Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi
Yıl: 2019 Cilt: 42 Sayı: 366 Sayfa Aralığı: 128 - 143 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 08-06-2020
Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi
Öz: Vergi uyumu modelleri genel olarak denetimve yaptırımlara odaklanmıştır. Ancak teorik veampirik literatür yalnızca denetim ve cezalandırmaüzerine kurulu vergi uyumu politikası ile başarıyaulaşamayacağı gerçeğini ortaya koymaktadır.Bu nedenle mükelleflerin vergilerini gönüllü olaraködemelerine etki eden ve uyumluluk kültürlerinigeliştiren sebepler incelenmeye başlanmıştır.Mükelleflerin vergi ödemeye yönelik tutumlarıincelenirken içsel bir motivasyon olan vergi ahlakıkavramına ulaşılmıştır. Vergi uyumunun daha iyianlaşılabilmesi için vergi ahlakına etki eden belirleyicilerintespit edilmesi gereklidir. Bu amaçlahazırlanan çalışmada ahlaki teşviklerin mükelleflerinvergilerini ödemesi için en önemli bileşenlerolduğu tespit edilmiştir. Çalışmada dünyada veTürkiye’de vergi ahlakının teorik-pratik altyapısıincelenerek vergi ahlakını etkileyen birçok belirleyicitespit edilmiştir. Kültürlerarası farklılıklardanötürü bu belirleyiciler değişebilmekle birlikte herdurumda vergi uyumu için en önemli etkenlerolduğu görülmüştür. Vergi ahlakına dair yapılançalışmalarda çeşitli yöntemlerin kullanıldığı veTürkiye’de en çok tercih edilen yöntemin anketlerolduğu dikkat çekmektedir. Türkiye’deki akademikçalışmalarda daha çok sosyo-kültürel, sosyodemografikve vergi bilinci değişkenlerinin vergiahlakı üzerindeki etkisi araştırılmıştır.
Anahtar Kelime: LİTERATURE RESEARCH FOR TAX MORALE AND DETERMİNANTS: TURKEY ASSESSMENT
Öz: Standard tax compliance models focused on sanctions. However, sanctions do not always increase tax compliance. However, the theoretical and empirical literature reveals the fact that it cannot succeed with a tax compliance policy based on control and punishment. Therefore, the reasons for the taxpayers’ paying their taxes voluntarily and improving the culture of compatibility have begun to be examined. While examining the attitudes of the taxpayers towards tax payment, the concept of tax morale, which is an internal motivation about tax payment, has been reached. In order to better understand the tax compliance, the determinants affecting tax ethics must be determined. In this study, it is determined that moral incentives are the most important components for the taxpayers to pay their taxes. In this study, examined the tax morality in the World and in Turkey theoretical-practical infrastructure has been identified many determinants affecting tax morality. Although these determinants may vary due to intercultural differences, it has been observed that they are the most important factors for tax compliance in all cases. In studies conducted on the tax morality it is noteworthy that the various methods used, and the most preferred method of the survey in Turkey. In academic studies in Turkey, impact on tax morality of variables more socio-cultural, socio-demographic and taxconsciousness were investigated.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik
- Akıncı, A. & Başol, O. (2015). Vergi Algısı Üzerine Bir Alan Araştırması: Kırklareli İlinde Yaşayan İnsanların Vergi Algısı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (43), 170-179.
- Aktan, C. C. & Çoban, H. (2006). Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler. Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi (ss.137-158). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Aktan, C.C. (2012), Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı. Çimento İşveren Dergisi, 1(26), 14-22.
- Albayrak, B. (2018), Gider Bütçeleri ve Gelir Bütçesi Sunuş Konuşması, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, http://api.maliye.gov.tr/wpcontent/ uploads/2018/11/Sn.-Bakan%C4%B1n- B%C3%BCt%C3%A7e-Sunu%C5%9FKonu% C5%9Fmas%C4%B1-PBK.pdf (Erişim Tarihi: 12.11.2018).
