Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği

Neslihan ARICI ÖZCAN, (İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü, Sosyal Hizmetler Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)
Reyhan ARSLAN AYAZLAR (İstanbul Medipol Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Sakarya University Journal of Education
3 0
Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 40 - 59 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.19126/suje.349339 İndeks Tarihi: 18-09-2019

Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği

Öz:
Bu araştırma, TEOG sınavına hazırlanan ergenlerin annelerine uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın (ESYP) annelerin anne-babalık stres ve ebeveyn mantıkdışı inanç düzeylerine ve ergenlerin anne baba beklentilerine ilişkin stres ve mantıkdışı inanç düzeylerine etkisini inceleyen yarı deneysel bir çalışmadır. Araştırmada Anne-Baba Stres Ölçeği, Anne-Babaların Akılcı Olmayan İnanç Ölçeği, Anne Baba Beklenti Ölçeği ve Ergenlerde Mantıkdışı İnanç Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma 16 anne ve 16 ergen üzerinde yürütülmüştür. Deney grubundaki annelere 6 oturumluk ESYP uygulanırken, kontrol grubuna herhangi bir program uygulanmamıştır. Deney grubuna ESYP uygulandıktan sonra her iki gruptaki annelere ve ergenlere son-test ve izleme testi yapılmıştır. Deney grubu ve kontrol grubu arasındaki ön-test, son-test ve izleme testi puanlarının dağılımları arasındaki farka bakılarak programın etkililiği ve kalıcılığı incelenmiştir. Bulgular, ESYP’nin annelerin ebeveyn stresini, ebeveyn mantıkdışı inanç düzeylerini ve ergenlerin anne baba beklentilerine ilişkin stres ve mantıkdışı inanç düzeylerini azaltmada anlamlı düzeyde etkili olduğunu ve bu etkinin kalıcı olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Aile Çalışmaları

The Effectiveness of Parent Stress Management Program to Mothers with Adolescent Child

Öz:
This quasi experimental research investigates the effectiveness of Parent Stress Management Program (PSMP) on parent stress level of mothers, parent irrational beliefs of mothers and on adolescents’ stress level related with parent expectations and irrational beliefs level of adolescents preparing for TEOG exam. To collect data, Parent Stress Scale, Parent Irrational Belief Scale, Parent Expectation Scale and Irrational Beliefs Scale for Adolescents were used. In the study, 16 mothers and 16 adolescents were included. A six session PSMP was applied to mothers in the experimental group; but not in the control group. After the ESYP was applied to the experimental group, post-test and follow-up tests were performed on the mothers and adolescents in both groups. The effectiveness and persistence of the program were examined by looking at the difference between the pre-test, post-test and follow-up test scores between the experimental group and the control group. Results showed that PSMP was significantly effective in decreasing mothers’ parent stress and parent irrational beliefs and in decreasing adolescents’ parent expectation and irrational beliefs. Also, this effect was found to be persistent after the program.
Anahtar Kelime:

Konular: Aile Çalışmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aber, J. L., Jones, S. ve Cohen, J. (2000). The impact of poverty on the mental health and development of very young children. In C. H. Zeanah Jr. (Ed.), Handbook of infant mental health (2nd ed., pp. 113–128). New York, NY: Guilford Press.
  • Abidin, R. R. (1995). Parenting stress index third edition: Professional manual. Lutz, FL: Psychological Assessment Resources, Inc.
  • Allison, B. N. (2000). Parent-adolescent conflict in early adolescence: Research and implications for middle school programs. Journal of Family and Consumer Sciences Education, 18(2), 1-6.
  • Ang, R. P. ve Huan, V. S. (2006). Relationship between academic stress and suicidal ideation: Testing for depression as a mediator using multiple regression. Child Psychiatry and Human Development, 37, 133–143.
  • Arkan B. ve Üstün, B. (2010). Ebeveyn Eğitim Programlarını Değerlendirme Rehberi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3(2), 102-107.
  • Ayyash-Abdo, H. (2002). Adolescent suicide: an ecological approach. Psychology in Schools, 39, 459–475.
  • Azar, S. T. (1996). Cognitive restructuring of professionals' schema regarding women parenting in poverty. Women and Therapy, 18, 149−163.
  • Azar, S. T., Reitz, E. B. ve Goslin, M. C. (2008). Mothering: Thinking is part of the job description: Application of cognitive views to understanding maladaptive parenting and doing intervention and prevention work. Journal of Applied Developmental Psychology, 29, 295–304.
  • Balcı, A. (1997). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler, Ankara: TDFO Yayınları. Barmish, A. J. ve Kendall, P.C. (2005). Should parents be co-clients in cognitive–behavioral therapy for anxious youth? Journal of Clinical Child and Adolescent. Psychology, 34, 569–581.
  • Barrett, P. M., Farrell, L. J., Ollendick, T. H. ve Dadds, M. (2006). Long-term outcomes of an Australian universal prevention trial of anxiety and depression symptoms in children and youth: An evaluation of the friends program. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 35, 403−411.
  • Barrett, P. M. ve Pahl, K. M. (2006). School-based intervention: Examining a universalapproach to anxiety management. Australian Journal of Guidance and Counselling, 16, 55−75.
  • Barrett, P. M., Shortt, A. L., Fox, T. L. ve Wescombe, K. (2001). Examining the social validity of the friends treatment program for anxious children. Behaviour Change, 18, 63-77.
  • Bernard, M. E. (2003). Investing in parents: what parents need to know and do to support their children’s achievement and social-emotional well-being. Laguna Beach, CA: You Can Do It! Education.
  • Boyacıoğlu, N. E. (2010). Ergenlerde mantık dışı inançlar ve sınav kaygısı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi)., İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • Boyacıoğlu, N. E. ve Küçük, L. (2011). Ergenlikte mantık dışı inançlar sınav kaygısını nasıl etkiliyor? Psikiyatri Hemşireliği Dergisi; 2(1), 40-45.
  • Bugental, D. B. ve Johnston, C. (2000). Parental and child cognitions in the context of them family. Annual Review of Psychology, 51, 315–344.
  • Büyüköztürk, Ş. (2002). Deneysel Desenler Öntest-Sontest Kontrol Gruplu Desen ve Veri Analizi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Capaldi, D., DeGarmo, D., Patterson, G. R. ve Forgatch, M. (2002). Contextual risk across early life span and association with antisocial behavior. In J. Reid, J. R. Patterson ve J. Snyder (Eds.) Antisocial behavior in children and adolescents: A developmental analysis and model for intervention (pp. 123–145). Washington, DC: American Psychological Association.
  • Cornell, D. G., Krosnick, J. A. ve Chang, L. (2006). Student reactions to being wrongly informed of failing a high-stakes test: The case of the Minnesota Basic Standards Test. Educational Policy, 20, 718-751.
  • Creasey, G. ve Reese, M. (1996). Mothers’ and fathers’ perceptions of parenting hassles: Associations with psychological symptoms, nonparenting hassles, and child behavior problems. Journal of Applied Developmental Psychology, 17, 393-406.
  • Çelik, Z. (2006). İlköğretim öğrencilerinin başarı güdüleri ve ana baba beklentilerine ilişkin algıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Çekiç, A., Akbaş, T. ve Hamamcı, Z. (2015). Anne Baba Stres Ölçeği’nin Türkçe’ ye Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması1 Adaptation of Parenting Stress Index into Turkish: Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(3), 647-667.
  • Çekiç, A., Akbaş, T. ve Hamamcı, Z. (2016). Akılcı duygusal aile eğitim programının anne babaların akılcı olmayan inançlarına ve anne babalık streslerine etkisi. International Journal of Human Science, 13(1), 2398- 2417.
  • Çivitci, A. (2006). Ergenler için mantıkdışı inançlar ölçe inin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 69-80.
  • Daymaz, S. (2012). İlköğretim 7.sınıf öğrencilerinin anne baba beklentileri ile sınav kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili tuzla ilçesi örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
  • Deater-Deckard, K. (1998). Parenting stress and child adjustment: Some old hypotheses and new questions. Clinical Psychology: Science and Practice, 5, 314–332.
  • Deater-Deckard, K. (2004). Parenting Stress. Yale University Press. New Haven and London. DeGarmo, D. S., Patterson, G. R. ve Forgatch, M. S. (2004). How do outcomes in a specified parent training intervention maintain or wane over time? Prevention Science, 5, 72–89.
  • Denscombe, M. (2000). Social conditions for stress: Young people’s experience of doing GCSEs. British Educational Research Journal, 26, 359–374.
  • DiGiuseppe, R. ve Kelter, J. (2006). Treating aggressive children: A rational-emotive behavior systems approach. In, A. Ellis ve M. E., Bernard. Rational Emotive Behavioral Approaches to Childhood Disorders. Theory, Practice and Research (pp.257-280), New York, NY: Springer.
  • Donnelly, R., Renk, K., Sims, V. ve McGuire, J. (2011). The relationship of parent and child self-talk in a college sample. Child Psychiatry and Human Development, 42, 197–218.
  • Duncan, G. ve Brooks-Gunn, J. (2000). Family poverty, welfare reform, and child development. Child Development, 71(1), 188–196.
  • Eryüksel, G. N. ve Argün, E. (2003). Depresyonu olan Ergenler ile Anne Babaların Aile İlişkilerinin ve Bilişsel Çarpıtmalarının İncelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 18 (51), 59–73.
  • Fisher, R. L. (2003). School-based family support: Evidence from an exploratory field study. Families in Society, 84, 339–347.
  • Frome, P. M. ve Eccles, J. S. (1998). Parents' influence on children's achievement-related perceptions. Journal of Personality and Social Psychology, 74(2), 435-452.
  • Gavita, O. ve Joyce, M. (2008). A review of the effectiveness of group cognitively enhanced behavioral based parent programs designed for reducing disruptive behavior in children. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 8, 185–199.
  • Gloria, A. M. ve Ho, T. A. (2003). Environmental, social, and psychological experiences of Asian American undergraduates: Examining issues of academic persistence. Journal of Counseling and Development, 81, 93-105.
  • Görmez, M. ve Coşkun, İ. (2015). 1. Yılında temel eğitimden ortaöğretime geçiş reformunun değerlendirilmesi. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 114, 7-22.
  • Joyce, M. R. (1995). Emotional relief for parents: Is rational-emotive parent education effective. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 13(1), 55-75.
  • Joyce, M. (2006). Rational-emotive behavioral approaches to childhood disorders: History, theory, practice, and research. In A. Ellis ve M. E. Bernard (Eds.), Rational emotive behavior approaches to childhood disorders. New York: Springer.
  • Kaplan, D. S., Liu, X. ve Kaplan, H. B. (2001). Influence of parents’ self-feelings and expectations on children’s academic performance. Journal of Educational Research, 94, 360-370.
  • Kaya, İ. ve Hamamci, Z. (2013). Parent irrational beliefs scale: Reliability and validity on parents with secondary schools children. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 408-420.
  • Kelecioğlu, H. ve Bilge, F. (2009). Akademik Beklentilere İlişkin Stres Envanteri’nin Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 148-15.
  • Kesici, A. ve Aşılıoğlu, B. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Matematiğe Yönelik Duyuşsal Özellikleri İle Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (Teog) Sınavları Öncesi Yaşadıkları Stresin Matematik Başarısına Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 395-414.
  • Koeske, G. ve Koeske R. (1990). The buffering effect of social support on parental stress. American Journal of Orthopsychiatry, 60, 440–451.
  • Kratochwill, T. R., McDonald, L., Levin, J. R., Bear-Tibbetts, H. Y. ve Demaray, M. K. (2004). Families and schools together: An experimental analysis of a parent-mediated multi-family group program for American Indian children. Journal of School Psychology, 42, 359–383.
  • Kruger, L. J., Wandle, C. ve Struzzierro, J. (2007). Coping with the stress of high stakes testing. Journal of Applied School Psychology, 23(2), 109-128.
