Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik

TAYCAN ERDOĞAN, Serap; ÇELİK, CİHAT; TAYCAN, OKAN

Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik

Okan TAYCAN, (Sağlık Bakanlığı, Tokat Devlet Hastanesi, Psikiyatri Kliniği, Tokat, Türkiye)

Serap TAYCAN ERDOĞAN, (Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Tokat, Türkiye)

Cihat ÇELİK (Muş Alparslan Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Muş, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

17 2

Yıl: 2013 Cilt: 24 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 182 - 191 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik

Öz:

Amaç: 2005 yılından bu yana uygulanmakta olan Devlet Hizmet Yükümlülüğünün (DHY) hekimler üzerindeki etkilerinin tükenmişlik ekseninde incelenmesi hedeflenmiştir. Yöntem: Kesitsel betimleyici epidemiyolojik özellikte bir araştırma olup örneklem grubu Muş il sınırları içinde çalışan tüm hekimlerden oluş- muştur. Deneklere ayrıntılı sosyodemografik ve mesleki bilgileri sorgu- layan form yanında Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ), Beck Dep- resyon Ölçeği, İş Doyumu Ölçeği (İDÖ), Yaşam Doyumu Ölçeği, Ça- lışanlar için Yaşam Kalitesi Ölçeği (ÇYKÖ) ve Genel Sağlık Anketi-12 uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan 139 hekimin 100ü (%71) DHYyi yeri- ne getiren hekimlerden oluşmuştur. DHY olan hekimler olmayanlarla karşılaştırıldığında bu hekimlerde anlamlı olarak yaşam doyumu ve ya- şam kalitesinin daha düşük, tükenmişlik, genel psikiyatrik belirti ve psi- kolojik stres düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. DHY olan hekimlerde tükenmişlik düzeyi ile çalışmada kullanılan diğer öl- çek puanları arasında MTÖ-Kişisel Başarı alt ölçeği ile İDÖ ve ÇYKÖ- Eşduyum Yorgunluğu alt ölçeği dışında kalanlarda, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Depresif belirti düzeyi ve günlük bakı- lan ortalama hasta sayısının tükenmişliğin üç alt boyutunu; iş doyumu düzeyinin duygusal tükenmişlik ve duyarsızlaşmayı; yaşam doyumu dü- zeyinin duygusal tükenmişliği; cinsiyetin (kadın) kişisel başarıyı yorda- dığı saptanmıştır. Sonuç: DHY olan hekimlerde tükenmişlik düzeyi yüksek bulunmuş olup başta DHY uygulaması ile ilgili faktörler olmak üzere çeşitli değiş- kenlerle ilişkisi ve yordayıcıları tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Davranış Bilimleri

The ımpact of compulsory health service on physicians and burnout in a province in eastern anatolia

Öz:

Objective: The Compulsory Health Service (CHS) for physicians has been in place since 2005. The aim of this study was to investigate the impact of the CHS on physicians and the factors associated with burnout. Method: The sample group consisted of all physicians working within the province of Muş in this cross-sectional, descriptive, epidemiological study. All participants were assessed using the Maslach Burnout Inventory (MBI), the Beck Depression Inventory, the Job Satisfaction Scale (JSS), the Satisfaction with Life Scale, the Professional Quality of Life Scale (ProQOL) and the General Health Questiannaire-12, along with a detailed sociodemographic and professional data form. Results: A total of 139 physicians participated in this study, and 100 of them (71%) were fulfilling the CHS. Physicians who fulfilled the CHS were found to have lower levels of job satisfaction and professional quality of life. They also had higher levels of depression, general psychiatric symptoms, and psychological stress. The relationships between the level of burnout in physicians fulfilling the CHS and the scores from the scales used in the study were statistically significant except those between MBI-Personal Accomplishment, JSS, and ProQOL-Compassion Fatigue subscales. The extent of depressive symptoms and the daily number of patients were predictors of all three subscales of burnout. Job satisfaction was a predictor of both emotional exhaustion and depersonalization, while life satisfaction was a predictor of emotional exhaustion, and gender was a predictor of personal accomplishment. Conclusion: The level of burnout among physicians who had fulfilled the CHS was high. The factors and predictors associated with burnout were discussed.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahola K, Honkonen T, Kivimaki M ve ark. (2006) Contribution of burnout to the association between job strain and depresssion: the health 2000 study. J Occup Environ Med 48:1023-30.
Arslan H, Ünal M, Aslan O ve ark. (1996) Pratisyen hekimlerde tükenme düzeyleri. Düşünen Adam 9:48-52.
Aslan D, Kiper N, Karaağaoğlu E ve ark. (2005) Türkiyede tabip odalarına kayıtlı olan bir grup hekimde tükenmişlik sendromu ve etkileyen faktörler. Ankara, Türk Tabipleri Birliği Yayınları.
Bakır B, Özer M, Özcan CT ve ark. (2010) The association between burnout and depressive symptoms in a Turkish military nurse sample. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 20:160-3.
Batıgün AD, Şahin NH (2006) İş stresi ve sağlık psikolojisi araştırmaları için iki ölçek: A-tipi kişilik ve iş doyumu. Turk Psikiyatri Derg 17:32-45.
Beck AT (1961) An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiat 4:561-71.
Bilici M, Mete F, Soylu C ve ark. (1998) Bir grup akademisyende depresyon ve tükenme düzeyleri. Turk Psikiyatri Derg 9:181-90.
Deiner E (1984) Subjective well being. Psychol Bull 95:542 -75.
Demir A, Ulusoy M, Ulusoy MF (2003) Investigation of factors influencing burnout levels in the professional and private lives of nurses. Int J Nurs Stud 40: 807-27.
Dikmetaş E, Top M, Ergin G (2011) Asistan hekimlerin tükenmişilik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Turk Psikiyatri Derg 22:137-49.
Dinçer B, Özaslan M, Kavasoğlu T (2003) İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması. Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı Yayın No DPT 2671.
Dolunay AB (2002) Keçiören ilçesi genel liseler ve teknik-ticaret-meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 55:51-62.
Embriaco N, Azoulay E, Barrau K ve ark. (2007) High level of burnout in intensivists: prevalence and associated factors. Am J Respir Crit Care Med 175:686-92.
Ergin C (1993) Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara: VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını s.143-54.
Ergin C (1996) Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Türkiye sağlık personeli normları. 3P Dergisi 4:28-33.
Erol A, Sarıçiçek A, Gülseren Ş (2007) Asistan hekimlerde tükenmişlik: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 8:241-7.
Fredeunberger HJ (1974) Staff burn-out. J Soc Issues 30:15965.
Goldberg DP (1972) Detecting psychiatric illness by questionnaire. Oxford. Oxford University Press.
Havle N, İlnem MC, Yener F ve ark. (2008) İstanbulda çalışan psikiyatristlerde tükenmişlik, iş doyumu ve bunların çeşitli değişkenlerle ilişkisi. Düşünen Adam 21:4-13.
Hisli N (1989) Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji Dergisi 7:3-13.
Kaçmaz N (2005) Tükenmişlik (Burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi. 68:29-32.
Karlıdağ R, Ünal S, Yoloğlu S (2000) Hekimlerde iş doyumu ve tükenmişlik. Turk Psikiyatri Derg 11:49-57.
Kılıç C (1996) Genel Sağlık Anketi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turk Psikiyatri Derg 7:3-11.
Kocabıyık ZO, Çakıcı E (2008) Sağlık çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Anadolu Psikiyatri Dergisi 9:132-8.
Kokkinos MC (2007) Job stressors, personality and burnout in primary school teachers. Br J Educ Psychol 77:229-43.
Maslach C, Jackson SE (1981) Manuel Maslach Burnout Inventory. 2. Baskı. Palo Alto. California Consulting Psychologists Pres., s.117.
Mc Knight JD, Glass DC (1995) Perceptions of control, burnout and depressive symptomatology: a replication and extension. J Consult Clin Psychol 1963:490-4.
Oğuzberk M, Aydın A (2008) Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri 11:167-79.
Örmen U (1993) Tükenmişlik duygusu ve öğrenciler üzerinde bir uygulama. İstanbul: M.Ü. Sosyal bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Özyurt A, Hayran O, Sur H (2006) Predictors of burnout and job satisfaction among Turkish physicians. Q J Med 99:161-9.
Pejuskovic B, Lecic-Tosevski D, Priebe S ve ark. (2011) Burnout syndrome among physicians - the role of personality dimensions and coping strategies. Psychiatr Danub 23:389-95.
Penson RT, Dignan FL, Canellos GP ve ark. (2000) Burnout: Caring for caregivers. Oncologist 5:425-34.
Resmi Gazete (2005, Temmuz 5) Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun, Devlet Memurları Kanunu ve Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun ile Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Resmi Gazete Sayı: 25866 Kanun Sayı: 5371 http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050705.htm&main=http:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050705.htm.
Ruitenburg MM, Frings-Dresen MH, Sluiter JK (2012) The prevalence of common mental disorders among hospital physicians and their association with self-reported work ability: a cross-sectional study. BMC Health Serv Res 12:292.
Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş ve ark. (1997) Ankara Üniversitesi hastanelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Kriz Dergisi 5:71-7.
Shanafelt TD, Balch CM, Bechamps GL ve ark. (2009) Burnout and career satisfaction among American surgeons. Ann Surg 250:463-71.
Shanafelt TD, Boone S, Tan L ve ark. (2012) Burnout and Satisfaction With Work-Life Balance Among US Physicians Relative to the General US Population. Arch Intern Med 20:1-9
Stamm BH (2005) The ProQOL manual: The Professional Quality of Life Scale: Compassion Satisfaction, Burnout and Compassion Fatigue/Secondary Trauma scales. Pocatello. Idaho State University and Sidran Press.
Sünter AT, Canbaz S, Dabak Ş ve ark. (2006) Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri. Genel Tıp Dergisi 16:9-14.
Şahin D, Turan FN, Alparslan N ve ark. (2008) Devlet hastanesinde çalışan sağlık personelinin tükenmişlik düzeyleri. Nöropsikiyatri arşivi 45:116-21.
Taycan O, Kutlu L, Çimen S ve ark. (2006) Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 7:100-8.
Thommasen HV, Lavanchy M, Conelly I ve ark. (2001) Mental health, job satisfaction, and intention to relocate. Opinions of physicians in rural British Columbia. Can Fam Physician 47:737-44.
Ünal S, Karlıdağ R, Yoloğlu S (2001) Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri 4:113-8.
Visser MRM, Smets EMA, Oort FJ ve ark. (2003) Stres, satisfaction and burnout among Dutch medical specialists. CMAJ 168: 271-5.
Yeşil A, Ergün Ü, Amasyalı C ve ark. (2010) Çalışanlar için yaşam kalitesi ölçeği Türkçe uyarlaması geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi 47:111-7.
Yetim U (1993) Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Soc Indic Res 29: 277-89.

APA	TAYCAN O, TAYCAN ERDOĞAN S, ÇELİK C (2013). Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. , 182 - 191.
Chicago	TAYCAN OKAN,TAYCAN ERDOĞAN Serap,ÇELİK CİHAT Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. (2013): 182 - 191.
MLA	TAYCAN OKAN,TAYCAN ERDOĞAN Serap,ÇELİK CİHAT Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. , 2013, ss.182 - 191.
AMA	TAYCAN O,TAYCAN ERDOĞAN S,ÇELİK C Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. . 2013; 182 - 191.
Vancouver	TAYCAN O,TAYCAN ERDOĞAN S,ÇELİK C Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. . 2013; 182 - 191.
IEEE	TAYCAN O,TAYCAN ERDOĞAN S,ÇELİK C "Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik." , ss.182 - 191, 2013.
ISNAD	TAYCAN, OKAN vd. "Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik". (2013), 182-191.

APA	TAYCAN O, TAYCAN ERDOĞAN S, ÇELİK C (2013). Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(3), 182 - 191.
Chicago	TAYCAN OKAN,TAYCAN ERDOĞAN Serap,ÇELİK CİHAT Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. Türk Psikiyatri Dergisi 24, no.3 (2013): 182 - 191.
MLA	TAYCAN OKAN,TAYCAN ERDOĞAN Serap,ÇELİK CİHAT Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.24, no.3, 2013, ss.182 - 191.
AMA	TAYCAN O,TAYCAN ERDOĞAN S,ÇELİK C Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. Türk Psikiyatri Dergisi. 2013; 24(3): 182 - 191.
Vancouver	TAYCAN O,TAYCAN ERDOĞAN S,ÇELİK C Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik. Türk Psikiyatri Dergisi. 2013; 24(3): 182 - 191.
IEEE	TAYCAN O,TAYCAN ERDOĞAN S,ÇELİK C "Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik." Türk Psikiyatri Dergisi, 24, ss.182 - 191, 2013.
ISNAD	TAYCAN, OKAN vd. "Doğu anadolu bölgesi'nde yer alan bir ilde devlet hizmet yükümlülüğü'nün hekimler üzerindeki etkileri ve tükenmişlik". Türk Psikiyatri Dergisi 24/3 (2013), 182-191.