- Alm, J., & McClellan, C. (2012). Tax Morale And Tax Compliance From The Firm’s Perspective. Kyklos : İnternational Review For Social Sciences. Oxford: Wiley-Blackwell. 65(1), 1-17.
- Altun, N., Gürdal, T. & Beşel, F. (2017). Mükelleflerin Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları: Sakarya İli Alan Araştırması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(1), 39-48.
- Ayas, I. & Saruç, N. T. (2015). Vergi Kültürü ve Vergi Ahlakı: İtalya-Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2). 179-188.
- Bilgin, H. K. (2011). Türkiye’de Vergi Ahlakının Belirleyicileri. METU Studies in Development 38(2), 167-190
- Bilgin, C. (2014). Determinants of Tax Morale in Spain And Turkey: An Empirical Analysis. European Journal of Government and Economics, 3(1), 60-74.
- Bursalıoğlu, S. (2007). İbn-i Haldun Sosyolojisinde Asabiyet Bağları, Devlet ve Kamu Maliyesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler 5(2), 43-56.
- Brink, W. D. & Porcano, T. M. (2016). The Impact of Culture And Economic Structure on Tax Morale And Tax Evasion: A Country-Level Analysis Using SEM. In Advances in Taxation. Emerald Group Publishing Limited. 87-123
- Cvrlje, D. (2015). Tax Literacy As An Instrument of Combating And Overcoming Tax System Complexity, Low Tax Morale And Tax Non- Compliance. The Macrotheme Review, 4(3), 156- 167.
- Cyan, M. R., Koumpias, A. M. & Martinez-Vazquez, J. (2016). The Determinants of Tax Morale in Pakistan. Journal of Asian Economics, 47, 23-34.
- Çevik, S. (2012). Mükellefin Devlet Ve Toplumla Etkileşimi, Bireysel Normlar ve Vergi Ahlakı. Maliye Dergisi, 163, 258-289.
- Daude, C., Gutierrez, H., & Melguizo, A. (2013). What Drives Tax Morale? A Focus on Emerging Economies. Review of Public Economics, 207(4), 9-40.
- Dell’Anno, R. (2009). Tax Evasion, Tax Morale And Policy Maker’s Effectiveness. The Journal of Socio-Economics, 38(6), 988-997.
- Didinmez, İ. & Seçilmiş, E. (2018). İdare-Mükellef İlişkilerinin Vergi Uyumu Üzerine Etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,18(2),105-128.
- Doerrenberg, P. & Peichl, A. (2018), Tax Morale and the Role of Social Norms and Reciprocity. Evidence from a Randomized Survey Experiment. CESifo Working Paper Series No. 7149. https://ssrn.com/abstract=3237993 (Erişim Tarihi: 14.01.2019)
- Feld, L. & Frey, B. S. (2005). Tax Compliance As The Result of A Psychological Tax Contract: The Role of Incentives And Responsive Regulation. Centre for Tax System Integrity.
- Gangl, K., Torgler, B., Kirchler, E. & Hofmann, E. (2014). Effects of Supervision on Tax Compliance: Evidence From a Field Experiment in Austria. Economics Letters, 123(3), 378-382.
- Grundmann, S. & Lambsdorff, J. G. (2017). How Income And Tax Rates Provoke Cheating–An Experimental Investigation of Tax Morale. Journal of Economic Psychology, 63, 27-42.
- Hastuti, R. (2014). Tax Awareness and Tax Education: A Perception of Potential Taxpayers. International Journal of Business, Economics and Law, 5(1), 83-90.
- Hosseini Kondelaji, M., Sameti, M., Amiri, H. & Moayedfar, R. (2016). Analyzing Determinants of Tax Morale Based on Social Psychology Theory: Case Study of Iran. Iranian Economic Review, 20(4), 581-598. doi: 10.22059/ier.2016.59611
- Jackson BR & Milliron VC (1986). Tax Compliance Research: Findings, Problems, And Prospects. J. Account. Lit. 5(1):125-165.
- Işıl, A. & Saruç, N. T. (2015). Vergi Kültürü ve Vergi Ahlakı: İtalya-Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 179-188.
- İzgi, K. & Saruç, N. T. (2011). Sosyo-Kültürel Faktörlerin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: Üniversite Öğrencileri İle Yapılan Anket Çalışması. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-142.
- Kangave, J. Mascagni, G. & Moore, M. (2018) How Do We Research Tax Morale at the Subnational Level?, IDS Working Paper 506, Brighton: IDS.
- Kılıç, T. (2015). Kurum Kültürü: Bir Kamu Kuruluşunda Mevcut ve Arzulanan Kurum Kültürü Üzerine Bir Araştırma. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 58-74.
- Korlu, R. K., Gerçek, A. & Çetinkaya, Ö. (2016). Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi İle Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi. 14(28), 443-465.
- Lago-Peñas, I. & Lago-Peñas, S. (2009), The Determinants of Tax Morale in Comparative Perspective: Evidence From A Multilevel Analysis. Instituto de Estudios Fiscales. https://www.upf.edu/ ess/_pdf/.../LagoxLago2009.pdf (Erişim Tarihi: 03.01.2019)
- Luttmer, E. F. & Singhal, M. (2014). Tax Morale Journal of Economic Perspectives, 28(4), 149- 68. Molero, J. C., & Pujol, F. (2012). Walking Inside The Potential Tax Evader’s Mind: Tax Morale Does Matter. Journal of Business Ethics, 105(2), 151-162.
- Organ, İ. & Yegen, B. (2013). Vergi Bilinci ve Vergi Ahlakı Oluşumunda Muhasebe Meslek Mensuplarının Rolü: Adana Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 241-271.
- Özkan, E. (2017). Vergi Kültürü ve Ahlakının Gelişiminde Eğitim Faktörünün Rolü. E-Yaklaşım. Ocak(289). 473-486.
- Özgün, Z. & Yüksel, C. (2017). Mersin’de Vergi Mükelleflerinin Vergi Algısı, Vergi Bilinci ve Vergi Ahlakı Düzeyinin Ölçülmesi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 33-48.
- Rodriguez-Justicia, D. & Theilen, B. (2018). Education And Tax Morale. Journal of Economic Psychology, 64, 18-48.
- Sá, C., Martins, A. & Gomes, C. (2015). Tax Morale Determinants in Portugal. European Scientific Journal, ESJ, 11(10).236-254.
- Sağlam, M. (2013), Vergi Algısı ve Vergi Bilinci Üzerine Bir Araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinde Vergi Algısı ve Bilinci, Sosyoekonomi Dergisi, Ocak-Haziran, 9(19), 315-334.
- Salmina, S. V., Khafizova, A. R. & Salmin, I. V. (2015). Arrangement And Performance of On-Site Tax Auditing in The Russian Federation. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(3), 732-735.
- Saygın, Ö., Sandalcı, U. & Sezer, F. (2016). Vergi Ahlakının Belirleyicileri Bağlamında Mükelleflerin Kamu Harcamalarına Bakışı. Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 21-38.
- Seker, M. (2009). The Correlation Between The Social Genders And Reaction to Tax. Sosyoekonomi, (2), 121-134.
- Siddiqui, Z. N. (2017). Understanding The Linkage Among Public Procurement (PP), Corruption, and Tax Morale (TM) Through Agency Theory (AT): A Review. Business & Economic Review, 9(3), 258-288.
- Şahin, M. & Hatırlı, S.A. (2016), Türkiye’de Vergi Uygulamaları ve Vergi Ahlakı İlişkisi: Trabzon, Giresun ve Gümüşhane İlleri Örneği, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik
- Şentürk, S. H. (2014). Vergiye Gönüllü Uyum Sağlanmasında Fayda İlkesinin Rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(3), 129-143.
