Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi

EROĞLU, YÜKSEL; ÖZKORUMAK, Evrim; AKTEPE, EVRIM; AKBABA, Sırrı; IŞIK, Adem

Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi

Yüksel EROĞLU, (Bayburt Üniversitesi, Bayburt Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Bayburt, Türkiye)

Evrim AKTEPE, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü, Isparta, Türkiye)

Sırrı AKBABA, (Üsküdar Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Psikoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Adem IŞIK, (Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü, Isparta, Türkiye)

Evrim ÖZKORUMAK (Karadeniz Teknik Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Trabzon, Türkiye)

Eğitim ve Bilim

11 3

Yıl: 2015 Cilt: 40 Sayı: 177 Sayfa Aralığı: 93 - 107 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi

Öz:

Bu araştırmanın amacı siber zorba, siber mağdur, siber zorba/mağdur ve siber zorbalığa hiçbir biçimde karışmamış bireylerin oranını araştırmak ve siber zorbalık ve mağduriyete ilişkin risk faktörlerini belirlemektir. Araştırma Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi polikliniğine başvuran 160 ergenle yürütülmüştür. Veriler Sosyodemografik Bilgi Formu, İnternet Bağımlılığı Ölçeği ve Siber Mağduriyet ve Zorbalık Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma sonuçları siber zorbalığın cinsiyet, internet kafeye gitme sıklığı, ergenin annesinin internet becerisine ilişkin algısı, günlük sosyal paylaşım sitelerine girme süresi, internet bağımlılığı riski, interneti en çok çevrimiçi oyun oynamak amacıyla kullanma ve ailenin aylık geliri ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Öte yandan siber mağduriyetin ise internet kafeye gitme sıklığı, ergenin annesinin internet becerisine ilişkin algısı, interneti en çok çevrimiçi oyun oynamak amacıyla kullanma ve internet bağımlılığı riski ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Araştırma sonuçları alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akbaba, Y. ve Eroğlu, Y. (2013). İlköğretim öğrencilerinde siber zorbalık ve mağduriyetin yordayıcıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 105-123.
Akbulut, Y. ve Erişti, B. (2011). Cyberbullying and victimization among Turkish university students. Australasian Journal of Education Technology, 27, 1115-1170.
Akbulut, Y., Şahin, Y. L. ve Erişti B. (2010). Cyberbullying victimization among Turkish online social utility members. Educational Technology & Society, 13, 192-201.
Aktepe, E., Olgaç-Dündar, N., Soyöz, Ö ve Sönmez, Y. (2013). Possible internet addiction in high school students in the city center of Isparta and associated factors: a cross-sectional study. The Turkish Journal of Pediatrics, 55(4), 417-425.
Arıcak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N. ve Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. Cyperpsychology & Behavior, 11 (3), 253-262.
Arslan, S., Savaşer, S., Hallett, V. ve Balcı, S. (2012). Cyberbullying among primary school students in Turkey: self-reported prevalence and associations with home and school life. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15, 527-533.
Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among Turkish university students. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
Ayas, T. ve Horzum, M. B. (2012). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma durumu. İlköğretim Online, 11(2), 369-380.
Bauman, S., Toomey, R. B. ve Walker, J. L. (2013). Associations among bullying, cyberbullying, and suicide in high school students. Journal of Adolescence, 36(2), 341-350.
Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde SPSS ile very analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Belsey, B. (2004). Cyber-bully: An emerging threat to the always on generation. http://www.bullying.org.html adlı web sitesinden 17.01.2014 tarihinde erişildi.
Blais, J. (2008). Chatting, befriending, and bullying: Adolescents internet experiences and associated psychosocial outcomes. Yayımlanmamış doktora tezi, Queens University, Kingston, Ontario,Canada.
Canan, F., Ataoğlu, A., Nichols, L. A., Yıldırım, T. ve Öztürk, Ö. (2010). Evaluation of psychometric properties of the Internet Addiction Scale in a sample of Turkish high school students.
Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 13, 317-321.
Caplan, S. (2003). Preference for online social interaction: a theory of problematic Internet use and psychological well-being. Communication, 30, 625-648.
Çetin, B., Eroğlu, Y., Peker, A., Akbaba, S. ve Pepsoy, S. (2012). Ergenlerde ilişkisel-karşılıklı bağımlı benlik kurgusu, siber zorbalık ve psikolojik uyumsuzluk arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 637-653.
Çetin, B., Peker, A., Eroğlu, Y. ve Çitemel, N. (2011). Siber zorbalığın ve mağduriyetin bir yordayıcısı olarak ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar: Ergenler için bir ön çalışma. International Online Journal of Educational Sciences, 3, 1064-1080.
Çetin, B., Yaman, E. ve Peker, A. (2011). Cyber victim and bullying scale: A study of validity and reliability. Computers & Education, 57, 2261-2271.
Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17, 187-195.
Davis, R. A., Flett, G. L. ve Besser, A. (2002). Validation of a new scale for measuring problematic internet use: Implications for pre-employment screening. Cyber Psychology & Behavior, 5, 331-345.
Dilmaç, B. (2009). Sanal zorbalığı yordayan psikolojik ihtiyaçlar: Lisans öğrencileri için bir ön çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1291-1325.
Dredge, R., Gleeson, J. F. ve de la Piedad Garcia X. (2014). Risk factors associated with impact severity of cyberbullying victimization: a qualitative study of adolescent online social networking. Cyberpsychology, behavior, and social networking, 17(5), 287-291.
Ekşi, F. (2012). Narsistik kişilik özelliklerinin internet bağımlılığı ve siber zorbalığı yordama düzeylerinin yol analizi ile incelenmesi. Educational Sciences: Theory & Practice, 12, 1694-1706.
Erdoğan, Ö. ve Uçukoğlu, H. (2011). İlköğretim okulu öğrencilerinin anne baba tutumu algıları ile atılganlık ve olumsuz değerlendirilmekten korkma düzeyleri arasındaki ilişkiler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 51-72.
Eroğlu, Y. (2014). Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyeti yordayan risk etmenlerini belirlemeye yönelik bütüncül bir model önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Eroğlu, Y. (2011). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Greenfield, D. N. (1999). Psychological characteristics of compulsive internet use: a preliminary analysis. CyberPsychology and Behavior, 2, 403-412.
Griffiths, M. D. (2005). A components model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10, 191-197.
Hansen, S. (2002). Excessive Internet usage or Internet addiction? The implications of diagnostic categories for student users. Journal of Computer Assisted Learning, 18, 226-236.
Hinduja, S. ve Patchin, J. W. (2008). Cyberbullying: An exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant Behavior, 29, 129-156.
Hinduja, S. ve Patchin, J. W. (2009) Bullying beyond the schoolyard: preventing and responding to cyberbullying. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Hinduja, S. ve Patchin, J. W. (2010). Bullying, cyberbullying, and suicide. Archives of Suicide Research, 14, 206-221.
Juvonen, J. ve Gross, E. F. (2008). Extending the school grounds? Bullying experiences in cyberspace. Journal of School Health, 78, 496-505.
Kabalcıoğlu, F. ve Eroğlu, Y. (2013). İlköğretim öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İ. Sarı ve M. Özdemir (Editörler). Çocuk ve Bilişim içinde (ss.228-248). Ankara: Polis Akademisi Suç Araştırmaları Merkezi.
Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Ko, C. H., Yen, J. Y., Liu, S. C., Huang, C. F. ve Yen, C. F. (2009). The associations between aggressive behaviors and internet addiction and online activities in adolescents. Journal of Adolescent Health, 44(6), 598-605.
Laftman, S. B., Modin, B. ve Östberg, V. (2013). Cyberbullying and subjective health: A large-scale study of students in Stockholm, Sweeden. Children and Youth Services Review, 35, 112-119.
Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: A research into cyberbullying and cyber victimization. Australasian Journal of Educational Technology, 23, 435-454.
Liau, A. K., Khoo, A., ve Ang, P. W. (2005). Factors influencing adolescents engagement in risky internet behavior. CyberPsychology and Behavior, 8, 513-520.
Mesch, G. S. (2009). Parental mediation, online activities, and cyberbullying. CyberPsychology & Behavior, 12, 387-393.
Mitchell, K. J., Finkelhor, D. ve Wolak J. (2003). Victimization of youth on the internet. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 8, 1-39.
Mitchell, K. J., Finkelhor, D. ve Wolak, J. (2005). Protecting youth online: Family use filtering and blocking software. Child Abuse & Neglect, 29, 753-765.
Mitchell, K. J., Ybarra, M. ve Finkelhor, D. (2007). The relative importance of online victimization in understanding depression, delinquency, and substance use. Child Maltreatment, 12, 314-324.
Nichols, L. ve Nicki, R. (2004). Development of a psychometrically sound internet addiction test: A preliminary step. Psychology of Addictive Behavior, 18, 381-384.
ODea, B. ve Campbell, A. (2012). Online social networking and the experience of cyberbullying. Studies in health technology and informatics, 181, 212-217.
Özdemir, M. ve Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605-626.
Peker, A. (baskıda). Negatif duygunun siber zorbalık ve mağduriyete ilişkin yordayıcı rolünün incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi.
Peker, A. (2014). Ergenlerin siber zorbalıkla başa çıkma davranışlarının cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1, 1-15.
Peker, A. (2013). Ortaokul öğrencilerinin siber zorba ve siber mağdur olma durumu. 5. Uluslararası Risk Altında ve Korunması Gereken Çocuklar Sempozyumu 1-3 Kasım 2013 içinde (s. 135). Antalya: Polis Akademisi Suç Araştırmaları Merkezi.
Peker, A. (2013). İnsani değerler yönelimli psikoeğitim programının problemli internet kullanımı ve siber zorbalık üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Peker, A. ve Eroğlu, Y. (2013). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcıları olarak cinsiyet, sınıf düzeyi, yaş ve okul türü. İ. Sarı ve M. Özdemir (Editörler). Çocuk ve Bilişim içinde (ss.210-228). Ankara: Polis Akademisi Suç Araştırmaları Merkezi.
Peker, A., Eroğlu, Y. ve Çitemel, N. (2012). Boyun eğici davranışlar ile siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkide cinsiyetin aracılığının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1), 205-221.
Seçer, İ. (2014). Ergenlerde obsesif kompulsif bozukluk ile anksiyete duyarlılığı arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(176), 369-382.
Seçer, İ. (2014). Akran zorbalığına uğrayan ergenlerin mağduriyet algılamaları ve başa çıkma stratejilerine grupla psikolojik danışmanın etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/siber mağduriyet davranışları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Shapira, N. A., Goldsmith, T. D., Keck, P. E., Khosla, U. M. ve McElroy, S. L. (2000). Psychiatric evaluation of individuals with problematic use of the Internet. Journal of Affective Disorders, 57, 267-272.
Slonje, R. ve Smith, P. K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying? Scandinavian Journal of Psychology, 49, 147-154.
Spears, B., Slee, P., Owens, L. ve Johnson, B. (2008). Behind the scenes and screens: Insights into the human dimension of covert and cyberbullying. Journal of Psychology, 217(4), 189-196.
Suler, J. (2004). The online disinhibition effect. CyberPsychology & Behavior, 7, 321-326.
Şahin, M. ve Akbaba, S. (2010). İlköğretim okullarında zorbacı davranışların azaltılmasına yönelik empatik eğitim programının etkisinin araştırılması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 1, 331-342.
Şimşek, M. ve Palancı, M. (2014). Zorbacı davranışların aile sorunları bağlamında psikososyal nedenselliğinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 175-199.
Tanrıkulu, T., Kınay, H. ve Arıcak, O. T. (2013). Sensibility development program against cyberbullying. New Media Society, November 21. doi: 10.1177/1461444813511923.
Topçu, Ç., Erdur-Baker, Ö. ve Çapa-Aydın, Y. (2008). Examination of cyberbullying experiences among Turkish students from different school types. Cyber Psychology & Behavior, 11, 643-648.
Valkenburg, P.M. ve Peter, J. (2007). Preadolescents and adolescents online communication and their closeness to friends. Developmental Psychology, 43, 267-277.
Vandebosch, H. ve Van Cleemput, K. (2009). Cyberbullying among youngsters: Profiles of bullies and victims. New Media & Society, 11, 1349-1371.
Wang, J., Ianotti, R. J. ve Nansel, T. R. (2009). School bullying among adolescents in the United States: Physical, verbal, relational, and cyber. Journal of Adolescent Health, 45, 368-375.
Williams, K. R. ve Guerra, N. G. (2007). Prevalence and predictors of internet bullying. Journal of Adolescent Health, 41, 14-21.
Wolak, J., Mitchell, K. ve Finkelhor, D. (2002). Close online relationships in a national sample of adolescence. Adolescence, 37, 441-455.
Yaman, E. ve Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 819-833.
Ybarra, M. L. ve Mitchell, K. J. (2007). Prevalence and Frequency of Internet Harassment Instigation: Implications for Adolescent Health. Journal of Adolescent Health, 41, 189-195.
Ybarra, M. L. ve Mitchell, K. J. (2004). Online aggressors, victims, and agrressor/victims: A comparison of associated youth characteristics. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 45, 1308-1316.
Young, K. S. (1998). Internet addiction: The emergence of new clinical disorder. Cyber Psychology & Behavior, 1, 237-244.

APA	EROĞLU Y, AKTEPE E, AKBABA S, IŞIK A, ÖZKORUMAK E (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. , 93 - 107.
Chicago	EROĞLU YÜKSEL,AKTEPE EVRIM,AKBABA Sırrı,IŞIK Adem,ÖZKORUMAK Evrim Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. (2015): 93 - 107.
MLA	EROĞLU YÜKSEL,AKTEPE EVRIM,AKBABA Sırrı,IŞIK Adem,ÖZKORUMAK Evrim Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. , 2015, ss.93 - 107.
AMA	EROĞLU Y,AKTEPE E,AKBABA S,IŞIK A,ÖZKORUMAK E Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. . 2015; 93 - 107.
Vancouver	EROĞLU Y,AKTEPE E,AKBABA S,IŞIK A,ÖZKORUMAK E Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. . 2015; 93 - 107.
IEEE	EROĞLU Y,AKTEPE E,AKBABA S,IŞIK A,ÖZKORUMAK E "Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi." , ss.93 - 107, 2015.
ISNAD	EROĞLU, YÜKSEL vd. "Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi". (2015), 93-107.

APA	EROĞLU Y, AKTEPE E, AKBABA S, IŞIK A, ÖZKORUMAK E (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 93 - 107.
Chicago	EROĞLU YÜKSEL,AKTEPE EVRIM,AKBABA Sırrı,IŞIK Adem,ÖZKORUMAK Evrim Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim 40, no.177 (2015): 93 - 107.
MLA	EROĞLU YÜKSEL,AKTEPE EVRIM,AKBABA Sırrı,IŞIK Adem,ÖZKORUMAK Evrim Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, vol.40, no.177, 2015, ss.93 - 107.
AMA	EROĞLU Y,AKTEPE E,AKBABA S,IŞIK A,ÖZKORUMAK E Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2015; 40(177): 93 - 107.
Vancouver	EROĞLU Y,AKTEPE E,AKBABA S,IŞIK A,ÖZKORUMAK E Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2015; 40(177): 93 - 107.
IEEE	EROĞLU Y,AKTEPE E,AKBABA S,IŞIK A,ÖZKORUMAK E "Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi." Eğitim ve Bilim, 40, ss.93 - 107, 2015.
ISNAD	EROĞLU, YÜKSEL vd. "Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi". Eğitim ve Bilim 40/177 (2015), 93-107.