Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının
İncelenmesi

Altay, Birsen; GÜRKAN, Rıfat

Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi

Rıfat GÜRKAN, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Samsun Türkiye)

Birsen ALTAY (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Samsun, Türkiye)

Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

8 3

Yıl: 2021 Cilt: 10 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 791 - 798 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 03-06-2022

Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi

Öz:

Bu araştırma zihinsel engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı olarak yapılan bu araştırma EylülKasım 2017 tarihleri arasında Samsun Atakum ilçesinde özel eğitim ve rehabilitasyon okullarında yapılmıştır. Araştırmanın evrenini bu okullarda eğitim görmekte olan toplam 250 zihinsel engelli çocukların ebeveynleri oluşturmuş olup, örnekleme ebeveynlerden birinin alınması hedeflenmiş, araştırmaya katılmayı kabul eden 120 bireye ulaşılmıştır. Çalışmanın verileri tanıtıcı veri toplama formu ve Aile Değerlendirme Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Veriler SPSS 21 programında değerlendirilmiş, verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, t testi, ANOVA, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Genel fonksiyonlar (1,72 ± 0,54) ve iletişim (1,82 ± 0,52) alt ölçek puan ortalaması aile işlevleri en sağlıklı, gereken ilgiyi gösterebilme (2,45 ± 0,37) ve roller alt boyutlarından aile işlevleri en sağlıksız olarak bulunmuştur. İlkokul mezunu olan aileler, çalışan ebeveynler ve geliri giderinden az olan ebeveynlerin en yüksek ölçek puana sahip olduğu (aile işlevleri en sağlıksız) bulunmuştur (p<0,05). Genel fonksiyonlar ve iletişim alt ölçek puan ortalaması aile işlevleri en sağlıklı, gereken ilgiyi gösterebilme ve roller alt ölçek puanı aile işlevleri en sağlıksız olarak bulunmuştur. Eğitim seviyeleri ve sosyoekonomik düzeyi düştükçe aile işlevlerinin bozulduğu, ebeveynler arasında akrabalık bağı bulunmasının aile işlevlerini olumsuz etkilediği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Aile işlevleri, Ebeveynler, Zihinsel engelli bireyler.

Anahtar Kelime:

Investigation the Parenting Attitudes of Parents With Mentally Retarded Children

Öz:

This study was conducted to investigate the parenting attitudes of parents with mentally retarded children. This descriptive research was conducted between September and November 2017 in special education and rehabilitation schools in Samsun Atakum. The population of the study consisted of the parents of 250 mentally retarded children who were educated in these schools. One of the sampling parents was targeted and 120 individuals who agreed to participate in the study were reached. The data of the study was collected by using descriptive data collection form and Family Assessment Scale. Data were analyzed using SPSS 21 program, descriptive statistics, t test, ANOVA, Mann Whitney U and Kruskal Wallis tests were used for data analysis. General functions (1,72 ± 0,54) and communication (1,82 ± 0,52) subscale mean scores of family functions were the most healthy, required attention (2,45 ± 0,37) and roles sub-dimensions were found unhealthy. The families with primary school graduation, working parents and parents with less income were found to have the highest score (family functions most unhealthy) (p <0.05). General functions and communication subscale mean family functions were found to be the most healthy, the necessary attention and roles subscale score family functions were found to be the most unhealthy. It was concluded that family functions deteriorated as education levels and socioeconomic levels decreased, and that family relations negatively affected family relationships. Keywords: Family functioning, Mentally disabled persons, Parents.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1.Özşenol, F, Işıkhan, V, Ünay, B, Aydın, H.İ, Akın, R. ve Gökçay, E. (2003). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45 (2), 156-164.
2.Özmen, S.K. (2004). Aile İçinde Öfke Ve Saldırganlığın Yansımaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 (2), 27-39.
3.Kır, İ. (2011). Toplumsal Bir Kurum Olarak Ailenin İşlevleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (36), 381-404.
4.Alacahan, O. Aile Birliğini Oluşturan Faktörler Ve İşlevleri. CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2010; 11(1), 289-298.
5.İçmeli, C, Ataoğlu, A, Canan, F. ve Özçetin, A. (2008). Zihinsel Özürlü Çocukları Olan Ebeveynler İle Sağlıklı Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Karşılaştırılması. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi, 3, 21-28.
6.Duygun, T. ve Sezgin, N. (2008). Zihinsel Engelli Ve Sağlıklı Çocuk Annelerinde Stres Belirtileri. Stresle Başa Çıkma Tarzları Ve Algılanan Sosyal Desteğin Tükenmişlik Düzeyine Olan Etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 18 (52), 37-52.
7.Özsoy, S.A, Özkahraman, A.G.Ş. ve Çallı, Y.H.F. (2006). Zihinsel Engelli Çocuk Sahibi Ailelerin Yaşadıkları Güçlüklerin İncelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9 (9), 69-78.
8.Akandere, M, Acar, M. ve Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32.
9.Uğuz, Ş, Toros, F, İnanç, B.Y. ve Çolakkadıoğlu O. (2004). Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7 (1), 42-7.
10. Eripek, S. (1998). Zihin engelliler. S. Eripek (Ed.). In: Özel Eğitim Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 39-44.
11. Internet FAQ Archives. (2020). Mental Retardation Erişim adresi: http://www.faqs.org/health/topics/37/Mentalretardation.html
12. Dünya Sağlık Örgütü. (2011). Dünya Engellilik Raporu Yönetici Özeti. Cenevre: Who Press.
13. Türkiye İstatistik Kurumu. (2011). Özürlülerin Sorun Ve Beklentileri Araştırması Çalışması. Ankara: Ulusal Özürlüler Veri Tabanı Yayınları.
14. T.C. Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2019). Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistiki Bilgiler. İstatistik Bülteni.
15. Streissguth, A.P, Bookstein, F.L, Barr, H.M, Sampson, P.D, O’malley K. and Young, J.K. (2004). Risk Factors For Adverse Life Outcomes İn Fetal Alcohol Syndrome And Fetal Alcohol Effects. Developmental and Behavioral Pediatrics, 5 (4), 228- 238.
16. Adıgüzel, O.C, Cavkaytar, A. ve Ceyhan, E. (2017). Ailelerin Zihin Yetersizliği Olan Çocukların Özellikleri ve Eğitimleriyle İlgili Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Ölçme Aracının Geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (60), 46-59.
17. Ünal, N. ve Baran, G. (2010). Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 35, (375), 37-43.
18. Kaya, F. (2014). Zihinsel Engelli Çocuklara Sahip Ailelerde Problem Çözme ve Dini Başa Çıkma. (Yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Isparta.
19. Cin, F.M, Aydin, M.A. ve Ari, E. (2017). Zihinsel Engelli Bireye Sahip Olan Ebeveynlerin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (31), 19-32.
20. Miller, I, Epstein, N, Bishop, D. and Keitner, G. (1985). The Mcmaster Family Assessment Device: Reliability and Validity. Journal of Marital and Family Therapy, 144:144-150.
21. Bulut, I. (1993). Ruh Sağlığının Aile İşlevlerine Etkisi. Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı. Ankara, 41-131.
22. Var, E.Ç. (2018). Aile İşlevselliği: Engelli Üyeye Sahip Aileler Örneği. Family Functioning: Famılıes With Disabled Members Sample Ramazan Kocakaya. The Journal, 11 (58), 708-716.
23. Tütüncüoğlu, C. ve Balkan, İ.K. (2013). Diyabetli Çocuğu Olan Annelerin Aile İşlevlerinin Ve Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Psikoloji Çalışmaları/Studies in Psychology, 33 (1), 17-39.
24. Kırbaş ZÖ, Özkan H. (2013). Down Sendromlu Çocukların Annelerinin Aile İşlevlerini Algılama Ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 3 (3), 171-180.
25. Sarıhan, C.Ö. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Olan Ve Olmayan Annelerin Aile İşlevlerini Algılamaları İle Yalnızlık Düzeylerinin İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
26. Wang, Q. and Zhou, T. (2015). The Impact of Family Functioning and Mental Health Condition on The Child's Behavioral Problems. Social Behavior and Personality: An International Journal, 43 (7), 1135-1145.
27. Coşkun, D. (2013). Fiziksel Engelli Çocuğu Olan Ebeveynlerde Bakım Yükünün ve Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Erzurum.
28. Coşkun, Y. ve Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 213-227.
29. Arslantürk, C.T. (2009). Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Kendi Ebeveynlerinden Algıladıkları Destek İle Ailenin Fonksiyonelliği Arasındaki İlişki. (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı. İstanbul.
30. Şentürk, M. ve Saraçoğlu, G.V. (2013). Eğitilebilir Zihinsel, Bedensel Engelli Çocuğu Olan Annelerle Sağlıklı Çocuğa Sahip Annelerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması. Int J Basic Clin Med, 1, 40-49.
31. Şıkşık, G. (2017). Otizmli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Otizm Algıları ve Aile Özellikleri İle Benlik Saygıları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Ankara.
32. Ateş, G.E. (2016). Rehabilitasyon Merkezlerinde Eğitim Alan Otizm Tanısı Almış Olan Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Yaşam Doyumunun, Aile İşlevlerinin Ve Öğrenilmiş Güçlülüğünün İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Klinik Psikoloji Bilim Dalı; İstanbul.

APA	GÜRKAN R, Altay B (2021). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. , 791 - 798.
Chicago	GÜRKAN Rıfat,Altay Birsen Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. (2021): 791 - 798.
MLA	GÜRKAN Rıfat,Altay Birsen Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. , 2021, ss.791 - 798.
AMA	GÜRKAN R,Altay B Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. . 2021; 791 - 798.
Vancouver	GÜRKAN R,Altay B Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. . 2021; 791 - 798.
IEEE	GÜRKAN R,Altay B "Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi." , ss.791 - 798, 2021.
ISNAD	GÜRKAN, Rıfat - Altay, Birsen. "Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi". (2021), 791-798.

APA	GÜRKAN R, Altay B (2021). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 791 - 798.
Chicago	GÜRKAN Rıfat,Altay Birsen Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 10, no.4 (2021): 791 - 798.
MLA	GÜRKAN Rıfat,Altay Birsen Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.10, no.4, 2021, ss.791 - 798.
AMA	GÜRKAN R,Altay B Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 10(4): 791 - 798.
Vancouver	GÜRKAN R,Altay B Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021; 10(4): 791 - 798.
IEEE	GÜRKAN R,Altay B "Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi." Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10, ss.791 - 798, 2021.
ISNAD	GÜRKAN, Rıfat - Altay, Birsen. "Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi". Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 10/4 (2021), 791-798.