- Tekeli, R. (2011). The Determinants of Tax Morale: The Effects of Cultural Differences And Politics. Policy Research Institute, Ministry of Finance of Japan, PRI Discussion Paper Series, (11A-1). T eyyare, E. & Kumbaşlı, E. (2016). Vergi Bilinci ve Vergi Ahlakının Gelişmesinde Maliye Bölümü Eğitiminin Rolü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(16), 1-29.
- TMF Group (2018), Financial Complexity Index 2018, https://northasiacape.org.nz/media/1275/ financial-complexity-index-2018.pdf (Erişim Tarihi: 02.01.2019).
- Torgler, B. (2002, January). Direct Democracy Matters: Tax Morale And Political Participation. In Proceedings. Annual Conference on Taxation and Minutes of the Annual Meeting of the National Tax Association, Vol. 95, National Tax Association. 50-59.
- Torgler B. (2011). Tax Morale And Compliance: Review of Evidence And Case Studies for Europe. World Bank Policy Research Working Paper Series
- Tosuner, M., & Demir, İ. C. (2007). Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 1-20.
- Williams, C. C. & Horodnic, I. A. (2015). Explaining And Tackling The Shadow Economy in Estonia, Latvia And Lithuania: A Tax Morale Approach. Baltic Journal of Economics, 15(2), 81-98.
- WVS (2018a), Who we are, http://www.worldvaluessurvey. org/WVSContents.jsp (Erişim Tarihi: 08.01.2019)
- WVS (2018b), Documentation for Download, http://www.worldvaluessurvey.org/WVS Contents. jsp (Erişim Tarihi: 09.01.2019).
- Öz Yalama, G. & Gümüş, E. (2013). Vergi Kaçırma Eğilimini Etkileyen Faktörler: Eskişehir’den Bulgular. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20), 77-97.
- Yeşilyurt, Ş. (2015). Vergi Bilincinin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: Maliye ve İlahiyat Bölümü Öğrencileri Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 36-56.
- Yeşilyurt, H. (2016), Bazı Açılardan Türk Vergi Sistemi Eleştirisi: Kirli Yaşıyoruz, Temizmiş Gibi Yapıyoruz, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, OcakŞubat, 122, 235-258.
- Yücel, E. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Dışı Davranışlarının Vergi Ahlakına Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (73), 229-248.
- Vythelingum, P., Soondram, H. & Jugurnath, B. (2017). An Assessment of Tax Morale Among Mauritian Taxpayers. Journal of Accounting and Taxation, 9(1), 1-10.
APA | yıldız b (2019). Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. , 128 - 143. |
Chicago | yıldız barış Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. (2019): 128 - 143. |
MLA | yıldız barış Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. , 2019, ss.128 - 143. |
AMA | yıldız b Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. . 2019; 128 - 143. |
Vancouver | yıldız b Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. . 2019; 128 - 143. |
IEEE | yıldız b "Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi." , ss.128 - 143, 2019. |
ISNAD | yıldız, barış. "Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi". (2019), 128-143. |
APA | yıldız b (2019). Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. Vergi Sorunları Dergisi, 42(366), 128 - 143. |
Chicago | yıldız barış Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. Vergi Sorunları Dergisi 42, no.366 (2019): 128 - 143. |
MLA | yıldız barış Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. Vergi Sorunları Dergisi, vol.42, no.366, 2019, ss.128 - 143. |
AMA | yıldız b Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. Vergi Sorunları Dergisi. 2019; 42(366): 128 - 143. |
Vancouver | yıldız b Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi. Vergi Sorunları Dergisi. 2019; 42(366): 128 - 143. |
IEEE | yıldız b "Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi." Vergi Sorunları Dergisi, 42, ss.128 - 143, 2019. |
ISNAD | yıldız, barış. "Vergi Ahlakı ve Belirleyicilerine Yönelik Literatür Araştırması: Türkiye Değerlendirmesi". Vergi Sorunları Dergisi 42/366 (2019), 128-143. |