Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları

YÜCEL, Engin; SAVAŞ YALÇIN, MÜCELLA; ayık, ahmet

Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları

Ahmet AYIK, (Ankara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

MÜCELLA SAVAŞ YALÇIN, (Ankara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ankara, Türkiye)

Engin YÜCEL (Maarif Müfettişi, Erzurum, Türkiye)

Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

9 1

Yıl: 2014 Cilt: 14 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 233 - 252 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları

Öz:

Bu araştırmada, okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi, 2013-2014 eğitim öğretim yılında Erzurum ili Palandöken ilçe merkezinde bulunan ortaokullardan basit rastlantısal örnekleme yöntemi ile belirlenen 20 ortaokulda görev yapan 282 öğretmenden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak, Örgütsel Adalet Ölçeği ve Etik Liderlik Ölçeği kullanılmıştır. Betimsel çalışma olan bu araştırmada verilerin çözümlenmesinde standart sapma, ortalama, Pearson Momentler Çarpım korelasyonu ve çoklu doğrusal regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırmada, örgütsel adalet ve etik liderlik boyutları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür. Regresyon analizi sonuçları, etik liderliğin iklimsel etik ile davranışsal etik boyutlarının araştırmaya katılanların dağıtımsal adalet algılarını; etik liderliğin tüm boyutlarının, öğretmenlerin işlemsel adalet algılarını ve etik liderliğin iklimsel etik, iletişimsel etik ve karar vermede etik boyutlarının, öğretmenlerin etkileşimsel adalet algılarını pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordadığını göstermiştir. Araştırma sonuçları, öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının ve okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının geliştirilmesi bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: Davranış Bilimleri

Ethıcal leadershıp behavıors of school administrators as predictors of perception of teachers ' organizational justıce

Öz:

This study, examined the relationship between teachers perceptions of organizational justice and ethical leadership behaviors of school administrators. The research sample was determined by simple random sampling method. The research sample consists of 282 teachers who work in the 2013-2014 academic year, in state primary schools which are affiliated in Palandöken borough located in the center of Erzurum province. Ethical Leadership Scale and Organizational Justice Scale were used for the collection of data. As a descriptive analysis of the data in this research standard deviation, mean, Pearson's product-moment correlation and multiple linear regression analysis was utilized. In this study, the following conclusions were reached; Between the dimensions of organizational justice and ethical leadership, a positive and significant relationships were observed. Results of the study are discussed in the context of the development of teachersperceptions of organizational justice and school administrators' ethical leadership behavior.

Anahtar Kelime:

Konular: Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acar, G ve Kaya, M. (2012). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14 (1), 95-102.
Acar, G., Kaya, M. ve Şahin, M. Y. (2012). School administrators ethical leadership behavior effects on physical education teachers organizational justice level. Turkish Journal Of Sport and Exercise, 14(3), 5158
Akyüz, M. Y. (2002). Çağdaş okulda etkili liderlik. Ege Eğitim Dergisi,2 (1), 109-119.
Arşlantaş, C. C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 261-286.
Arşlantaş, C. C. ve Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111- 128.
Arslantürk, G. ve Şahan, S. (2012). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin Manisa il Emniyet Müdürlüğü örnekleminde incelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 14(1), 135-159.
Baş, G. ve Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 17(1), 29-62.
Brown, M. E., Trevino, L. K., ve Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: a sociallearning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 117134.
Brown, M. E. ve Trevino, L. K., (2006). Ethical leadership: a review and future directions. The Leadership Quarterly 17, 595616.
Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 15(57), 5-34.
Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2007). Deneysel desenler. Ankara: PegemA Yayınları.
Byrne, Z. S. ve Cropanzano, R., (2001). The history of organizational justice: the founder speak. ın r. cropanzano (ed.), justice in the workplace: from theory to practice. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A.Ç., (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(165), 137-151.
Cihangiroğlu, N. ve Yılmaz, A. (2010). Çalışanların örgütsel adalet algısının örgütler için önemi. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(19), 195-213.
Ciulla, J. (2004). Is good leadership contrary to human nature, Presentation at the Gallup Leadership Institute Summit, Lincoln: NE.
Colquitt, J. A, (2001). On the dimensionality of organizational justice: a construct validation of a measure, Journal of Applied Psychology, 86(3). 386-400.
Colquitt, J.A., Conlon D.E., Wesson M.J., Porter C.O.ve Ng K.Y., (2001). Justice at the millennium: a meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology. 86(3), 425-445.
Cullen, J B., Parboteeah, P. K. ve Vıctor, B., (2003), The effects of ethical climates on organizational commitment: a two-study analysis, Journal of Business Ethics, 46, 127-141.
Çelik, V., (2007). Karakterin ölümü ve moral liderlik. Eğitime Bakış, 3(8), 40-43.
DeConinck, J. B., ve Stilwell, C. D. (2004). Incorporating organizational justice, role states, pay satisfaction and supervisor satisfaction in a model of turnover intentions. Journal of Business Research, 57(3), 225-231.
Demir, K., (2003) Örgütlerde iletişim yönetimi. Yönetimde çağdaş yaklaşımlar uygulamalar ve sorunlar, (2.Baskı), Ankara: Anı Yayıncılık.
Demircan Çakar, N. ve Yıldız, S. (2009). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerindeki etkisi: Algılanan örgütsel destek bir ara değişken mi? Elektronik sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 68-90.
Demirel, Y., (2009). Örgütsel adaletin yönetici-çalışan ilişkileri üzerine etkisi: farklı sektör çalışanlarına yönelik bir araştırma, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 139-159
Demirtaş, H. ve Güneş, H., (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
Dessler, G., (1999). How to earn your employees commitment. The Academy of Management Executive, 13 (2), 58-67.
Dilek, H., (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü İhtisas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
Doğan, H. (2002). İşgörenlerin adalet algılamalarında örgüt içi iletişim ve prosedürel bilgilendirmenin rolü. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(2), 71-78.
Dökmen, Ü. (2003). İletişim çatışmaları ve empati (22. Basım). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Elçi, M. ve Alpkan, L. (2006). Etik iklimin örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkileri. Hacettepe üniversitesi. İktisadi ve İdari Bilimler dergisi, 24(1), 141-170.
Elovainio, M. Kivimäki, M. ve Vahtera, J. (2002). Organizational justice: evidence of a new psychosocial predictor of health. Am J Public Health. 92(1), 105108.
Eren, E. (2010). Orgutsel davranıs ve yonetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Greenberg. J. (1990). Organizational justice: yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management. 16 (2), 399-432.
Gülcan, M.G., Kılınç, A.Ç. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 10(1), 123-142.
Helvacı, M. A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeyleri. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2(1), 391-410.
Hulpia, H., Devos, G., ve Keer, H. V. (2011). The relation between school leadership from a distributed perspective and teachers organizational commitment: examining the source of the leadership function. Educational Administration Quarterly, 47(5), 728-771.
Işık, M. (2009). Okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki :beylikdüzü örneği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: kuramsal bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67-92.
İskele, A. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki yaratıcı iklim üzerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
İşcan, Ö. F. ve Naktiyok, A. (2004). Çalışanların örgütsel bağdaşımlarının belirleyicileri olarak örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet algıları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(1), 181201.
Judge, T. A ve Colquitt, J. A. (2004) Organizational justice and stress: the mediating role of workfamily conflict. Journal of Applied Psychology, 89(3), 395404
Karriker, J. H. ve Williams, M. L. (2009). Organizational justice and organizational citizenship behavior: a mediated multifoci model. Journal of Management, 35(1), 112135.
Kılıçlar, A., (2011). Yöneticiye duyulan güven ile örgütsel adalet ilişkisinin öğretmenler açısından incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 3(3),23-36
Neubert, M. J., Carlson, D. S., Kacmar, K. M., Roberts, J. A. ve Chonko, L. B., (2009). The virtuous influence of ethical leadership behavior: evidence from the field. Journal of Business Ethics, 90(2), 157-170.
Niehoff, B. P. ve Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
Nirmala, Maria Christine and K.B. Akhilesh (2006). An attempt to redefine organizational justice: in the rightsizing environment. Journal of Organizational Change Management, 19 (2), 136153.
Özbek, M. F. ve Umarov, A. (2010). Prosedürel adalet, dağıtımsal adalet ve değersel bağlılık ilişkisi: bir yapısal eşitlik modeli uygulaması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 307-318.
Özdevecioğlu, M., (2003). Algılanan örgütsel adaletin bireylerarası saldırgan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 21, 77-96.
Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2004). Örgütsel davranış (2. baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayın No. 1468.
Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
Sezgül, İ. (2010). Liderlik ve etik: geleneksel, modern ve postmodern liderlik tanımları bağlamında bir değerlendirme. Toplum Bilimleri, 4 (7), 239‐251
Teyfur, M. Beytekin, O. F. ve Yalçınkaya, M. (2013). İlköğretim okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile okullardaki örgütsel güven düzeyinin incelenmesi (İzmir il örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 84-106.
Toor, S. R. ve Ofori, G. (2009). Ethical Leadership: Examining the Relationships with Full Range Leadership Model, Employee Outcomes, and Organizational Culture. Journal of Business Ethics 90, 533547.
Torlak, Ö. (2007). Yönetimde ahlak ve sorumluluklar. Eğitime Bakış, 3 (8), 34-40.
Töremen, F. ve Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 58-70.
Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Uğurlu, C.T. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yönetici etik liderlik davranışına ilişkin algıları. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 203-213.
Uğurlu, C.T. Sincar M ve Çınar K. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 266-281.
Uğurlu, C.T. ve Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 41, 434-448.
Willower, D. J. ve Forsyth, P. B. (1999). A brief history of scholarship on educational administration. Handbook of research on educational administration, 2, 1-24.
Yavuz, E. (2010). Kamu ve özel sektör çalışanlarının örgütsel adalet algılamaları ve üzerine bir karşılaştırma çalışması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 302-312.
Yeniçeri, Ö. Demirel, Y. Seçkin, Z. (2009). Örgütsel adalet ile duygusal tükenmişlik arasında ilişki: imalat sanayi çalışanları üzerine bir araştırma. KMU İİBF Dergisi, Sayı.16, 83-99.
Yeşiltaş, M. Çeken, H. ve Sormaz, Ü. (2012). Etik liderlik ve örgütsel adaletin örgütsel sapma davranışları üzerindeki etkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 28, 18-39.
Yıldırım, A. (2010). Etik liderlik ve örgütsel adalet ilişkisi üzerine bir uygulama. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
Yıldırım, F. (2002). Çalışma yaşamında örgüte bağlılık ve örgütsel adalet ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yıldız, K. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel güven algıları. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ,13(1), 289-316.
Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yılmaz, K. ve Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108 126.
Yürür, S. (2008). Örgütsel Adalet ile İş Tatmini ve Çalışanların Bireysel Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Analizine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 295-312.
Zhu, W., May, D.R. ve Avolio, B. J. (2004). The Impact of Ethical Lieadership Behavior on Employee Outcomes: The Role of Psychological Empowerment and Authenticity. Journal of Leadership and Organizational Studies, 11(1), 16-26.