  • Liddle, H. A. ve Hogue, A. (2000). A family-based, developmental-ecological preventiveintervention for high-risk adolescents. Journal of Marital and Family Therapy, 26, 265–279.
  • Liddle, H. A., Singer, A. ve Leckrone, J. (2005). Intervention fidelity in family-based prevention counseling for adolescent problem behaviors. Journal of Community Pychology, 33(2), 1919-211.
  • Lock, S. ve Barrett, P. M. (2003). A longitudinal study of developmental differences in universal preventive intervention for child anxiety. Behaviour Change, 20, 1183–1199.
  • Lowry-Webster, H., Barrett, P. M. ve Dadds, M. R. (2001). A universal prevention trial of anxiety and depressive symptomatology in childhood: Preliminary data from an Australian study. Behaviour Change, 18, 36–50.
  • Lundahl, B., Risser, H. J. ve Lovejoy, M. C. (2006). A meta-analysis of parent training: Moderators and follow-up effects. Clinical Psychology Review, 26, 86–104.
  • McDonald, A. (2001). The prevalence and effects of test anxiety in school children. Educational Psychology, 21(1), 89-101.
  • McDonald, L., FitzRoy, S. Fuchs, I., Fooken I. ve Klasen, H. (2012) Strategies for high retention rates of low-income families in FAST (Families and Schools Together): An evidence-based parenting programme in the USA, UK, Holland and Germany, European Journal of Developmental Psychology, 9(1), 75-88.
  • MEB. (2015). sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_orgun_egitim_2014_2015.pdf adresinden 30.03.2018 tarihinde alınmıştır
  • Morgan, J., Robinson, D. ve Aldridge, J. (2002). Parenting stress and externalizing child behavior. Child and Family Social Work, 7, 219–22.
  • Moulds, J. D. (2003). Stress manifestation in high school students: An Australian sample. Psychology in the Schools, 40(4) 391-402.
  • Östberg, M., Hagekull, B. ve Wettergren, S. (1997). A measure of parental stress in mothers with small children: dimensionality, stability and validity. Scandinavian Journal of Psychology, 38, 199–208.
  • Östberg, M. ve Hagekull, B. (2000). A structural modeling approach to the understanding of parenting stress, Journal of Clinical Child Psychology, 29(4), 615-625.
  • Özmen-Kaymak, S. ve Özmen, A. (2012). Anne baba stres ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 41(196), 20-34.
  • Pearson, V. ve Chan, T. W. L. (1993). The relationship between parenting stress and social support in mothers of children with learning disabilities: A Chinese experience. Social Science and Medicine, 37(2), 1993, 267-274.
  • Putwain, D. W., Connors, L. ve Symes, W., (2010). Do cognitive distortions mediate the test anxiety-examination performance relationship? Educational Psychology, 30(1), 11-26.
  • Ross, S. E., Niebling, B. C. ve Heckert, T. M. (1999). Sources of stress among students. College Student Journal, 33(2), 312–317.
  • Sanders, M. R. (1999). Triple P-positive parenting program: Towards an empirically validated multilevel parenting and family support strategy for the prevention of behavior and emotional problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2(2), 71-90.
  • Sanders, M. R, Bor, W. ve Morawska, A. (2007). Maintenance of treatment gains: a comparison of enhanced, standard, and self-directed Triple P-Positive Parenting Program. Journal of Abnormal Child Psychology, 35, 983–998.
  • Sigel, I. E. ve McGillicuddy-De Lisi, A. V. (2002). Parent beliefs are cognitions: The dynamic belief systems model. In M. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting Vol. 3: Being and becoming a parent (pp. 485−508). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
  • Steinberg, L. (2001). We know some things: Adolescent-parent relationships in retrospect and prospect. Journal of Research on Adolescence, 11, 1–20.
  • Şad, S. N. ve Şahiner, Y.K. (2016). Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) Sistemine İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Veli Görüşleri. Elementary Education Online 15(1), 53-76.
  • Tan, J. B. ve Yates, S. (2011). Academic expectations as sources of stress in Asian students. Social Psychology of Education, 14, 389– 407.
