk Hoy, A., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202 - 248.
Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2007). The differential antecedents of self-efficacy beliefs of novice and experienced teachers. Teaching and Teacher Education, 23, 944-956.
Tülübaş, T. ve Celep, C. (2014). Öğretim elemanlarının sessiz kalma nedenleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 280-297.
Ural, A. ve Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve spss ile veri analizi (Gözden Geçirilmiş ve Geliştirilmiş 4. Baskı). Ankara: Detay.
Üçok, D. ve Torun, A. (2015). Örgütsel sessizliğin nedenleri üzerine nitel bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 27-37.
Üngüren, E. ve Ercan, A. (2015). Sessizleşen örgütlerde öz yeterlilik algısının rolü: Alanya'daki konaklama işletmeleri üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 115-156.
Woolfolk, A. (2004). Educational Psychology (9th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
*Bu makale Yrd. Doç. Dr. Türker KURT'un danışmanlığında tamamlanan "Örgütsel Sessizliğin Okul
Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi" adlı Yüksek Lisans Tezinden üretilmiştir.

APA	AYDIN Y (2016). Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. , 165 - 192.
Chicago	AYDIN Yıldıray Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. (2016): 165 - 192.
MLA	AYDIN Yıldıray Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. , 2016, ss.165 - 192.
AMA	AYDIN Y Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. . 2016; 165 - 192.
Vancouver	AYDIN Y Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. . 2016; 165 - 192.
IEEE	AYDIN Y "Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi." , ss.165 - 192, 2016.
ISNAD	AYDIN, Yıldıray. "Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi". (2016), 165-192.

APA	AYDIN Y (2016). Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2), 165 - 192.
Chicago	AYDIN Yıldıray Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 22, no.2 (2016): 165 - 192.
MLA	AYDIN Yıldıray Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.22, no.2, 2016, ss.165 - 192.
AMA	AYDIN Y Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2016; 22(2): 165 - 192.
Vancouver	AYDIN Y Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2016; 22(2): 165 - 192.
IEEE	AYDIN Y "Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22, ss.165 - 192, 2016.
ISNAD	AYDIN, Yıldıray. "Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 22/2 (2016), 165-192.