ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Hakan SARIÇAM, (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Sivas, Türkiye)
Fadime İŞCEN KARASU, (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Sivas, Türkiye)
Emine SEÇİL KARAMUKLU (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü, Sivas, Türkiye)
Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
8 0
Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 805 - 822 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-07-2023

ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Öz:
Bu çalışmanın amacı Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Yaşam Kalitesi Ölçeği-Ebeveyn Formunun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Ölçeğin psikometrik özellikleritest tekrar test, Cronbach alfa iç tutarlık, doğrulayıcı faktör analizi ve eş zamanlı ölçütgeçerliliği aracılığıyla incelenmiştir. Çalışmanın katılımcılarını Sivas ilinde zihinsel engelli tanısı almış 394 (129 kız, 263 erkek) çocuk ve onların ebeveyni oluşturmaktadır. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre 6 faktörlü(Fiziksel sağlık, Pozitif duygular, Negatif duygular, Sosyal etkileşim,Boş zaman-açık hava etkinlikleri ve Bağımsızlık)model/yapı,kabul edilebilir uyum iyiliği değerlerine sahiptir[CMIN/sd=2.10; (p=.00), RMSEA=.053, CFI=.91veTLI=.90]. Eş zamanlı ölçek geçerliği çalışmasındaZihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Yaşam Kalitesi Ölçeği ile Yaşam Doyumu Ölçeği arasında pozitif anlamlı ilişki (r= .42)bulunmuştur. Cronbach alfa iç tutarlık güvenirlik katsayıları ölçeğin bütünü için α=.92 ve alt boyutlar için sırasıyla α=.75, .78, .81, .86, .85,.84 olarak hesaplanmıştır. Test tekrar test güvenirlik katsayısı ölçeğin bütünü için r=.99 çıkmıştır. Ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyonları.43ile.73arasındasıralanmaktadır.Tüm bu sonuçlar ölçeğin,kabul edilebilir geçerlik ve yüksek güvenirlik değerlerine sahip olduğunu; ayrıca zihinsel engelli çocukların yaşam kalitesinidoğru bir şekilde değerlendirmek için kullanılabileceğinigöstermektedir
Anahtar Kelime: Yaşam kalitesi Zihinsel engelli Ölçek Uyarlama

TURKISH ADAPTATION OF THE QUALITY OF LIFE INVENTORY-DISABILITY (QI-DISABILITY): VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz:
The aim of this research is to examine the validity and reliability of the Turkish version of the Quality of Life Inventory-Disability (QI-Disability). The psychometric properties of the scale were investigated by test re-test, Cronbach’s alpha, confirmatory factor analysis, and concurrent validity methods. The participants of the research were 394 (129 girls and 263 boys) children who were diagnosed with intellectual disability in Sivas. According to the results of confirmatory factor analysis, the six-dimensional QI-disability model (physical health, positive emotions, negative emotions, social interaction, leisure and the outdoors, and independence) was a good fit [CMIN/df =2.10; (p=.00), RMSEA =.053, CFI =.91, and TLI =.90]. In the concurrent validity, a significant positive relationship (r=.42) was found between the QI-Disability and the Life Satisfaction Scale. The Cronbach’s alpha internal consistency coefficient was found as α=.92 for the whole scale and also α=.75, .78, .81, .86, .85, .84 respectively for subscales. For the entire scale, the test-retest reliability coefficient was.99. The corrected item-total correlations of the QI-Disability ranged from.43 to.73. Overall findings demonstrated that this scale had acceptable validity and high reliability scores and that it may be used in order to measure the degree of quality of life in children with disabilities accurately.
Anahtar Kelime: Quality of life Intellectual disability Scale Adaptation.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acarlar, F. (2013). Kaynaştırma modeli ve özel gereksinimli çocukların özellikleri. B. Sucuoğlu ve H. Bakkaloğlu (Ed.). Okul öncesinde kaynaştırma: Ne, ne zaman, nerede, neden, nasıl, kim? (s. 26). (Birinci basım). Kök Yayıncılık.
  • Alpar, R. (2014). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik - güvenirlik. Detay Yayıncılık.
  • American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (Fifth ed.). American Psychiatric Publishing.
  • American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD). (2021). Definition of Intellectual Disability. 22.04.2022 tarihinde https://www.aaidd.org/intellectual-disability/definition adresinden erişildi.
  • Ayre, C., & Scally A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: Revisiting the original methods of calculation. Measurement and evaluation in counseling and development, 47(1), 79–86. https://doi.org/10.1177/0748175613513808
  • Beğli, S. (2016). Hafif ve orta derecede zihinsel engeli olan çocukların annelerinin yaşam kalitesinin incelenmesi kontrol grubu ile karşılaştırılarak yaşam kalitesine etki eden faktörlerin belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Canarslan, H. & Ahmetoğlu, E. (2015). Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşam kalitesinin İncelenmesi. Trakya üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 17(1), 13-31.
  • Cicchetti, D. V. (1994). Guidelines, criteria, and rules of thumb for evaluating normed and standardized assessment instruments in psychology. Psychological assessment, 6(4), 284–290. https://doi.org/10.1037/1040-3590.6.4.284
  • Cronbach, L. J., & Meehl, P. E. (1955). Construct validity in psychological tests. Psychological bulletin, 52(4), 281–302. https://doi.org/10.1037/h0040957
  • Çivi, S., Kutlu, R., & Çelik, H. H. (2011). Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler, Gülhane tıp dergisi, 4(53), 248-253.
  • Dağlı, A. & Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik sosyal bilimler dergisi, 15(59), 1250-1262. https://doi.org/10.17755/esosder.75955
  • Davis, L. L.(1992). Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied nursing research, 5(4), 194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05)80008-4
  • Demirhan, H. (2014). Zihinsel engelli ve sınır zekâ kapasitesine sahip çocuk ve ergenlerin ebeveynlerinde aile yükü ve yaşam kalitesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
  • Diener, E. (2006). Guidelines for national indicators of subjective well-being and ill-being. Journal of happiness studies: An interdisciplinary forum on subjective well-being, 7(4), 397–404. https://doi.org/10.1007/s10902-006-9000-y
  • Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of personality assessment, 49(1), 71-75.
  • Downs, J., Jacoby, P., Leonard, H., Epstein, A., Murphy, N., Davis, E., ...Williams, K. (2019). Psychometric properties of the quality of life inventory-disability (QI-Disability) measure. Quality of life research, 28(3), 783-794. https://doi.org/10.1007/s11136-018- 2057-3
  • Erbilir-Gönültaş, S. G. (2019). Zihinsel engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin bakım yükü, sosyal destek düzeyleri ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
  • Eripek, S. & Vuran, S. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocukların eğitimi. A.G. Akçamete (Ed.), Genel eğitim okullarında özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitimi içinde (ss.245-282). Kök Yayıncılık.
  • Eser, E. (2006). Sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin kavramsal temelleri ve ölçümü, sağlıkta yaşam kalitesi. Celal Bayar üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü sağlıkta birikim dergisi, 1(2), 1-5.
  • Gülsün, İ. (2021). Okul öncesi dönemde zihinsel yetersizliği olan çocuk annelerinin aile yaşam kalitesi algılarının incelenmesi. Kesit akademi dergisi, 7(27), 134-145. https://doi.org/10.29228/kesit.50682
  • Gülsün, İ., & Cavkaytar, A. (2021). Zihinsel yetersizliği olan çocuk ailelerinin aile yaşam kalitesine ilişkin sistematik bir derleme. Uludağ üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 34(Özel Sayı), 38-83. https://doi.org/10.19171/uefad.837001
  • Güngör, N. B., Yılmaz, A., & İlhan, E. L. (2019). Yaşam kalitesi bağlamında özel bir sporcunun kazanımları: Ebeveyn görüşleri doğrultusunda bir durum çalışması. Ankara üniversitesi eğitim bilimleri fakültesi özel eğitim dergisi, 20(3), 421-443. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.488740
  • Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic journal of business research methods, 6(1), 53- 60. https://doi.org/10.21427/D7CF7R
  • Işıklı, B., Kalyoncu, C. & Arslantaş, D. (2007). Eskişehir Mahmudiye’de 35 yaş ve üzeri kişilerde yaşam kalitesi. Toplum hekimliği bülteni, 26(3), 7-12.
  • İnalı, Ç. (2012). Zihinsel ve/veya bedensel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin yaşam kalitesi ile tükenmişlik düzeylerine anneye verilen eğitimin ve danışmanlığın etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
  • Kenny, D. A. & McCoach, D. B. (2003). Effect of the number of variables on measures of fit in structural equation modeling. Structural equation modeling, 10(3), 333–351. https://doi.org/10.1207/S15328007SEM1003_1
  • Koo, T. K., & Li, M. Y. (2016). A guideline of selecting and reporting intraclass correlation coefficients for reliability research. Journal of chiropractic medicine, 15(2), 155–163. https://doi.org/10.1016/j.jcm.2016.02.012
  • Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
  • Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.
  • MacCallum, R. C., Browne, M. W., & Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological methods, 1(2), 130–149. https://doi.org/10.1037/1082-989X.1.2.130
  • Meral, B. F., & Cavkaytar, A. (2013). Beach Center Aile Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin Türkçe uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve bilim, 38(170), 48-60.
  • Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmi Gazete.
  • Mukaka, M. M. (2012). Statistics corner: A guide to appropriate use of correlation coefficient in medical research. Malawi medical journal, 24(3), 69-71.