APA	ayık a, SAVAŞ YALÇIN M, YÜCEL E (2014). Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. , 233 - 252.
Chicago	ayık ahmet,SAVAŞ YALÇIN MÜCELLA,YÜCEL Engin Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. (2014): 233 - 252.
MLA	ayık ahmet,SAVAŞ YALÇIN MÜCELLA,YÜCEL Engin Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. , 2014, ss.233 - 252.
AMA	ayık a,SAVAŞ YALÇIN M,YÜCEL E Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. . 2014; 233 - 252.
Vancouver	ayık a,SAVAŞ YALÇIN M,YÜCEL E Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. . 2014; 233 - 252.
IEEE	ayık a,SAVAŞ YALÇIN M,YÜCEL E "Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları." , ss.233 - 252, 2014.
ISNAD	ayık, ahmet vd. "Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları". (2014), 233-252.

APA	ayık a, SAVAŞ YALÇIN M, YÜCEL E (2014). Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 233 - 252.
Chicago	ayık ahmet,SAVAŞ YALÇIN MÜCELLA,YÜCEL Engin Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14, no.2 (2014): 233 - 252.
MLA	ayık ahmet,SAVAŞ YALÇIN MÜCELLA,YÜCEL Engin Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.14, no.2, 2014, ss.233 - 252.
AMA	ayık a,SAVAŞ YALÇIN M,YÜCEL E Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014; 14(2): 233 - 252.
Vancouver	ayık a,SAVAŞ YALÇIN M,YÜCEL E Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2014; 14(2): 233 - 252.
IEEE	ayık a,SAVAŞ YALÇIN M,YÜCEL E "Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, ss.233 - 252, 2014.
ISNAD	ayık, ahmet vd. "Öğretmenlerin örgütsel adalet algılarının yordayıcısı olarak okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14/2 (2014), 233-252.