  • Terjesen, M. D. ve Kurasaki, R. (2009). Rational emotive behavior therapy: Applications for working with parents and teachers. Estudos de Psicologia Campinas, 26(1), 3-14.
  • The Conduct Problems Prevention Research Group1. (2002). The implementation of the fast track program: An example of a large-scale prevention science efficacy trial. Journal of Abnormal Child Psychology, 30(1), 1–17.
  • Ulusoy, M. A., Pan, V. L., Turan, M. O, Başken, B. ve Akbulut, A. (2016). Türk milli eğitim sistemindeki reform hareketlerinin öğrencilerin sınav kaygısı üzerine etkisi, VIII. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 769-778.
  • Yerlikaya, İ. (2014). Devlet ve özel ortaokul öğrencilerinin umutsuzluk düzeyinin belirlenmesi ve çeşitli değişkenlerle incelenmesi. Turkish Studies, 9(8), 865-877.
  • Yıldırım, D. (2004). Depresyonun yordayıcısı olarak sınav kaygısı, gündelik sıkıntılar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 241-250.
  • Zayimoglu-Öztürk, F. ve Aksoy, H. (2014). Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Modelinin 8. Sınıf Öğrenci Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Ordu İli Örneği). OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-454.
  • Zeytin, Y. (2015). Üniversite giriş sınavlarına hazırlanan öğrencilerin akademik beklentilere ilişkin stres ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
APA ARICI ÖZCAN N, ARSLAN AYAZLAR R (2018). Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. , 40 - 59. 10.19126/suje.349339
Chicago ARICI ÖZCAN Neslihan,ARSLAN AYAZLAR Reyhan Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. (2018): 40 - 59. 10.19126/suje.349339
MLA ARICI ÖZCAN Neslihan,ARSLAN AYAZLAR Reyhan Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. , 2018, ss.40 - 59. 10.19126/suje.349339
AMA ARICI ÖZCAN N,ARSLAN AYAZLAR R Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. . 2018; 40 - 59. 10.19126/suje.349339
Vancouver ARICI ÖZCAN N,ARSLAN AYAZLAR R Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. . 2018; 40 - 59. 10.19126/suje.349339
IEEE ARICI ÖZCAN N,ARSLAN AYAZLAR R "Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği." , ss.40 - 59, 2018. 10.19126/suje.349339
ISNAD ARICI ÖZCAN, Neslihan - ARSLAN AYAZLAR, Reyhan. "Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği". (2018), 40-59. https://doi.org/10.19126/suje.349339
APA ARICI ÖZCAN N, ARSLAN AYAZLAR R (2018). Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. Sakarya University Journal of Education, 8(2), 40 - 59. 10.19126/suje.349339
Chicago ARICI ÖZCAN Neslihan,ARSLAN AYAZLAR Reyhan Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. Sakarya University Journal of Education 8, no.2 (2018): 40 - 59. 10.19126/suje.349339
MLA ARICI ÖZCAN Neslihan,ARSLAN AYAZLAR Reyhan Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. Sakarya University Journal of Education, vol.8, no.2, 2018, ss.40 - 59. 10.19126/suje.349339
AMA ARICI ÖZCAN N,ARSLAN AYAZLAR R Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. Sakarya University Journal of Education. 2018; 8(2): 40 - 59. 10.19126/suje.349339
Vancouver ARICI ÖZCAN N,ARSLAN AYAZLAR R Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği. Sakarya University Journal of Education. 2018; 8(2): 40 - 59. 10.19126/suje.349339
IEEE ARICI ÖZCAN N,ARSLAN AYAZLAR R "Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği." Sakarya University Journal of Education, 8, ss.40 - 59, 2018. 10.19126/suje.349339
ISNAD ARICI ÖZCAN, Neslihan - ARSLAN AYAZLAR, Reyhan. "Ergen annelerine Uygulanan Ebeveyn Stresini Yönetme Programı’nın Etkililiği". Sakarya University Journal of Education 8/2 (2018), 40-59. https://doi.org/10.19126/suje.349339
Sayfa Oluşturulma Tarihi
08-05-2024 7:21

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları