Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi
Yıl: 2021 Cilt: 10 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1758 - 1770 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33206/mjss.918786 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi
Öz: İnsanoğlu, yaşam standardını yükseltmek için sürekli bir çaba içerisinde olmuştur. Ancak daha sağlıklı, bilinçli ve kaliteli yaşam standartlarına ulaşmanın yolu genellikle iktisadi zaman serileri arasındaki ilişkilerin doğru bir şekilde belirlenmesi ve dolayısıyla daha iyi bir kalkınma stratejisi geliştirmesi ile mümkün olabilir. Bu amaç doğrultusunda; bu çalışmada 1996-2019 yılları arasındaki yıllık veriler kullanılarak Türkiye’nin eğitim, sağlık ve Ar-Ge harcamalarının ekonomik büyümesi üzerine olan etkileri incelenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde ARDL sınır testi ve ilişkilerin yönünün belirlenmesinde de Toda-Yamamoto nedensellik testi kullanılmıştır. Analizler, %5 anlamlılık düzeyinde uzun dönemde eğitim, sağlık ve Ar-Ge harcamaları ile GSYİH arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğunu göstermiştir. Ayrıca, Toda-Yamamoto testi ise her bir değişken ile GSYİH arasındaki nedensellik ilişkinin çift yönlü olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak; eğitim, sağlık ve Ar-Ge alanlarında yapılan iyileştirmelerin gelir düzeyini ve dolayısıyla yaşam kalitesini artırdığı söylenebilir. Bu nedenle, Türkiye’de devletin bu alanlara yapacağı yatırımlar önem arz etmekte ve ilgili kurumların bu alanlara yönelik politikalar geliştirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelime: Determining the Relationship between Education, Health and R&D Expenditures with Economic Growth Using ARDL Boundary Test
Öz: Mankind is in a constant effort to increase their living standards. However, the way to reach healthier, conscious and quality living standards generally depends on determining the relationships between economic time series in a healthy way and therefore developing a better development strategy. In accordance with this purpose; using annual data for the years between 1996-2019 in this study, its impacts on the economic growth of Turkey's education, health and R&D expenditures were examined. In the study, ARDL boundary test was used to determine the relationships between variables and the Toda-Yamamoto test causality test was used to determine the direction of the relationships. Analysis results showed that there is a significant and positive relationship between education, health and R&D expenditures and GDP in the long run at the 5% significance level. In addition, Toda-Yamamoto test results showed that the causality relationship between each variable and GDP is two-way. As a result, arrangements to be made in the education, health and the R&D area will improve income level and quality of life. Therefore, investment the government of Turkey to these areas is important. In this context, the relevant institutions to develop policies in these areas are recommended.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akdağ, İ. (2019). Türkiye’de Trafik Kazaları Ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 225–248. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/868604
- Akıncı, A. (2017). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi. Maliye Dergisi, 173, 387–397. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/173-08.pdf
- Alper, A. (2017). Türkiye’de Savunma, Sağlık ve Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri. Uluslararası Ticarect ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 59–70. https://doi.org/10.30711/utead.351556
- Altun, Y., İşleyen, Ş. ve Görür, Ç. (2018). Türkiye’de Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: 1999-2017. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 223–244. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/666931
- Baldacci, E., Clements, B., Gupta, S. ve Cui, Q. (2008). Social Spending, Human Capital, and Growth in Developing Countries. World Development, 36(8), 1317–1341. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2007.08.003
- Başar, S., Künü, S. ve Bozma, G. (2016). Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Iğd Üniv Sos Bil Der, 10, 189–204. Erişim adresi: http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/1429527102_10_Bozma_(189-204).pdf
- Coşkun, H. ve Eygü, H. (2020). Ar-Ge harcamaları ve ihracat ilişkisinin incelenmesi: Türkiye Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 233-242. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/anemon/issue/58192/761623
- Çalcalı, Ö. (2019). Türkiye’de Kamu Eğitim Harcamalarının Gelişimi ve OECD Ülkeleri ile PISA Etkinlik Karşılaştırması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 449–474. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/907608
- Demir, Y. ve Görür, Ç. (2020). OECD Ülkelerine Ait Çeşitli Enerji Tüketimleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Panel Eşbütünleşme Analizi ile İncelenmesi. Ekoist: Journal of Econometrics and Statistics, 32, 15–33. https://doi.org/10.26650/ekoist.2020.32.0005
- Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427–431. https://doi.org/10.1080/01621459.1979.10482531
- Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49(4), 1057–1072. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1912517?seq=1
- Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and Error Correction : Representation , Estimation , and Testing. Econometrica, 55(2), 251–276. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1913236?seq=1
- Erdoğan, S. ve Bozkurt, H. (2008). Türkiye’de Yaşam Beklentisi–Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli ile Bir Analiz. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, III(I), 25–38. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/40506
- Eriçok, R. E. ve Yılancı, V. (2013). Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, VIII(I), 87–101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/40372
- Eygü, H. ve Coşkun, H. (2020). Türkiye'de beşeri sermaye, inovasyon ve ekonomik büyüme ilişkisinin ekonometrik analizi (1995-2018). Iğdır University Journal of Social Sciences, (23), 503-522. Erişim adresi: http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/1711012370_20_Eygu_(503-522).pdf
- Ghorbel, A. ve Kalai, M. (2016). Health Expenditure, Human Capital and Economic Growth in Tunisia: an ARDL Bounds Testing Approach. Journal of Business Management and Economics, 4(08), 36–45. https://doi.org/10.15520/jbme.2016.vol4.iss8.218.pp36-45
- Granger, C. W. J. (1981). Some Properties of Time Series Data and Their Use in Econometric Model Specification. Journal of Econometrics, 16(1), 121–130. https://doi.org/10.1016/0304-4076(81)90079-8
- Gujarati, D. N. ve Porter, D. C. (2009). Basic Econometrics (5th ed.). New York: McGraw-Hill/Irwin.
- Ifa, A. ve Guetat, I. (2018). Does public expenditure on education promote Tunisian and Moroccan GDP per capita? ARDL approach. Journal of Finance and Data Science, 4, 234–246. https://doi.org/10.1016/j.jfds.2018.02.005
- İğdeli, A. (2019). Ar-Ge ve Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. MANAS Journal of Social Studies, 8(3), 2517–2538. https://doi.org/10.33206/mjss.520848
- Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (1994). Türkiye Ekonomisi (10. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Kızıl, B. C. ve Ceylan, R. (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi : Türkiye Örneği. Journal of Yasar University, 13(50), 197–209. https://doi.org/10.19168/jyasar.343055
- Köprücü, Y. ve Sarıtaş, T. (2017). Türkiye’de Eğitim ve Ekonomik Büyüme: Eşbütünleşme Yaklaşımı. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 77–89. https://doi.org/10.17541/optimum.292018
- Kouton, J. (2018). Education Expenditure and Economic Growth: Some Empirical Evidence from Côte d’Ivoire. Journal of Economics and Sustainable Development, 9(14), 22–34. https://doi.org/10.1353/jda.0.0025
- Mah, J. S. (2000). An Empirical Examination of the Disaggregated Import Demand of Korea - The Case of Information Technology Products. Journal of Asian Economics, 11, 237–244. https://doi.org/10.1016/S1049-0078(00)00053-1
- Meçik, O. ve Koyuncu, T. (2020). Türkiye’de Göç ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Toda- Yamamoto Nedensellik Testi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(3), 2618–2635. https://doi.org/10.15869/itobiad.748770
- Narayan, P. K. (2004). Fiji’s Tourism Demand: The ARDL Approach to Cointegration. Tourism Economics, 10(2), 193–206. https://doi.org/10.5367/000000004323142425
- Narayan, P. K. ve Smyth, R. (2006). What Determines Migration Flows From Low-Income to High-Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-U.S. Migration 1972-2001. Contemporary Economic Policy, 24(2), 332–342. https://doi.org/10.1093/cep/byj019
- Nasiru, I. ve Usman, H. M. (2012). Health Expenditure and Economic Growth Nexus: An ARDL Approach for the Case of Nigeria. JORIND, 10(3), 95–100. https://doi.org/10.22610/jebs.v3i4.277
- Özcan, B. (2017). ARDL Model Bounds Test Approach: the Case of Turkey (Master Thesis). Graduate School of Science and Engineering of Hacettepe University, Ankara.
- Pamuk, M. ve Bektas, H. (2014). Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 77–90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1025019
- Pata, U. K., Yurtkuran, S. ve Kalça, A. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Marmara Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 38(2), 255–271. https://doi.org/10.14780/muiibd.281411
- Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (1999). An Autoregressive Distributed-Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis. Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium, Strom, S. (Ed.) Cambridge University Press, 371–413. https://doi.org/10.1017/ccol521633230.011
- Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335–346. https://doi.org/10.1093/biomet/75.2.335
- Riyath, M. I. M. (2018). Toda and Yamamoto Causality Test between US $ Exchange Rates and Stock Market Prices in Sri Lanka. South Asian Journal of Social Studies and Economics, 2(3), 1–9. https://doi.org/10.9734/sajsse/2018/v2i325852
- Sunde, T. (2017). Education Expenditure and Economic Growth in Mauritius: An Application of the Bounds Testing Approach. European Scientific Journal, 13(22), 70–81. https://doi.org/10.19044/esj.2017.v13n22p70
- Tarı, R. ve Alabaş, M. M. (2017). The Relationship Between R&D Expenditures and Economic Growth: the Case of Turkey (1990–2014). AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 1–17. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/528847
- Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225–250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8
- Uçak, S., Kuvat, Ö. ve Aytekin, A. G. (2018). Türkiye’de ARGE Harcamaları–Büyüme İlişkisi: ARDL Yöntemi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 129–160. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.439428
| APA | Demir Y (2021). Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. , 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| Chicago | Demir Yıldırım Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. (2021): 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| MLA | Demir Yıldırım Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. , 2021, ss.1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| AMA | Demir Y Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. . 2021; 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| Vancouver | Demir Y Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. . 2021; 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| IEEE | Demir Y "Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi." , ss.1758 - 1770, 2021. 10.33206/mjss.918786 |
| ISNAD | Demir, Yıldırım. "Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi". (2021), 1758-1770. https://doi.org/10.33206/mjss.918786 |
| APA | Demir Y (2021). Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. Manas Journal of Social Studies, 10(3), 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| Chicago | Demir Yıldırım Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. Manas Journal of Social Studies 10, no.3 (2021): 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| MLA | Demir Yıldırım Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. Manas Journal of Social Studies, vol.10, no.3, 2021, ss.1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| AMA | Demir Y Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. Manas Journal of Social Studies. 2021; 10(3): 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| Vancouver | Demir Y Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi. Manas Journal of Social Studies. 2021; 10(3): 1758 - 1770. 10.33206/mjss.918786 |
| IEEE | Demir Y "Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi." Manas Journal of Social Studies, 10, ss.1758 - 1770, 2021. 10.33206/mjss.918786 |
| ISNAD | Demir, Yıldırım. "Eğitim, Sağlık ve AR-GE Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi ile Belirlenmesi". Manas Journal of Social Studies 10/3 (2021), 1758-1770. https://doi.org/10.33206/mjss.918786 |
