Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi

Yıl: 2019 Cilt: 44 Sayı: 198 Sayfa Aralığı: 361 - 388 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15390/EB.2019.7665 İndeks Tarihi: 03-03-2020

Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi

Öz:
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2006-2016 yılları arasındayayınlanan ölçek geliştirme çalışmalarını açımlayıcı faktör analizi(AFA) ve doğrulayıcı faktör analizinin (DFA) kullanımıbakımından incelemektir. Bu kapsamda, yapılan çalışmalarınyıllara ve kullanılan faktör analizi türüne göre nasıl bir dağılımgösterdiği, her iki analiz yöntemi için varsayımların sağlanmadurumları ile açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarınınmakalelere göre nasıl bir dağılım gösterdiği incelenmiştir. Böylece,teorik olarak sıkça değinilen AFA ve DFA’nın pratikte nasıluygulandığına yönelik önemli bulguların elde edilmesiamaçlanmıştır. Derleme çalışması niteliğinde olan bu araştırmada,2006 ile 2016 yılları arasında Türkiye Bilimsel ve Teknik AraştırmaKurumu (TÜBİTAK) Dergi Park veri tabanında taranan dergilerdeeğitim ve sosyal bilimler alanlarında yayınlan toplam 131 ölçekgeliştirme çalışması incelenmiştir. Verilerin incelenmesindefrekans tabloları, yüzdeler, sütun, histogram ve çizgi grafikleri vemerkezi eğilim ölçüleri kullanılmıştır. Araştırmada incelenen 131ölçek geliştirme çalışmasının %70’inden fazlası 2013 yılından sonrayapılmıştır. En fazla çalışma 2015 yılında, en az çalışma ise 2008yılında yapılmıştır. Makalelerin 59’unda sadece AFA, dördündesadece DFA ve 58’inde her iki analiz birlikte yapılmış, onunda iseher iki analiz de yapılmamış sadece madde analizlerine yerverilmiştir. AFA için kullanılan ortalama örneklem büyüklüğü 395kişiyken DFA için 529 kişidir. Buna göre, faktör analizleri içinörneklem büyüklüklerinin genel olarak yeterli olduğugörülmüştür. 36 çalışmada AFA ve DFA aynı örneklem üzerindegerçekleştirilirken, 22’sinde farklı örneklemler üzerinde analizleryapılmıştır. AFA yapılan 117 çalışmanın %65’inde kestirimyöntemi olarak Temel Bileşenler Analizi (TBA), %2’sindeMaximum Likelihood Estimation (MLE), %1’inde Paralel Analiz(PA) ve %3’ünde Parallel Axis Factoring (PAF) kullanılmış,%29’unda belirtilmemiştir. AFA analizinin varsayımlarıçalışmaların %93’ünde incelenmiştir. Faktör sayısına kararverirken çalışmaların %50’sinde yamaç grafiği göz önünde bulundurulmuştur. AFA yapılan araştırmaların %67’sindeVarimax döndürme yöntemi kullanılmıştır. Açıklanan ortalamatoplam varyans oranı %53.05’tir. DFA yapılan 62 çalışmanın%87’sinde analizin varsayımları incelenmemiş, 51’inde yoldiyagramları, 52’sinde faktör yükleri verilmiştir. Çalışmaların%90’ında parametre kestirim yöntemiyle ilgili herhangi bir bilgiverilmemiştir. Çalışmalarda model uyum/uyumsuzluk indeksleriolarak Parsimony Goodness of Fit Index (PGFI) dışında diğer tümindekslerin kabul edilebilir düzeyde olduğu görülmüştür.Çalışmanın son bölümünde incelenen araştırmalardan elde edilenbulgular, ilgili alan-yazın ışığında değerlendirilerek, teori veuygulamaya dönük bazı önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
APA koyuncu i, KILIÇ A (2019). Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. , 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
Chicago koyuncu ilhan,KILIÇ Abdullah Faruk Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. (2019): 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
MLA koyuncu ilhan,KILIÇ Abdullah Faruk Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. , 2019, ss.361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
AMA koyuncu i,KILIÇ A Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. . 2019; 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
Vancouver koyuncu i,KILIÇ A Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. . 2019; 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
IEEE koyuncu i,KILIÇ A "Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi." , ss.361 - 388, 2019. 10.15390/EB.2019.7665
ISNAD koyuncu, ilhan - KILIÇ, Abdullah Faruk. "Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi". (2019), 361-388. https://doi.org/10.15390/EB.2019.7665
APA koyuncu i, KILIÇ A (2019). Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
Chicago koyuncu ilhan,KILIÇ Abdullah Faruk Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. Eğitim ve Bilim 44, no.198 (2019): 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
MLA koyuncu ilhan,KILIÇ Abdullah Faruk Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. Eğitim ve Bilim, vol.44, no.198, 2019, ss.361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
AMA koyuncu i,KILIÇ A Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. Eğitim ve Bilim. 2019; 44(198): 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
Vancouver koyuncu i,KILIÇ A Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi. Eğitim ve Bilim. 2019; 44(198): 361 - 388. 10.15390/EB.2019.7665
IEEE koyuncu i,KILIÇ A "Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi." Eğitim ve Bilim, 44, ss.361 - 388, 2019. 10.15390/EB.2019.7665
ISNAD koyuncu, ilhan - KILIÇ, Abdullah Faruk. "Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanımı: Bir Doküman İncelemesi". Eğitim ve Bilim 44/198 (2019), 361-388. https://doi.org/10.15390/EB.2019.7665