Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü

ŞAHAN, Mehmet; ERASLAN ÇAPAN, BAHTİYAR

Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü

Mehmet ŞAHAN, (Uzm. Psk. Dan. Milli Eğitim Bakanlığı)

Bahtiyar ERASLAN ÇAPAN (Doç. Dr. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, RPD Anabilim Dalı)

Ege Eğitim Dergisi

13 3

Yıl: 2017 Cilt: 18 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 887 - 913 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü

Öz:

Bu çalışmanın amacı, ergenlerin kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları ve sosyal kaygı düzeyleri ile problemli internet kullanımları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma grubu, Eskişehir'de farklı liselerde öğrenim gören 174'ü kız ve 138'i erkek olmak üzere toplam 312 öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcıların yaşları 15 ile 19 arasında değişmektedir ve katılımcıların yaş ortalaması 16,3'tür (Ss: 1.23). Çalışmada veriler Problemli İnternet Kullanım Ölçeği-Ergen, Sosyal Kaygı Ölçeği ve Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler korelasyon ve regresyon analizi ile incelenmiştir. Ayrıca ergenlerin problemli internet kullanımı, sosyal kaygı ve kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla ilişkisiz grup için t testi kullanılmıştır. Bulgular, sosyal kaygı düzeyinin ve kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların problemli internet kullanımıyla pozitif yönde ilişkili olduğunu ve problemli internet kullanımını yordadığını göstermiştir. Değişkenler problemli internet kullanımını yaklaşık olarak %44 düzeyinde açıklamaktadır. Ayrıca cinsiyet değişkenine göre sosyal kaygı düzeyi farklılık göstermezken, problemli internet kullanımı ve kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları erkeklerin lehine farklılık göstermiştir. Sonuçlar Sosyal Telafi Yaklaşımı ve ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve okul psikolojik danışmanlarına ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

The Role of Interpersonal Cognitive Distortions and Social Anxiety in Adolescents’ Problematic Internet Use

Öz:

The purpose of this research is to examine the relationship between problematic internet use and social anxiety and the relationship between interpersonal cognitive distortions among Turkish adolescents. The population of the study was composed of 312 students (174 girls, 138 boys), attending to different high schools in Eskişehir. Ages of the participants ranged between 15 to 19 and the mean was 16.3.Participants completed the Problematic Internet Use Scale- Adolescent, The Social Anxiety Scale for Adolescents and Interpersonal Cognitive Distortions Scale. The research data were analyzed by correlation and regression analysis. Independent sample t test was used to determine whether problematic internet use and social anxiety and the relationship between interpersonal cognitive distortions of adolescents differentiate according to gender or not. It was found that problematic internet use was correlated positively with social anxiety, and interpersonal cognitive distortions. According to the results, the scores on the problematic internet use scale were predicted positively (44 %) by social anxiety, and interpersonal cognitive distortions. As a result of the research no significant gender difference was found in terms of social anxiety. The research results also showed that adolescents’ problematic internet use and interpersonal cognitive distortions significantly differed in terms of gender;male adolescents’ problematic internet use and interpersonal cognitive distortions were significantly higher than those of female adolescents. The findings were discussed according to The Social Compensation Theory and related literatures. Based on the interpretations, suggestions were given to school counselors and researchers

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
Akdemir, A. ve Cinemre, B. (1996). Sosyal fobi: epidemiyoloji, eşlik eden hastalıklar, klinik gidiş, prognoz, 3P Dergisi, 4(1), 11-17.
Akın, A. (2010). Öz duyarlık ve ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39,01-09.
Atarbay S. (2017). Farklı bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerinin psikolojik dayanıklılıklarına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Altıntaş, G. (2006). Liseli ergenlerin kişilerarası iletişim becerileri ile akılcı olmayan inançları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Ayberk, A. (2011). Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ve sosyal kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi, Muğla.
Aydın, B. and Sarı, S.V. (2011). Internet addiction among adolescents: The role of selfesteem. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3500-3505. doi:10.1016/j.sbspro.2011.04.325
Batıgün, AD. ve Hasta, D. (2010) İnternet bağımlılığı: Yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11,213-219.
Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir
bayramkaya, E., Toros, F., ve Özge, C., (2005). Ergenlerde sosyal fobi ile depresyon, öz kavram ve sigara alışkanlığı arasındaki ilişki. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 15(4),165-173.
Beck, J.S. (2001). Bilişsel terapi:Temel ilkeler ve ötesi. (Çev: N.H Şahin). Ankara : Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Canoğulları, Ö. (2014). İnternet bağımlılık düzeyleri farklı ergenlerin cinsiyetlerine göre psikolojik ihtiyaçları, sosyal kaygıları ve anne baba tutum algılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Caplan, S. E.(2002). Problematic internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18(5), 553-75. doi.org/10.1016/S0747-5632(02)00004-3
Caplan, S. E. (2006). Relations among loneliness, social anxiety, and problematic internet use. CyberPsychology & Behavior, 10(2), 234-242. doi.org/10.1089/cpb.2006.9963
Cengizhan, C.(2005). Öğrencilerin bilgisayar ve internet kullanımında yeni bir boyut: Bağımlılık. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 83-98
Ceyhan, E. (2008). Ergen ruh sağlığı açısından bir risk faktörü: İnternet bağımlılığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 109-116.
Ceyhan, A. A. (2011). Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(2), 85-94.
Ceyhan, A. A., ve Ceyhan, E. (2014). Problemli internet kullanım ölçeğinin ergenlerde geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Bağımlılık Dergisi, 15(2), 56-64.
Ceyhan, E., Ceyhan, A.A. ve Gürcan, A. (2007). Problemli internet kullanımı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 387-416.
Clark, D.M., and Wells, A., (1995). A cognitive model of social phobia. İçinde R. G. Heimberg,M. R. Liebowitz, D. A. Hope,& F. R. Schneier (Eds.), Social phobia: diagnosis, assessment, and treatment (s. 69–93). New York: Guilford Press.
Cömert, I. T. and Ziyalar, N. (2012). The association between internet addiction and substance use among 18-28-year-old university students in Istanbul. Psychology Research, 2(10), 615 626.
Çam H. H. (2014). Adölesanlarda internet bağımlılığı prevalansı ile psikopatolojik semptomlar ve obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Cumhuriyet Üniversitesi. Sivas.
Çelik, Ç.B. and Odacı, H. (2013). The relationship between problematic internet use and interpersonal cognitive distortions and life satisfaction in university students. Children and Youth Services Review, 35(3), 505–508. doi.org/10.1016/j.childyouth.2013.01.001
Çevik, Ç. (2016). İnternet kullanım süresinin ergenler üzerindeki psikolojik etkileri.
Çivan, İ. (2013). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları ve başkalarını bağışlama davranışlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara
Çoban, E. A. (2013). Geç ergenlerin ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları ve stresle baş etme stratejileri. Avrasya Eğitim Araştırmaları Dergisi. 51, 65-84.
Çuhadar, C. (2012) Exploration of problematic internet use and social interaction anxiety among Turkish pre-service teachers. Computers&Education, 59(2), 173-181. doi.org/10.1016/j.compedu.2011.12.029
Davis, R.A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17(2), 187-195. doi.org/10.1016/S0747-5632(00)00041-8
Doğan, H., Işıklar, A. ve Eroğlu, E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106- 124.
Durak Batıgün, A. ve Kılıç, N., (2011). İnternet bağımlılığı: kişilik özellikleri, psikolojik belirtiler, sosyal destek ve ilişkili bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67),1-10.
Eldeleklioğlu, J. and Vural, M. (2013). Predictive effects of academic achievement, internet use duration, loneliness and shyness on internet addiction. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 141-152
Ellison, N., Steinfield, C. and Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook friends: Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of Computer Mediated Communication, 12(4), 1143–1168. doi/10.1111/j.1083-6101.2007.00367.x
El-Salameh, E.M. (2011). Irrational beliefs among Jordanian college students and relationships with self- confidence. Asian Social Science, 7(5), 137-144. doi.org/10.5539/ass.v7n5p137
Eraslan-Capan, B. (2015). Interpersonal sensitivity and problematic facebook use in Turkish university students. Anthropologist, 21(3), 395-403.
Eraslan Çapan, B. ve Sarıçalı, M. (2016). Problemli facebook kullanımında sosyal ve duygusal yalnızlığın rolü. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 53-66. doı: 10.17679/iuefd.17306122
Erözkan, A. (2005). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası duyarlılık ve depresyon düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 14, 129-155
Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications.
Griffiths, M. D. (2008). Videogame addiction: fact or fiction? İçinde Willoughby & E. Wood (Eds.), Children’s learning in a digital world (s. 85–103). Oxford: Blackwell Publishing
Gültekin, B. K. ve Dereboy, İ. F.(2011). Üniversite öğrencilerinde sosyal fobinin yaygınlığı ve sosyal fobinin yaşam kalitesi, akademik başarı ve kimlik oluşumu üzerine etkileri, Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 150-58,
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Hamamcı, Z. ve Büyüköztürk, Ş. (2003). İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ölçeği: ölçeğin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(25), 107-111.
Huan, V.S., Ang, R.P. and Chye, S. (2014). Loneliness and shyness in adolescent problematic internet users: The role of social anxiety. Child Youth Care Forum, 43(5), 539-551.
Johnson, H.S., Inderbitzen-Nolan,H.,M. and Anderson, E.R. (2006). The social phobia: Validity and reliability in an adolescent community sample. Psychological Assesment, 18(3), 269-277.
Jose, P. E., Ryan, N., and Pryor, J. (2012). Does social connectedness promote a greater sense of well‐being in adolescence over time?. Journal of Research on Adolescence, 22 (2), 235-251. doi:10.1111/j.1532- 7795.2012.00783.x
Kalecik, S. (2016). Emotion regulation, self-control, novelty seeking, depression and social anxiety symptoms in relation to problematic internet and smartphone use. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
Kalkan, N. (2008). Ergenlerde bilişsel yapılar ve sosyal kaygı arasındaki ilişkinin bilişsel davranışçı yaklaşım açısından yorumlanması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul
Karakoç, E. ve Taydaş, O. (2013). Bir serbest zaman etkinliği olarak üniversite öğrencilerinin internet kullanımı ile yalnızlık arasındaki. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(4), 33-45.
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Kelleci, M., Güler, N., Sezer, H., and Gölbaşı, Z. (2009). Relationships gender and psychiatric symptoms with duration of internet use among high school students. Türk Silahlı Kuvvetleri, Koruyucu Hekimlik Bülteni, 8(3), 223-230.
Keser Özcan, N. ve Buzlu, S. (2005). Problemli internet kullanımını belirlemede yardımcı bir araç: internette bilişsel durum ölçeğinin üniversite öğrencilerinde geçerlik ve güvenirliği. Bağımlılık Dergisi, 6(1), 19-26.
Kurtoğlu, E., (2009.) Lise öğrencilerinde gözlenen saldırganlık düzeylerinin otomatik düşünceler, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuzmayıs Üniversitesi, Samsun.
Madell, D. & Muncer, S. (2006). Internet communication: An activity that appeals to shy and socially phobic people. CyberPsychology & Behavior, 9(5), 618-622. doı:10.1089/cpb.2006.9.618
Mai Y, Hu J, Yan Z, Zhen S, Wang S, & Zhang W. (2012). Structure and function of maladaptive cognitions in pathological internet use among Chinese adolescents. Computers in Human Behavior, 28(6), 2376-2386. doi.org/10.1016/j.chb.2012.07.009
McKenna, K.Y.A., and Bargh, J.A. (2000). Plan 9 from cyberspace: The implications of the internet for personality and social psychology. Personality and Social Psychology Review 4(1), 57–75. doı: 10.1207/S15327957PSPR0401_6
McKenna, K. Y. A., Green, A. S., and Gleason, M. E. J. (2002). Relationship formation on the internet: What’s the big attraction? Journal of Social Issues, 58(1), 9-31. doi: 10.1111/1540-4560.00246
Morahan-Martin, J. and Schumacher, P. (2003). Loneliness and social uses of the internet. Computers in Human Behavior, 19(6), 659-671. doi.org/10.1016/S0747- 5632(03)00040-2
Muhtaroğlu, G. (2016). İHKİB Kağıthane mesleki teknik anadolu lisesinde öğrenim gören ergenlerin bilişsel çarpıtma düzeyleri ile stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi. İstanbul.
Muslu, G. K.. ve Bolışık Z. B, (2009). Çocuk ve gençlerde internet kullanımı, TAF Preventive Medicine Bulletin, , 8(5), 445-450.
Noyan, N.,ve Sertel Berk, Ö., S.,( 2007). Ergenlerde sosyal fobi, içe ve dışa dönük kişilik özellik ve okul başarı durumu. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 27 (1), 31-50.
Liu, C. Y. and Kuo, F. Y. (2007). A study of internet addiction through the lens of the interpersonal theory. Cyber Psychology & Behavior, 10 (6), 799-804. doi:10.1089/cpb.2007.9951
Peter, J., Valkenburg, P. M., and Schouten, A. P. (2005). Developing a model of adolescent friendship formation on the internet. CyberPsychology & Behavior, 8(5), 423-430. doi.org/10.1089/cpb.2005.8.423
Pirinççi, N. L. (2009). Lise öğrencilerinin mükemmeliyetçilik düzeyleri ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Ögel, K. (2012). İnternet bağımlılığı: internetin psikolojisini anlamak ve bağımlılıkla başa çıkmak, İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,
Öncü, B. ve Sakarya, A. (2013). Ergen özkıyımlarında bilişsel etmenler ve çarpıtmaların rolü, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(2), 232-245.
Özolgun Kurt, N. (2014). Meslek lisesi öğrencilerinde problemli internet kullanımı, bilişsel yetenek ve dikkat becerilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
Öztürk, Ö., Odabaşıoğlu, G., Eraslan, D., Genç, Y. ve Kalyoncu, Ö.A. (2007). İnternet bağımlılığı: Kliniği ve tedavisi. Bağımlılık Dergisi, 8(1), 36-41.
Santrock, J. W. (2012). Yaşam boyu gelişim: Gelişim psikolojisi (13. baskı). (Çev: G. Yüksel). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Sava, F. A. (2009). Maladaptive schemas, irrational beliefs, and their relationship with the five-factor personality model. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 9(2), 135-147.
Segool N.K. and Carlson J.S. (2008). Efficacy of cognitive-behavioral and pharmacological treatments for children with social anxiety. Depress Anxiety. 25 (7), 620-31. doi:10.1002/da.20410
Siyez, D. M. ve Baş A. U. (2013) İnternet bağımlılığı ve psikososyal faktörler, İçinde M. Kalkan ve C. Kaygusuz (Ed.), İnternet bağımlılığı: Sorunlar ve çözümler (s. 115-149). Ankara: Anı Yayıncılık.
Stackert, R. A.and Bursik, K. (2003). Why am I unsatisfied? Adult attachment style, gendered irrational relationship beliefs, and young adult romantic relationship satisfaction. Personality and Individual Differences, 3(8), 1419–1429. doi.org/10.1016/S0191- 8869(02)00124-1
Şahin, M, ve Sarı, S.,V. (2010). Ergenlerde görülen zorbalık eğiliminin bilişsel çarpıtmalar ve fonksiyonel olmayan tutumlarla ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 20,1-14.
Şahin, S., Özdemir, K. & Ünsal, A. (2013). Evaluation of the relationship between internet addiction and depression in university students. Medicinski Glasnik, 18(49), 14-27. doı: 10.5937/medgla1349014S
Şendağ S. and H. F. Odabaşı (2009). Effects of an online problem based learning course on content knowledge acquisition and critical thinking skills. Computers & Education, 53(1), 132–141. doi.org/10.1016/j.compedu.2009.01.008
Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2011). Using multivariate statistics. Boston : Pearson/Allyn & Bacon.
Taylan, H.H. ve Işık, M. (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. (Internet addiction among secondary school and high school students in Sakarya). Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10(6), 855-874. doi: 10.7827/TurkishStudies.8286
Temizel, S., (2014). Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygıyı yordayan ailesel ve bilişsel faktörler, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
Tuncer, B., ve Voltan-Acar, N. (2006). Kaygı düzeyleri farklı üniversite hazırlık sınıfı öğrencilerinin mükemmeliyetçilik özelliklerinin incelenmesi. Kriz Dergisi,14(2),1-15.
Tunalıoğlu, Z. (2013). Problematic internet use: a study in Turkey. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Turan, A., F,. (2010). Üniversite öğrencilerinin ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalarını yordamada yalnızlık, benlik saygısı, yaş, cinsiyet ve romantik ilişki yaşama durumunun rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK] (2016). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanımı araştırması. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028 adresinden elde edildi.
Uğur, E. ve Murat, M. (2014). Lise öğrencilerinin kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaları ve saldırganlık tepkileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13 (2), 525-543.
Vatansever-Bulut, Ç. (2016). 12-14 yaş aralığındaki öğrencilerin bilişsel çarpıtmaları ile sosyal fobi belirti düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi -Adana ili örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çağ Üniversitesi. Mersin.
Whisman, M.A. and Friedman, M.A. (1998). Interpersonal problem behaviors associated with dysfunctional attitudes. Cognitive Therapy and Research, 22(2), 149-160. doi: 10.1023/A:1018728322555
Yen, J.Y, Ko, C.H, Yen, C.F, Wu, H.Y. and Yang, M.J. (2007). The comorbid psychiatric symptoms of internet addiction: Attention deficit and hyperactivity disorder depression, social phobia, and hostility. Journal of Adolescent Health, 41(1), 93-98. doi.org/10.1016/j.jadohealth.2007.02.002
Yen, Y. Y., Yen, C. F., Chen, C. S., Wang, P. W., Chang, Y. H. and Ko, C. H. (2012). Social anxiety in online and real-life interaction and their associated factors. CyberPsychology, Behavior, and Social Networking, 15(1),7-12. doi:10.1089/cyber.2011.0015
Yellowlees, P. M., and Marks, S. (2007). Problematic internet use or internet addiction? Computers in Human Behavior, 23(3), 1447-1453. doi: 10.1016/j.chb.2005.05.004.
Young, C. M. Y. and Lo, B. C. Y. (2012). Cognitive appraisal mediating relationship between social anxiety and internet communication in adolescents. Personality and Individual Differences, 52 (1), 78-83. doi.org/10.1016/j.paid.2011.09.001 Young, K. and Rodgers, C., (1998).The relationship between depression and internet addiction. Cyber Psychology and Behavior, 1(1), 25-28. doi.org/10.1089/cpb.1998.1.25
Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
Zorbaz, O. ve Tuzgöl Dost, M. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310

APA	ŞAHAN M, ERASLAN ÇAPAN B (2017). Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. , 887 - 913.
Chicago	ŞAHAN Mehmet,ERASLAN ÇAPAN BAHTİYAR Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. (2017): 887 - 913.
MLA	ŞAHAN Mehmet,ERASLAN ÇAPAN BAHTİYAR Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. , 2017, ss.887 - 913.
AMA	ŞAHAN M,ERASLAN ÇAPAN B Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. . 2017; 887 - 913.
Vancouver	ŞAHAN M,ERASLAN ÇAPAN B Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. . 2017; 887 - 913.
IEEE	ŞAHAN M,ERASLAN ÇAPAN B "Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü." , ss.887 - 913, 2017.
ISNAD	ŞAHAN, Mehmet - ERASLAN ÇAPAN, BAHTİYAR. "Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü". (2017), 887-913.

APA	ŞAHAN M, ERASLAN ÇAPAN B (2017). Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 887 - 913.
Chicago	ŞAHAN Mehmet,ERASLAN ÇAPAN BAHTİYAR Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. Ege Eğitim Dergisi 18, no.2 (2017): 887 - 913.
MLA	ŞAHAN Mehmet,ERASLAN ÇAPAN BAHTİYAR Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. Ege Eğitim Dergisi, vol.18, no.2, 2017, ss.887 - 913.
AMA	ŞAHAN M,ERASLAN ÇAPAN B Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. Ege Eğitim Dergisi. 2017; 18(2): 887 - 913.
Vancouver	ŞAHAN M,ERASLAN ÇAPAN B Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü. Ege Eğitim Dergisi. 2017; 18(2): 887 - 913.
IEEE	ŞAHAN M,ERASLAN ÇAPAN B "Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü." Ege Eğitim Dergisi, 18, ss.887 - 913, 2017.
ISNAD	ŞAHAN, Mehmet - ERASLAN ÇAPAN, BAHTİYAR. "Ergenlerin Problemli İnternet Kullanımında Kişilerarası İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmaların ve Sosyal Kaygının Rolü". Ege Eğitim Dergisi 18/2 (2017), 887-913.