Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler

AÇIKGÖZ, Ferhan; AKKUŞ EVYAPAN, Dilek

Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler

Ferhan AÇIKGÖZ, (Düzce Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Düzce Türkiye)

Dilek AKKUŞ EVYAPAN (Düzce Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Düzce, Türkiye)

Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi

12 0

Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 142 - 146 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-01-2021

Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler

Öz:

Ruhsal hastalığı olan bireyler genellikle normal dışı kabul edilmekte ve toplum tarafından tehlikeli, etrafa zarar veren,nerede ne yapacağı belli olmayan kişiler olarak düşünülmektedir. Toplum tarafından kabul görmeyen bu davranışlarnedeniyle ruhsal hastalığı olan bireylere bir tür damgalama (etiketlendirme) yapılmaktadır. Damgalama; kişinin içindeyaşadığı toplumun normal saydığı ölçülerin dışında sayılması nedeniyle, diğer insanlardan aşağı görülmesi, kusurlu vegözden düşürülmüş olarak olumsuz değerlendirilmesidir. Damgalama nedeniyle hasta ve hasta yakınları barınma, sağlıkhizmetlerine ulaşma, işe başvuru, sosyal ilişkilerin kısıtlanması gibi durumlarla karşı karşıya gelmekte, yaşam kalitesidüşmektedir. Toplumun tutum ve inançları ruhsal hastalığı olan bireylerin yaşam kalitesini bu denli olumsuz etkilerkendamgalama ile mücadele kaçınılmazdır. Toplum lideri meslek grupların ruhsal hastalıklar hakkındaki inanç vetutumlarının bilinmesi hastalıklarının tedavisi ve rehabilitasyonu için önemlidir. Toplumdaki olumsuz tutumlarının dahahızlı ve etkili değişimi açısından topluma liderlik yapan meslek grupları önemli yere sahiptir. Bu derlemenin amacı toplumliderleri mesleklerden öğretmen, sağlık çalışanları, polis, dini lider, muhtar ve medya çalışanlarının damgalama ilemücadelede neden önemli olduğunu literatür doğrultusunda açıklamaktadır.

Anahtar Kelime:

Fighting Stigmatization in Mental Illnesses: Professional Who Have a Key Role

Öz:

Individuals suffering from mental illness are often regarded as outside of the norm and society is unsure of what to do with such people as they are considered to be dangerous and destructive to those around them. Because these behaviors are unacceptable by society, a form of stigmatization (labeling) is applied to individuals with mental illness. Stigmatization is deemed as the devaluation of a person in society because of his/her maladaptive behaviors inconsistent with social norms and criteria and the evaluation of him/her negatively as imperfect and discredited. As a result of stigmatization, people with mental illness and their family are robbed of the opportunities that define a quality life: housing, use to health care, application, jobs, and limitation of social relations. When society's attitudes and beliefs adversely affect the quality of life of individuals with mental illness, the struggle against stigmatization is unavoidable. Knowing of the beliefs and attitudes of professional leadership groups on mental illness is important both for the treatment and rehabilitation of mental diseases. Professional leadership groups have an important place in society because of their social influence and possibility to change quickly and effectively negative attitudes in society. The purpose of this article is to why the teachers, health workers, police, religious leaders, headmen and media workers are important in the fight against stigmatization in the direction of current literature.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Çam O, Bilge A, Engin E, Akmeşe Baykal Z, Turgut Öztürk E, Çakır N. Muhtarlara verilen ruhsal hastalığa yönelik damgalama ile mücadele eğitiminin etkililiğinin araştırılması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2014; 5(3): 129-36.
2. Yüksel N, Yılmaz M, Temel Örekici G. Öğretim elemanlarının ruhsal hastalıklara ve hastalara ilişkin görüşleri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2015; 6(1): 26-32.
3. Eker F, Öner Ö, Şahin S. Din görevlilerinin şizofreniye ilişkin bilgi ve tutumları (Düzce örneği). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2010; 1(2): 63-70.
4. Çam O, Çuhadar D. Ruhsal hastalığa sahip bireylerde damgalama süreci ve içselleştirilmiş damgalama. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(3): 136-40.
5. Tel H, Ertekin Pınar Ş. Ayaktan izlenen psikiyatri hastalarında içselleştirilmiş damgalama ve benlik saygısı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2012; 3(2): 61- 6.
6. Korkmaz G, Küçük L. Internalized stigma and perceived family support in acute psychiatric in patient units. Archives of Psychiatric Nursing. 2016; 30(1): 55-61.
7. Salve HR, Babu S, Rai SK, Sagara R, Kant S. Attitude about mental illness of health care providers and community leaders in rural Haryana, North India. Indian Journal of Community Health. 2014; 26(4): 374-8.
8. Patrick W, Corrigan AMY. Watson C. Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry. 2002; 1(1): 16-20.
9. Çam O, Bilge A. Türkiye’de ruhsal hastalığa / hastaya yönelik inanç, tutum ve damgalama süreci: Sistematik derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2013; 4(2):91- 101
10. Sağduyu A, Aker T, Özmen E, Ögel K, Tamar D. Halkın şizofreniye bakışı ve yaklaşımı üzerine bir epidemiyolojik araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi. 2001; 12(2): 99-110.
11.Javed Z, Naeem F, Kingdon D, Irfan M, Izhar N, Ayub M. Attitude of the university students and teachers towards mentally ill, in Lahore, Pakistan. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2006; 18(3): 55-8.
12.Crisp AH, Gelder MG, Rix S, Meltzer HI, Rowlands OJ. Stigmatisation of people with mental illnesses. The British journal of psychiatry. 2000; 177(1): 4-7.
13. Kadri N, Sartorius N. The global fight against the stigma of schizophrenia. PLoS Medicine. 2005; 2(7): 136.
14. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı 2011-2023. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 847. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı; 2011.
15. Schulze B, Richter Werling M, Matschinger H, Angermeyer MC. Crazy? So what! Effects of a school project on students' attitudes towards people with schizophrenia. Acta Psychiatrica Scandinavica. 2003;107(2):142-50.
16. Altindag A, Yanik M, Ucok A, Alptekin K, Ozkan M. Effects of an antistigma program on medical students’ attitudes towards people with schizophrenia. Psychiatry and Clinical Neurosciences. 2006; 60(3): 283-8.
17. Ke S, Lai J, Sun T, Yung MHM, Wang JCC, Austin J. Healthy young minds: The effects of a 1-hour classroom workshop on mental illness stigma in high school students. Community Ment Health J. 2015; 51(3): 329-37.
18. Thornicroft G, Brohan E, Kassam A, Lewis-Holmes E. Reducing stigma and discrimination: Candidate interventions. International Journal of Mental Health Systems. 2008; 2(1): 3.
19.Chan JY, Mak WW, Law LS. Combining education and video-based contact to reduce stigma of mental illness: “The Same or Not the Same” anti-stigma program for secondary schools in Hong Kong. Social Science & Medicine. 2009; 68(8): 1521-6.
20. Oban G, Küçük L. Damgalama erken yaşlarda başlar. Gençlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayla mücadelede eğitimin rolü. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2011; 2(3):141-8.
21. Gulliver A, Griffiths KM, Christensen H. Perceived barriers and facilitators to mental health help-seeking in young people: A systematic review. BMC Psychiatry. 2010; 10: 113.
22. Sakellari E, Leino Kilpi H, Kalokerinou Anagnostopoulou A. Educational interventions in secondary education aiming to affect pupils' attitudes towards mental illness: A review of the literature. Journal of psychiatric and mental health nursing. 2011; 18(2): 166-76.
23. Yamaguchi S, Mino Y, Uddin S. Strategies and future attempts to reduce stigmatization and increase awareness of mental health problems among young people: A narrative review of educational interventions. Psychiatry and Clinical Neurosciences. 2011; 65(5): 405-15.
24. Hugginsa A,Weistb MD, McCallb M, Kloosb B, Millerb E, Georgeb MW. Qualitative analysis of key informant interviews about adolescent stigma surrounding use of school mental health services. International Journal of Mental Health Promotion. 2016; 18(1): 21-32.
25.Rickwood DJ, Deane FP, Wilson CJ. When and how do young people seek professional help for mental health problems? Med J Aust. 2007; 187(7): 35-9.
26. Yaman E, Güngör H. Damgalama eğilimine ilişkin öğretmen görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2014; 7(18): 823-51.
27.Cooke A, King J, Greenwood K. We could end up in a lot of trouble: Teachers’ communications with young children about mental health. Journal of Public Mental Health. 2016; 15(2):103-14.
28. Mueller J, Callanan MM, Kathryn G. Communications to children about mental illness and their role in stigma development: An integrative review. J Ment Health. 2016; 25(1): 62-70.
29.Bağ B. Ekinci M. Sağlık personelinin ruhsal sorunları olan bireylere yönelik tutumlarının araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 2005; 3(11): 107- 27.
30. Arkan B, Bademli K, Duman Çetinkaya Z. Sağlık Çalışanlarının ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar: Son 10 yılda Türkiye’de yapılan çalışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(2): 214-31.
31. Aker T, Özmen E, Ögel K, Sağduyu A, Uğuz Ş, Tamar D ve ark. Birinci basamak hekimlerinin şizofreniye bakış açısı. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2002; 3(1): 5- 13.
32. Winkler P, Mladá K, Janoušková M, Weissová A, Tušková E, Csémy L, et al. Attitudes towards the people with mental illness: Comparison between Czech medical doctors and general population. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 2016; 51(9): 1265-73.
33. Kukulu K, Ergün G. Stigmatization by nurses against schizophrenia in Turkey: A questionnaire survey. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2007; 14(3): 302-9.
34. Lamb HR, Weinberger LE, DeCuir WJ. The police and mental health. Psychiatric Services. 2002; 53(10): 1266-71.
35. Livingston JD, Desmarais SL, Verdun-Jones S, Parent R, Michalak E, Brink J. Perceptions and experiences of people with mental illness regarding their interactions with police. International Journal of Law and Psychiatry. 2014; 37(4): 334-40.
36. Kimhi R, Barak Y, Gutman J, Melamed Y, Zohar M, Barak I. Police attitudes toward mental illness and psychiatric patients in Israel. J Am Acad Psychiatry Law. 1998; 26(4): 625-30.
37. Tang Y L, Sevigny R, Mao PX, Jiang F, Cai Z. Helpseeking behaviors of Chinese patients with schizophrenia admitted to a psychiatric hospital. Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research. 2007; 34(2): 101-7.
38. Sarıkoç G, Demiralp M, Özşahin A, Açıkel C. Ruhsal hastalıklarda yardım arama: Hasta yakınlarının tutumlarına yönelik bir çalışma. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015; 4(1): 32-8.
39. Leavey G, Loewenthal K, King M. Challenges to sanctuary: The clergy as a resource for mental health care in the community. Social Science & Medicine. 2007; 65(3): 548-59.
40. Güleç G, Yenilmez Ç, Ay F. Bir Anadolu şehrinde psikiyatri kliniğine başvuran hastaların hastalık açıklama ve çare arama davranışları. Klinik Psikiyatri. 2011; 14(3): 131-42.
41. Yalvaç DH, Kotan Z, Ünal S. Şizofreni hastalarında çare arama davranışı ve ilişkili faktörler: Türkiye’nin doğusunda ve batısındaki iki popülasyon arasında karşılaştırmalı bir çalışma. Düşünen Adam. 2015; 28(2):154-61.
42. Göküş M, Bayrakçı E, Alptürker H. Mahalle yönetimi ve mahalle muhtarlarının vatandaşlar tarafından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2013; 18(2): 31-45.
43. Aker S, Dündar C, Pekşen Y. Sokaktakiler, yazılı basın ve damgalama. Aile ve Toplum. 2007; 3(11): 83-90.
44.Boke O, Aker S, Aker AA, Sarisoy G, Sahin AR. Schizophrenia in Turkish newspapers. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology. 2007; 42(6): 457-61.

APA	AÇIKGÖZ F, AKKUŞ EVYAPAN D (2018). Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. , 142 - 146.
Chicago	AÇIKGÖZ Ferhan,AKKUŞ EVYAPAN Dilek Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. (2018): 142 - 146.
MLA	AÇIKGÖZ Ferhan,AKKUŞ EVYAPAN Dilek Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. , 2018, ss.142 - 146.
AMA	AÇIKGÖZ F,AKKUŞ EVYAPAN D Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. . 2018; 142 - 146.
Vancouver	AÇIKGÖZ F,AKKUŞ EVYAPAN D Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. . 2018; 142 - 146.
IEEE	AÇIKGÖZ F,AKKUŞ EVYAPAN D "Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler." , ss.142 - 146, 2018.
ISNAD	AÇIKGÖZ, Ferhan - AKKUŞ EVYAPAN, Dilek. "Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler". (2018), 142-146.

APA	AÇIKGÖZ F, AKKUŞ EVYAPAN D (2018). Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(3), 142 - 146.
Chicago	AÇIKGÖZ Ferhan,AKKUŞ EVYAPAN Dilek Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 8, no.3 (2018): 142 - 146.
MLA	AÇIKGÖZ Ferhan,AKKUŞ EVYAPAN Dilek Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.8, no.3, 2018, ss.142 - 146.
AMA	AÇIKGÖZ F,AKKUŞ EVYAPAN D Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 8(3): 142 - 146.
Vancouver	AÇIKGÖZ F,AKKUŞ EVYAPAN D Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 8(3): 142 - 146.
IEEE	AÇIKGÖZ F,AKKUŞ EVYAPAN D "Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler." Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8, ss.142 - 146, 2018.
ISNAD	AÇIKGÖZ, Ferhan - AKKUŞ EVYAPAN, Dilek. "Ruhsal Hastalıklarda Damgalama ile Mücadele: Anahtar Rol Üstlenen Meslekler". Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 8/3 (2018), 142-146.