Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi

SARIOĞLU, SERHAN; ÜLGER, BESTAMI BUGRA; Ar, Mehmet Emir

Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi

Bestami Buğra ÜLGER, (Hakkari Üniversitesi, Hakkari, Türkiye)

Mehmet Emir AR, (Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye)

Serhan SARIOĞLU (Bursa Ölçme ve Değerlendirme Merkezi, Bursa, Türkiye)

Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD)

18 3

Yıl: 2022 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 335 - 353 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-10-2022

Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi

Öz:

Bağlam temelli sorular PISA’dan sonra, ülkemizdeki merkezi sınavlarda da sorulmaya başlanmıştır. Bu bağlamda önemi gittikçe artan ve öğrencilerin günlük yaşam becerilerine odaklanan bu tip soruların yazılmasına yönelik bir kültür geliştirilmesi gerekmektedir. Fen bilimleri öğretmenlerine verilen bağlam temelli soru yazma eğitimi sonucunda öğretmenlerin bu tür soruları sınıf ortamında kullanımı merak konusu olmuştur. Araştırmanın amacı verilen eğitime katılan öğretmenlerin yazılı sınavlarda sordukları sorularda bağlam temelli soru kullanım durumlarını incelemektir. Doküman analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada, öğretmenlerden yazılılarda kullandıkları sorular toplanmış ve analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre öğretmenler ağırlıklı olarak klasik türde soru sormaya devam etmişlerdir. Kamufle bağlam temelli soruların da sıkça kullanıldığı gözlenmesine rağmen bağlam temelli sorulara oldukça az rastlanmıştır. Elde edilen sonuçlara bağlı olarak, öğretmenler ile yapılan görüşmelerde neden bağlam temelli soru kullanmadıklarına ilişkin sonuçlara yer verilmiştir. Buna göre öğretmenler zümre, zaman problemi ve soru hazırlama sürecine ilişkin olumsuz görüşlerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin bağlam temelli soruları yaygın şekilde kullanması için temel sorunları aşmaları gerektiği görülmektedir. Bu nedenle bu sorunların nasıl yönetilmesi gerektiği ile ilgili nitel çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelime: Bağlam temelli soru Doküman analizi Fen eğitimi Yazılı sınavlar

Examining the Questions Asked by the Science Teachers Participated in the Context-Based Question Writing Training in the Written Exams

Öz:

Context-based questions started to be asked in national exams in our country after PISA. In this context, it is necessary to develop a culture for writing such questions, which are of increasing importance and focus on students' daily life skills. As a result of the context-based question writing training given to science teachers, it has been a matter of curiosity for teachers to use such questions in the classroom environment. The aim of the study is to examine context-based question usage cases in written exams by teachers participating in the training given. In the study in which the document analysis method was used, the questions used by the teachers in the written texts were collected and analyzed. According to the findings, teachers continued to ask mostly classical questions. Although it is observed that camouflaged context-based questions are also used frequently, context-based questions are quite rare. Depending on the results, the results of why they did not use context-based questions in the interviews with the teachers were included. Accordingly, the teachers expressed their negative opinions about the group, the time problem and the question preparation process. It seems that teachers need to overcome basic problems in order to use context-based questions widely. Therefore, qualitative studies are needed on how these problems should be managed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akman, A. (2017). Sınıf öğretmenlerinin değişime direnç nedenlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
Akpınar, E., ve Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(172), 225-231.
Ar, M. E. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerine yönelik geliştirilen nitelikli yaşam temelli açık uçlu soru hazırlama kursunun uygulanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Ateş, Y. (2017). Ortaokullardaki yönetici ve öğretmenlerin örgütsel değişime karşı gösterdikleri direnç ortaokullarda bir tarama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ataş, E., ve Güneş, P. (2020). Altıncı sınıf fen bilimleri dersi sınav sorularının yeniden yapılandırılmış bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(20), 1066-1078. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-632040
Ayvacı, H. Ş., ve Şahin, Ç. (2009). Fen Bilgisi öğretmenlerinin ders sürecinde ve yazılı sınavlarda sordukları soruların bilişsel seviyelerinin karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 441- 455.
Avargil, S., Herscovitz, O., ve Dori, Y. J. (2012). Teaching thinking skills in context-based learning: teachers’ challenges and assessment knowledge. J Sci Educ Technol(21), 207-225. doi:10.1007/s10956-011- 9302-7.
Bayrak, B., ve Erden, A. M. (2007). Fen bilgisi öğretim programının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 137-54.
Bellocchi, A., King, D. T., ve Ritchie, S. M. (2016). Context-based assessment: Creating opportunities for resonance between classroom fields and societal fields. International Journal of Science Education, 38(8), 1304-1342.
Bennett, J. (2007). Bringing science to life: A synthesis of the research evidence on the effects of context-based and sts approaches to science teaching. Science Education, 91(3), 347-370.
Birgin, O., ve Gürbüz, R. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 163-179
Bozbayındır, F., ve Alev, S. (2018). Öğretmenlerin öz yeterlilik, proaktif kişilik ve değişime açıklık algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Inonu University Journal of The Faculty Of Education (Inujfe), 19(2), 293-311.
Brodin, J. (2010). Education for global competencies: An EU—Canada Exchange programme in higher education and training. Journal of Studies in International Education, 14(5), 569– 584. https://doi.org/10.1177/1028315309343616
Byker, E. J., ve Putman, S. M. (2019). Catalyzing cultural and global competencies: Engaging preservice teachers in study abroad to expand the agency of citizenship. Journal of Studies in International Education, 23(1), 84–105. https://doi.org/10.1177/1028315318814559
Can, D. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sayı duyularının bağlam temelli ve bağlam temelli olmayan problem durumlarında incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: İlk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
Çelik, S. N. (2019). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile değişime dirençleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
Çepni, S. (2018). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (8. bs.). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
Çepni, S., Ormancı, Ü., ve Ülger, B. B. (2020). Examination of context-based question writing skills of science teachers participated in a scientific literacy course. Egitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 8(4), 1249-1270.
Çoruhlu, T. Ş., Nas, S. E., ve Çepni, S. (2008). Fen ve teknoloji öğretmenleri için alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik bir hizmet içi eğitim programından yansımalar: Trabzon örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 1-22.
Doğan, S. (2019). 2023 Eğitim vizyonu belgesine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(2), 571-592.
Elmas, R., ve Eryılmaz, A. (2015). How to write good quality contextual science questions: criteria and myths. Journal of Theoretical Educational Science, 8(4), 564-580. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akukeg/issue/29359/314151 adresinden alınmıştır
Fensham, P. J. (2009). Real world contexts in PISA science: Implications for context-based science education. Journal of Research in Science Teaching, 46(8), 884-896.
Gilbert, J. K., Bulte, A. M., ve Pilot, A. (2011). Concept development and transfer in context based science education. International Journal of Science Education, 33(6), 817-837.
Gömleksiz, M. N., ve Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32), 76-88.
Gül, Ş., ve Konu, M. (2018). Yaşam temelli probleme dayalı öğretim uygulamalarının öğrenci başarısına etkisi. Yaşadıkça Eğitim, 32(1), 45-68.
Güleryüz, H. (2016). 5., 6., 7., 8. sınıfların fen ve teknoloji dersine ait sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Muş Alparslan Üniversitesi, Muş.
Güleryüz H. ve Erdoğan, İ. (2017). 5., 6., 7., 8. Sınıfların fen bilimleri dersine ait sınav sorularının soru biçimlerine göre değerlendirilmesi (Muş İli Örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (24), 667-682.
Güleryüz, H., & Erdoğan, İ. (2018). Orta okul fen bilimleri dersi sınav sorularının Bloom’un bilişsel alan taksonomisine göre değerlendirilmesi: Muş ili örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 43-49.
Güneş, T., Dilek, N. Ş., Hoplan, M., Çelikoğlu, M., ve Demir, E. S. (2010). Öğretmenlerin alternatif değerlendirme konusundaki görüşleri ve yaptıkları uygulamalar. In International Conference on New Trends in Education and their Implications (pp. 11-13).
Güven, S. (2008). Sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim ders programlarının uygulanmasına ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 177 (224-236).
Heller, P., Keith, R., ve Anderson, S. (1992). Teaching problem solving through cooperative grouping. part 1: group versus ındividual problem solving. Am. J. Phys., 60(7), 627-636. Retrieved September 29, 2020, from https://doi.org/10.1119/1.17117
Kavak, N., Tufan, Y., ve Demirelli, H. (2006). Fen-teknoloji okuryazarlığı ve informal fen eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 17-28.
Karamustafaoğlu, S., Bacanak, A., Karamustafaoğlu, O., ve Değirmenci, S. (2010). Ses kavramına yönelik bir Çoklu Zekâ etkinliği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 125-139.
Karamustafaoğlu, S., Sevim, S., Karamustafaoğlu, O. ve Çepni, S. (2003). Analysis of Turkish highschool chemistry examination questions according to Bloom’s taxonomy. Chemistry Education Research and Practice, 4(1), 25–30.
Kızkapan, O., ve Nacaroğlu, O. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin merkezi sınavlara (LGS) ilişkin görüşleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 701-719.
Koray, Ö., Altunçekiç, A., ve Yaman, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının soru sorma becerilerinin bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 33-39.
Kuhn, J., ve Müller, A. (2014). Context-based science education by newspaper story problems: A study on motivation and learning effects. Progress in Science Education(2), 5-21.
Limon, İ., ve Nartgün, Ş. S. (2020). Öğretmenlerin değişim yorgunluğu düzeyi: demografik değişkenler açısından karşılaştırma. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 26(2), 401-448.
MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
Mutlu, M., Uşak, M., ve Aydoğdu, M. (2003). Fen bilgisi sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 87-95.
Özcan, S., ve Akcan, K. (2010). Fen Bilgisi öğretmen adaylarını hazırladığı soruların içerik ve Bloom Taksonomisi'ne uygunluk yönünden incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 323-330.
Özcan, S., ve Oluk, S. (2007). İlköğretim Fen bilgisi derslerinde kullanılan soruların Piaget ve Bloom Taksonomisine göre analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 61-68.
Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation (No. 4). Sage.
Pilot, A., ve Bulte, A. M. (2006). Why do you “Need to Know”? Context based education. International Journal of Science Education, 28(9), 953-956.
Rannikmäe, M., Teppo, M., ve Holbrook, J. (2010). Popularity and relevance of science education literacy: Using a context-based approach. Science Education International, 21(2), 116-125.
Sak, M., ve Kaltakçı Gürel, D. (2019). Ortaokul öğrencilerinin ışık konusundaki bağlam temelli sorular ile geleneksel soruları cevaplama durumlarının geliştirilen başarı testleri ile karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 655-679.
Schleicher, A. (2019). PISA 2018: Insights and Interpretations PISA 2018: Insights and Interpretations. OECD.
Schwartz, A. T. (2006). Contextualized chemistry education: The American experience. International Journal of Science Education, 28(9), 977–998. doi:10.1080/09500690600702488
Sezer, A. (2018). Fen bilimleri dersi sınav soruları ve merkezi sınav sorularının yenilenmiş BLOOM taksonomisi, TIMMS ve PISA açısından analizi (Kırıkkale ili örneği) (Yayımlanmaış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
Şanlı, C., ve Pınar, A. (2017). Sosyal bilgiler dersi sınav sorularının yenilenen BLOOM taksonomisine göre incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3), 949-959.
Taasoobshirazi, G., ve Carr, M. (2008). A review and critique of context-based physics instruction and assessment. Educational Research Review, 3, 155-167. doi:10.1016/j.edurev.2008.01.002
Tekbıyık, A., ve Akdeniz, A. (2010). Bağlam Temelli ve geleneksel fizik problemlerinin karşılaştırılması üzerine bir inceleme. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(1), 123-140.
Ülger, B. B., ve Güler, H. K. (2019). PISA ve TIMSS sınavlarının temel aldığı ölçme ve değerlendirme yaklaşımları. S. Çepni içinde, PISA ve TIMSS mantığını ve sorularını anlama (s. 155-187). Ankara: Pegem.
Ültay, N., ve Çalık, M. (2012). A thematic review of studies into the effectiveness of context-based chemistry curricula. J Sci Educ Technol(21), 686-701.
Ültay, N., ve Dönmez Usta, N. (2016). Investigating prospective teachers’ ability to write context-based problems. Journal of Theory and Practice in Education, 12(2), 447-463.
Üner, S., Akkuş, H., ve Kormalı, F. (2014). Ortaöğretim kimya ders kitaplarındaki ve sınavlarındaki soruların bilişsel düzeyi ve öğrencilerin bilişsel düzeyiyle ilişkisi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 15(1), 137- 154.
Yamashita, H. (2006) Global citizenship education and war: the needs of teachers and learners, Educational Review, 58(1), 27-39, DOI: 10.1080/00131910500352531
Yıldırım, T. (2020). Kimya öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre analizi ve ÖSYM soruları ile karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (50), 1-19.

APA	ÜLGER B, Ar M, SARIOĞLU S (2022). Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. , 335 - 353.
Chicago	ÜLGER BESTAMI BUGRA,Ar Mehmet Emir,SARIOĞLU SERHAN Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. (2022): 335 - 353.
MLA	ÜLGER BESTAMI BUGRA,Ar Mehmet Emir,SARIOĞLU SERHAN Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. , 2022, ss.335 - 353.
AMA	ÜLGER B,Ar M,SARIOĞLU S Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. . 2022; 335 - 353.
Vancouver	ÜLGER B,Ar M,SARIOĞLU S Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. . 2022; 335 - 353.
IEEE	ÜLGER B,Ar M,SARIOĞLU S "Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi." , ss.335 - 353, 2022.
ISNAD	ÜLGER, BESTAMI BUGRA vd. "Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi". (2022), 335-353.

APA	ÜLGER B, Ar M, SARIOĞLU S (2022). Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), 13(1), 335 - 353.
Chicago	ÜLGER BESTAMI BUGRA,Ar Mehmet Emir,SARIOĞLU SERHAN Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD) 13, no.1 (2022): 335 - 353.
MLA	ÜLGER BESTAMI BUGRA,Ar Mehmet Emir,SARIOĞLU SERHAN Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), vol.13, no.1, 2022, ss.335 - 353.
AMA	ÜLGER B,Ar M,SARIOĞLU S Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD). 2022; 13(1): 335 - 353.
Vancouver	ÜLGER B,Ar M,SARIOĞLU S Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD). 2022; 13(1): 335 - 353.
IEEE	ÜLGER B,Ar M,SARIOĞLU S "Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi." Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), 13, ss.335 - 353, 2022.
ISNAD	ÜLGER, BESTAMI BUGRA vd. "Bağlam Temelli Soru Yazma Eğitimine Katılan Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Yazılı Sınavlarda Sordukları Soruların İncelenmesi". Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD) 13/1 (2022), 335-353.