Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme

Erol, Murat; TEMİZER AVCI, Dilek

Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme

Murat EROL, (Kara Harp Okulu Dekanlığı, Ankara, Türkiye)

Dilek TEMİZER AVCI (Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye)

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

9 1

Yıl: 2016 Cilt: 31 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 711 - 723 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme

Öz:

Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin genel öz yeterlik algılarını "cinsiyet", "yerleşim yeri", "algılanan anne tutumu", "algılanan baba tutumu" ve "lise eğitimi ve yaşantısı yeterlik algısı" değişkenlerine göre incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ilinde bulunan üniversitelerin çeşitli lisans bölümlerinin birinci sınıfında öğrenim gören 628 öğrenci oluşturmaktadır. Bağımsız değişkenlere ilişkin verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu, öğrencilerin öz yeterlik algılarına ilişkin verilerin toplanmasında Genel Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler, ikili karşılaştırmalar için t-testi; çoklu karşılaştırmalar için tek yönlü varyans analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, üniversite öğrencilerinin genel öz yeterlik algılarının "yaşamın çoğununun geçirildiği yerleşim yeri", "algılanan anne tutumu", "algılanan baba tutumu" ve "lise eğitimi ve yaşantısı yeterlik algısı" açısından anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği; cinsiyet değişkenine göre ise anlamlı düzeyde farklılık göstermediği görülmüştür. Elde edilen bu bulgular doğrultusunda sonuçlar tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Hemşirelik Davranış Bilimleri

A Catalyst that Put into Action "Perception of Self-Efficacy": A Study on University Students

Öz:

The purpose of this study is to analyze university students' general self-efficacy perception according to "gender", "the place which the students spent most of their lives", "perceived mother attitude", "perceived father attitude" and "efficiency perception of high school education and school life". The study group of the research consists of 628 first year undergraduate students with various undergraduate departments in Ankara. In collecting the data related to the independent variables, Personal Information Form developed by the researchers has been used; in collecting the data related to the students' general self-efficacy perception, the General Self-Efficacy Scale has been used. The obtained data is analyzed with t-test for comparing dyadic groups; one way analysis of variance for multiple groups. According to the results, the university students' general self-efficacy perception differs significantly in terms of "the place which the students spent most of their lives", "perceived mother attitude", "perceived father attitude" and "efficiency perception of high school education and school life"; but does not differ significantly according to gender. In accordance with this obtained data, the results have been discussed and advice have been given

Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Hemşirelik Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adana, F. ve Kutlu, Y. (2009). Anne-baba tutumlarının adolesanların kendilik kavramı üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 18-23.
Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
Altunçekiç, A., Yaman, S. ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu İli Örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi,13(1), 93-102.
Altun, F. ve Yazıcı, H. (2013). Ergenlerin benlik algılarının yordayıcıları olarak: akademik öz-yeterlik inancı ve akademik başarı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 145-156.
Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği'nin (GÖYÖ) Türkçe'ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11(2), 113-131.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman and Company.
Bong, M., & Skaalvik, E. M. (2003). Academic self-concept and self-efficacy: How different are they really? Educational Psychology Review, 15(1),1-40.
Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. London: Harvard University Press.
Brown, N. W. (2013). Psikolojik danışmanlar için psiko-eğitsel gruplar hazırlama ve uygulama rehberi (1. Baskı). (V. Yorğun, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık (Orijinal çalışma basım tarihi 2011).
Bulut, İ. ve Oral, B. (2011). Fen, edebiyat, ilahiyat ve güzel sanatlar fakültesi mezunlarının öğretmenlik mesleğine ilişkin öz-yeterlik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1-18.
Caprara, G. V., & Steca, P. (2005). Self-efficacy beliefs as determinants of prosocial behavior conducive to life satisfaction across ages. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(2), 191-217.
Chan, K. W. (2003b). Multiple intelligences and perceived self-efficacy among chineese secondary school teachers in Hong Kong. Educational Psychology, 23(5), 521-533.
Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013). Öğrenci tükenmişliğini yordamada stresle başa çıkma, sınav kaygısı, akademik yetkinlik ve anne-baba tutumları. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 201-218.
Çetin, B. (2008). Marmara üniversitesi sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayarla ilgili özyeterlik algılarının incelenmesi. D.Ü.Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 101-114.
Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaşam doyumu: Bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
Dembo, M. H. (2004). Motivation and learning strategies for college success: A self-management approach (2nd ed.). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Dinçer, F. ve Öztunç, G. (2009). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin benlik saygısı ve atılganlık düzeyleri. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 22-33.
Dost, M.T. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 132-142.
Dost, M.T. (2010). Güney Afrika ve Türkiye'deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158), 75-89.
Erkan, Z., Güçray, S. ve Çam, S. (2002). Ergenlerin sosyal kaygı düzeylerinin ana baba tutumları ve cinsiyet açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 64-75.
Erkuş, A. (2011). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (3.baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Erol, M., Çelik, H. ve Üçok, A. (2015). Öğrenci seçme ve yerleştirme sınavlarına giren ergenlerin benlik algılarının ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 11(1), 321-345.
Erol, M. ve Ercan, L. (2015). Türkiye'de öğrenim gören yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin kişisel epistemolojileri ve benlik algılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 492-520.
Hamarta, E., Baltacı, Ö., Üre, Ö. ve Demirtaş, E. (2010), Lise öğrencilerinin utangaçlıklarının algılanan anne-baba tutumları ve problem çözme yaklaşımları açısından incelenmesi. Aile ve Toplum, 6(21), 73-82.
Hamarta, E. ve Demirtaş, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının fonksiyonel olmayan tutumlar açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 239-247.
Hermann, K. S. (2005). The influence of social self-efficacy, self-esteem and personality differences on loneliness and depression. Unpublished Doctoral Dissertation. Ohio State University.
Horsch, L. M. (2004). Parental attitudes toward socially inhibited children: an exploratory analysis. Unpublished Master Dissertation, State University, Polytechnic Institute, Virginia.
Huebner, E.S., Suldo, S.M., Smith, L.C., & McKnight, C.G. (2004). Life satisfaction in children and youth: Empirical foundations and implications for school psychologists. Psychology in the Schools, 41(1), 81-93.
İkiz, F. E. ve Yörük, C. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile aile işlevlerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 228-248.
Jackson, T., Flaherty, S. R, & Kosuth, R. (2000). Culture and self presentation as predictors of shyness among japanese and American female college Students. Perceptual and Motor Skills, 90(2), 475-482.
Judge, T. A., Van Vianen, A. E. M., & De Pater, I. E. (2004). Emotional stability, core self-evaluations, and job outcomes: A review of the evidence and an agenda for future research. Human Performance, 17(3), 325-346.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Özerk-ilişkisel benlik: Yeni bir sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 11(37), 36-43.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Autonomy and relatedness in cultural context. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(4), 403-422.
Kahriman, İ. (2005). Karadeniz teknik üniversitesi Trabzon sağlık yüksekokulu öğrencilerinin benlik saygıları ve atılganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(1), 24- 32.
Karacan, E., Şenol, S. ve Şener, Ş. (1996). Çocukluk ve ergenlik çağında sosyal fobi. 3P Dergisi Sosyal Fobi Ek Sayısı, 4(1), 28-33.
Kauchak, D. P., & Eggen, P. D. (1998). Learning and teaching: Research-based methods (3rd ed.). Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
Kaya, A. ve Saçkes, M. (2005). Deneysel olarak sınanmış: Grupla psikolojik danışma ve rehberlik programları. S. Erkan ve A. Kaya (Ed.) içinde, Benlik saygısı geliştirme programının ilköğretim 8.sınıf öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerine etkisi (ss. 1-40). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Kılıç, H. ve Coşkun, Y. D. (2010). Öğretmen adaylarının eğitsel amaçlı internet kullanım özyeterlik inanç düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. 19. Eğitim Bilimleri Kurultayı, 16-18 Eylül 2010 Uluslar arası Kıbrıs Doğu Akdeniz Üniversitesi, Lefkoşe-KKTC.
Kinzie, M. B., Delcourt, M. A. B., & Powers, S. M. (1994). Computer technologies: Attitudes and self-efficacy across undergraduate disciplines. Research and Higher Education, 35, 745-768.
Kutlu, N. ve Gökdere, M. (2012). Öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik tutumlarının ve özyeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi.
Lightsey Jr, O. R., McGhee, R., Ervin, A., Gharghani, G. G., Rarey, E. B., Daigle, R. P., Wright, K. F., & Powell, K. (2013). Self-efficacy for affect regulation as a predictor of future life satisfaction and moderator of the negative affect-life satisfaction relationship. Journal of Happiness Studies, 14(1), 1-18.
Luszczynska, A., Scholz, U., & Schwarzer, R. (2005). The general self-efficacy scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139(5), 439-457.
Morgil, İ., Seçken, N. ve Yücel, A. S. (2004). Kimya öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 6(1), 62-72.
Onur, B. (2001). Gelişim psikolojisi, yetişkinlik, yaşlılık, ölüm. (5. Baskı). Ankara: İmge Kitapevi.
Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M. ve Çakıcı, O., (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal özyeterlik ve başaçıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğrencilerin sosyal bilgiler benlik kavramları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etkenler. Düşünen Adam, 7(3), 4-9.
Pajares, F., & Schunk, D. H. (2001). Self-beliefs and school success: Self-efficacy, self-concept, and school achievement. In R. Riding ve S. Rayner (Eds.), Selfperception (pp. 239-266). London: Ablex Publishing.
Rimm, H., & Jerusalem, M. (1999). Adaptation and validation of an estonian version of the general self-efficacy scale (ESES). Anxiety, Stress, and Coping (Anxiety Stress Coping), 12(3), 329-345.
Saruhan, N. (1996). Ankara il merkezinde lise son sınıfa devam eden öğrencilerin atılganlıkları ile ana ve baba tutumları arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Schunk, D. H. (2000). Learning theories. Prentice hall, Third edition.
Schunk, D. H., & Zimmerman, B. J. (Eds.). (1998). Selfregulated learning: From teaching to self-reflectivepractice. New York: Guilford Press.
Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. In J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.), Measures in health psychology: A user's portfolio. Causal and control beliefs (pp. 35-37). Windsor, UK: NFER-Nelson.
Tataker, T. (2003). Ergenlerin atılganlık düzeyi ile ruhsal sorunları arasındaki ilişkinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Telef, B.B. ve Ergün, E. (2013). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının yordayıcısı olarak öz-yeterlik. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(3), 423-433.
Tschannen-Moran, M., & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
Tuncer, M. ve Özüt, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının eğitsel internet kullanımına yönelik öz yeterlik inançları. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 1079-1091.
Tümkaya, S. ve Aybek, B. (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. Ç.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 387-402.
Ünal, A.Ö. ve Şahin, M. (2013). Lise öğrencilerinin yaşam doyumlarının bazı değişkenlere göre yordanması. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(3), 46-63.
Vecchio, G. M., Gerbino, M., Pastorelli, C., Del Bove, G., & Caprara, G. V. (2007). Multi-faceted self-efficacy beliefs as predictors of life satisfaction in late adolescence. Personality and Individual Differences, 43(7), 1807-1818.
Yenilmez, K., Turgut, M., Anapa, P. ve Ersoy, M. (2011). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının eğitsel internet kullanımına yönelik öz-yeterlik inançları. 5th International Computer ve Instructional Technologies Symposium, 22-24 Septemder 2011 Fırat University, Elazığ-TURKEY. Yeşilay, A. (1996).
Genelleştirilmiş Özyetki Beklentisi Ölçeği. [Çevrim-içi: http://userpage.fu
berlin.de/~health/turk.htm], Erişim tarihi: 01.04.2013.
Yılmaz, S. ve Ekinci, M. (2001). Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinde benlik saygısı ve atılganlık düzeyi arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 4(2), 1-10.

APA	Erol M, TEMİZER AVCI D (2016). Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. , 711 - 723.
Chicago	Erol Murat,TEMİZER AVCI Dilek Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. (2016): 711 - 723.
MLA	Erol Murat,TEMİZER AVCI Dilek Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. , 2016, ss.711 - 723.
AMA	Erol M,TEMİZER AVCI D Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. . 2016; 711 - 723.
Vancouver	Erol M,TEMİZER AVCI D Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. . 2016; 711 - 723.
IEEE	Erol M,TEMİZER AVCI D "Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme." , ss.711 - 723, 2016.
ISNAD	Erol, Murat - TEMİZER AVCI, Dilek. "Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme". (2016), 711-723.

APA	Erol M, TEMİZER AVCI D (2016). Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4), 711 - 723.
Chicago	Erol Murat,TEMİZER AVCI Dilek Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31, no.4 (2016): 711 - 723.
MLA	Erol Murat,TEMİZER AVCI Dilek Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.31, no.4, 2016, ss.711 - 723.
AMA	Erol M,TEMİZER AVCI D Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016; 31(4): 711 - 723.
Vancouver	Erol M,TEMİZER AVCI D Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2016; 31(4): 711 - 723.
IEEE	Erol M,TEMİZER AVCI D "Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, ss.711 - 723, 2016.
ISNAD	Erol, Murat - TEMİZER AVCI, Dilek. "Eyleme Geçiren Bir Katalizör "Öz Yeterlik Algısı": Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31/4 (2016), 711-723.