  • Müezzinoğlu, T. (2005). Yaşam Kalitesi. Üroonkoloji Derneği 2004 Güz Dönemi Konuşması. Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi.
  • Nunnally, J., & Bernstein, I. (1994). Psychometric theory. NY: McGraw-Hill.
  • Özgür, B. G., Aksu, H., & Eser, E. (2017). Turkish validity and reliability of quality of life in autism questionnaire-parent version. Anatolian journal of psychiatry, 18(4), 344-352. Turkish. doi:10.5455/apd.249390.
  • Özyurt, Ö. (2011). Hafif zihinsel engelli çocuğu olan annelerin algıladıkları aile işleyişi ve aile yaşam kalitesinin sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
  • Park, J., Marquis, J., Hoffman, L., Turnbull, A., Poston, D., Mannan, H., Wang, M., & Nelson, L. (2003). Assessing the family quality of life as the service outcome. Journal of intellectual disability research, 47, 467-84.
  • Rice, R. W., Frone, M. R., & McFarlin, D. B. (1992). Work-nonwork conflict and the perceived quality of life. Journal of organizational behavior, 13(2), 155–168.
  • Sarıçam, H., & Akın, A. (2015). Tekrarlayan Olumsuz Öz-Derin Düşünce Ölçeği Türkçe Formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya university journal of education (SUJE), 5(1), 55-69.
  • Shi, D., Lee, T., & Maydeu-Olivares, A. (2019). Understanding the Model Size Effect on SEM Fit Indices. Educational and psychological measurement, 79(2), 310–334. https://doi.org/10.1177/0013164418783530
  • Sucuoğlu, B. (2009). Zihin engelliler ve eğitimleri. Kök Yayıncılık.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
  • Taber, K. S. (2017). The use of Cronbach’s alpha when developing and reporting research instruments in science education. Research in Science Education, 48, 1273-1296. https://doi.org/10.1007/s11165-016-9602-2
  • Tekinarslan, İ. Ç. (2010). Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler. H. İ. Diken (Ed.). Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim (s. 135-166). PegemA Yayınevi.
  • Uzunçayır, D. (2016). Özel gereksinimli bireylerde su içi aktivitelerin sosyal beceri ve yaşam kalitesine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gedik Üniversitesi, İstanbul.
  • Veneziano, L. & Hooper, J. (1997). A method for quantifying content validity of health- related questionnaires. American journal of health behavior, 21(1), 67-70.
  • Yılmaz, A., Şentürk, U., & Demir, E. (2015). Zihinsel engellilerde fiziksel aktiviteye yönelik uygulamaların içerik analizi. Akademik sosyal araştırmalar dergisi, 3(13), 312-327.
APA SARIÇAM H, İŞCEN KARASU F, SEÇİL KARAMUKLU E (2023). ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. , 805 - 822.
Chicago SARIÇAM Hakan,İŞCEN KARASU Fadime,SEÇİL KARAMUKLU Emine ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. (2023): 805 - 822.
MLA SARIÇAM Hakan,İŞCEN KARASU Fadime,SEÇİL KARAMUKLU Emine ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. , 2023, ss.805 - 822.
AMA SARIÇAM H,İŞCEN KARASU F,SEÇİL KARAMUKLU E ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. . 2023; 805 - 822.
Vancouver SARIÇAM H,İŞCEN KARASU F,SEÇİL KARAMUKLU E ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. . 2023; 805 - 822.
IEEE SARIÇAM H,İŞCEN KARASU F,SEÇİL KARAMUKLU E "ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI." , ss.805 - 822, 2023.
ISNAD SARIÇAM, Hakan vd. "ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI". (2023), 805-822.
APA SARIÇAM H, İŞCEN KARASU F, SEÇİL KARAMUKLU E (2023). ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 805 - 822.
Chicago SARIÇAM Hakan,İŞCEN KARASU Fadime,SEÇİL KARAMUKLU Emine ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , no.32 (2023): 805 - 822.
MLA SARIÇAM Hakan,İŞCEN KARASU Fadime,SEÇİL KARAMUKLU Emine ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol., no.32, 2023, ss.805 - 822.
AMA SARIÇAM H,İŞCEN KARASU F,SEÇİL KARAMUKLU E ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (32): 805 - 822.
Vancouver SARIÇAM H,İŞCEN KARASU F,SEÇİL KARAMUKLU E ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2023; (32): 805 - 822.
IEEE SARIÇAM H,İŞCEN KARASU F,SEÇİL KARAMUKLU E "ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, , ss.805 - 822, 2023.
ISNAD SARIÇAM, Hakan vd. "ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÇOCUKLARIN YAŞAM KALİTESİ ÖLÇEĞİ-EBEVEYN FORMUNUN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 32 (2023), 805-822.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 6:12

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları